Plan voor vernieuwing van democratie en rechtsstaat
Er is een groeiende kloof tussen de leefwereld van mensen en het overheidssysteem. Om de problemen van Nederland aan te pakken, is verandering van ons bestuur en herstel van de rechtsstaat noodzakelijk. Daarom presenteert het kabinet een plan voor vernieuwing en versterking van de democratie, de rechtsstaat, bestuur en toezicht. In dit plan krijgen grondrechten meer nadruk. Door constitutionele toetsing en de oprichting van een constitutioneel hof kunnen wetten in de toekomst worden getoetst aan de Grondwet. De basis voor de benodigde grondwetswijziging voor het constitutioneel hof wordt dit jaar gelegd. Het wetsvoorstel volgt in 2025.
Daarnaast wordt de representatieve kant van de democratie versterkt. Het kabinet werkt aan het versterken van de regionale band tussen kiezers en gekozenen en zal een wetsvoorstel voor een nieuw kiesstelsel voor de Tweede Kamer indienen.
Effectief bestuur
Bij de uitwerking van dit plan staat de mens centraal. Dit vereist een meer dienstbare houding van de overheid. Goed bestuur vraagt om goede samenwerking: gericht op uitdagingen en met beleid en regelgeving die werken voor mensen. Er wordt actief gezocht naar knelpunten in het beleid, die vervolgens worden aangepakt. Er komt ruimte om de capaciteiten van mensen zelf te benutten; de overheid is namelijk niet alleen verantwoordelijk voor het functioneren van onze samenleving. Met een maatschappelijke alliantie op burgerschap worden initiatieven uit de samenleving gestimuleerd en indien nodig ondersteund. Beleid voor mensen moet samen met mensen worden opgesteld. Hierbij wordt gewerkt aan een overheid die zo groot is als nodig en zo klein als mogelijk. Dit kan worden bereikt door meer gebruik te maken van de kracht van de samenleving, slimme keuzes te maken en door de bureaucratie te verminderen. Dit is ook belangrijk gezien de krapte op de arbeidsmarkt en de noodzaak tot bezuinigingen.
Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, Judith Uitermark: “Vele mensen in Nederland maken zich zorgen, of het nu gaat om financiën, huisvesting of toegang tot zorg. De overheid heeft te weinig aandacht gehad voor de burger en is er onvoldoende in geslaagd om de zorgen van mensen weg te nemen. Met dit plan benadrukken we het belang van de Grondwet en grondrechten, verbeteren we de checks and balances in ons democratisch systeem en zorgen we ervoor dat het Rijk, gemeenten, provincies en waterschappen meer samenwerken. Op die manier zorgen we ervoor dat mensen meer gehoord worden, zich gesteund voelen en meer zeggenschap hebben over zaken die hen aangaan.”
Digitalisering
Het is van essentieel belang dat de Rijksoverheid nauwer samenwerkt met gemeenten, provincies en waterschappen, van uitvoering tot beleid, met digitaal vaardige ambtenaren als basis. Burgers en bedrijven hebben recht op heldere en toegankelijke dienstverlening van de overheid. Hiervoor moeten de basisvoorzieningen op orde zijn met veilige en goed functionerende systemen, accurate gegevensuitwisseling en slimme inzet van technologieën zoals cloud, quantum en AI. Het kabinet blijft ook inzetten op het waarborgen van publieke waarden bij het gebruik van nieuwe technologieën.
“Recente storingen, waar veel overheden mee te maken hebben gehad, tonen aan dat onze dienstverlening zonder digitalisering kan leiden tot stilstand, onrust en kwetsbaarheid,” aldus staatssecretaris Zsolt Szabo, Koninkrijksrelaties en Digitalisering. “Daarom moeten we meer als één overheid samenwerken.”
Koninkrijksrelaties
De samenwerking binnen het Koninkrijk is gericht op het vergroten van de zelfredzaamheid van de zes eilanden. Als deel van één Koninkrijk met vier autonome landen die een lange gedeelde geschiedenis hebben, zijn alle landen zelf verantwoordelijk voor het welzijn van hun inwoners. Hierbij maken zij gebruik van de kracht van het Koninkrijk.
Staatssecretaris Zsolt Szabo, Koninkrijksrelaties en Digitalisering: “Samen met de Caribische delen van het Koninkrijk werken we aan goed bestuur en gezonde financiën. Bonaire, Saba en Sint Eustatius moeten een gelijkwaardige positie binnen Nederland kunnen innemen. Daarom zorgen we voor de benodigde randvoorwaarden voor verdere sociale, economische en infrastructurele ontwikkeling van deze eilanden. Met de autonome landen Aruba, Curaçao en Sint Maarten richten we ons op goed bestuur, financiële stabiliteit, het verhogen van veiligheid en het versterken van de rechtsstaat.”
Herstel en toekomstperspectief voor Groningen en Noord-Drenthe
Groningen en Noord-Drenthe lijden al lange tijd onder de gevolgen van de gaswinning. Daarom zal het kabinet, ongeacht de duur, doorgaan met het herstellen van schade en het versterken van woningen. Daarnaast investeert het ministerie samen met de regio in het isoleren van huizen en wordt er de komende 30 jaar gewerkt aan sociaal en economisch perspectief voor de inwoners. Het kabinet legt zijn inzet vast in de Groningenwet en neemt aanvullende maatregelen waar nodig.
Staatssecretaris Herstel Groningen, Eddie van Marum: “Ik ben verheugd dat we als kabinet blijven investeren in Groningen en Noord-Drenthe. Dit doen we om ervoor te zorgen dat iedereen een veilige woning heeft, om de geleden schade te herstellen en om de bewoners perspectief te bieden. Op die manier willen we Groningen en Noord-Drenthe op hetzelfde welvaartsniveau brengen als de rest van Nederland.”