Toename van online agressie tegen vrouwelijke politici

Vrouwelijke politici op lokaal niveau worden vaker geconfronteerd met online agressie en geweld dan hun mannelijke collegas. Bijna de helft van de vrouwen in politieke functies in gemeenten, provincies en waterschappen heeft hiermee te maken gehad, tegenover ruim 35% van de mannen. Vrouwelijke politici ervaren niet alleen vaker online agressie en geweld, maar ook de gevolgen hiervan zijn voor hen ingrijpender dan voor mannelijke politici. Dit kan hun functioneren belemmeren en zelfs leiden tot overwegingen om te stoppen met hun functie. Deze conclusies zijn getrokken uit een diepgaande analyse van de Monitor Integriteit & Veiligheid door Atria en Ipsos I&O, in opdracht van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. Minister de Jonge heeft de Tweede Kamer hierover geïnformeerd in de voortgangsbrief over het Programma Weerbaar Bestuur.

Minister de Jonge: “Wanneer bestuurders en volksvertegenwoordigers kwetsbaar worden, wordt ook onze democratie kwetsbaar. Online haat zorgt ervoor dat politici zich minder durven uitspreken in het publieke debat. Het beperkt hen in hun functioneren en vrijheid. Dat kunnen en mogen we niet accepteren. Zij verdienen daarom alle ondersteuning en bescherming om hun werk gedegen en veilig uit te kunnen oefenen.”

Uit het onderzoek blijkt de noodzaak om de weerbaarheid van politici, vooral vrouwelijke politici, te versterken. Daarom wordt er in samenwerking met de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG), vrouwelijke politici en andere partners zoals Stem op een Vrouw, een speciaal ondersteuningspakket ontwikkeld. Bestaande trainingen en sessies voor bestuurders, volksvertegenwoordigers en collegas van het Ondersteuningsteam Weerbaar Bestuur zullen worden aangepast op basis van de inzichten uit dit rapport.

Dit op maat gemaakte ondersteuningspakket is een van de maatregelen binnen het Programma Weerbaar Bestuur. Uit een tussentijdse evaluatie door de Nederlandse School voor het Openbaar Bestuur (NSOB) blijkt dat het programma de afgelopen jaren concrete resultaten heeft behaald. Een voorbeeld hiervan is het veiligheidspakket dat elke nieuwe burgemeester ontvangt, met informatie over trainingen en een stappenplan voor meldingen en aangiftes, uitgereikt door de commissaris van de Koning. Er zijn echter ook verbeterpunten, zoals het verder versterken van de aanpak voor een weerbaar bestuur binnen organisaties en het bevorderen van kennisuitwisseling tussen gemeenten.

Om de veiligheid van bestuurders in en rondom hun woningen te vergroten, is de regeling voor beveiligingsmaatregelen voor decentrale bestuurders in januari uitgebreid. Nieuw is dat alle decentrale bestuurders een preventief beveiligingsadvies op maat kunnen ontvangen. Sinds de uitbreiding zijn er ongeveer 140 aanvragen ontvangen, wat hoger is dan verwacht. Daarom zal extra capaciteit worden ingezet om deze aanvragen zo snel mogelijk te verwerken, met prioriteit voor urgente gevallen waar sprake is van verhoogd risico of dreiging tegen de bestuurder.

Criminelen schromen niet om invloed uit te oefenen op gemeenten, bijvoorbeeld door intimidatie of infiltratie. Naast directe ondersteuning aan politieke ambtsdragers en bestuurders is het daarom van belang om de weerbaarheid van gemeenten te vergroten. Uit onderzoek van het Verwey-Jonker Instituut blijkt dat vooral kleinere gemeenten kwetsbaar zijn, bijvoorbeeld bij het verstrekken van vergunningen of reisdocumenten. Gemeentesecretarissen spelen een cruciale rol bij het versterken van de weerbaarheid van gemeenten, gezien hun verantwoordelijkheid voor integriteit en veilig werken. Zij zijn de schakel om verschillende delen binnen de ambtelijke organisatie en tussen ambtelijke en politiek-bestuurlijke organisaties met elkaar te verbinden. Om hen hierin te ondersteunen, zal een veiligheidspakket worden ontwikkeld over het versterken van de weerbaarheid van ambtelijke organisaties. Tevens zullen er momenten worden georganiseerd voor kennisuitwisseling tussen gemeentesecretarissen en burgemeesters.