Technologische ontwikkelingen, waaronder artificiële intelligentie (AI), bieden kansen voor betere producten, diensten en efficiëntere werkprocessen. Organisaties ontwikkelen nieuwe toepassingen van AI-tools zoals ChatGPT en Microsoft Copilot. Dit biedt werkenden kansen voor uitdagender werk en ruimte voor eigen ontwikkeling. Veel routinematige taken kunnen door AI worden geautomatiseerd. Er zijn echter ook risicos, zoals een toename in moeilijkheid en mentale belasting. Dit concluderen RIVM en TNO uit een studie naar de gevolgen van technologie voor arbeidsomstandigheden.
Verwachte impact en onzekerheid
De Technologieradar Gezond & Veilig Werken maakt een inschatting van de gevolgen van technologische ontwikkelingen voor gezondheid en veiligheid. Nieuwe technologieën hebben invloed op de inhoud van het werk en de arbeidsomstandigheden. AI verandert veel in verschillende sectoren en werkplekken. TNO en RIVM zien kansen en risicos, maar er is veel onzeker.
Veiliger werk en minder belasting
Toekomstige technologieën kunnen fysieke belasting en veiligheid verbeteren. Robots kunnen gevaarlijk werk overnemen en sensoren waarschuwen voor schadelijke stoffen. Ook worden nieuwe machines veiliger door ‘safe-by-design’ en bieden virtuele omgevingen ondersteuning bij instructies en trainingen. AI-tools helpen bij het verwerken van data en bieden betere informatie aan werkenden.
Mentale belasting en stress
De snelle ontwikkeling van technologieën kan mentale belasting vergroten. Taken veranderen snel en niet iedereen kan dit bijhouden, wat stress kan veroorzaken. Veel routinetaken worden geautomatiseerd, waardoor het werk complexer wordt en meer aandacht vraagt. AI kan autonomie vergroten, maar ook verminderen door beslissingen te nemen voor werkenden.
Gezond en veilig werken bij technologie-invoering
De wijze van technologie-invoering beïnvloedt de kansen en risicos voor gezond werken. Technologieën kunnen de productiviteit verhogen, maar de gevolgen voor werkenden worden vaak pas duidelijk na invoering. RIVM en TNO adviseren om kansen en risicos vroegtijdig in kaart te brengen en daar rekening mee te houden bij de invoering. Werkenden, werkgevers, overheden en onderzoeksorganisaties moeten hierbij samenwerken.
Achtergrond
De technologieradar is gefinancierd door het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid en uitgevoerd door TNO en RIVM. Belangrijke technologieën zijn in vijf clusters samengebracht: Digitalisering, AI, Robotica, Nieuwe Materialen en Extended Reality. Op basis van expertbeoordelingen zijn de gevolgen voor mentale en fysieke belasting en veiligheid ingeschat.