Minister Bruins: “De bezuinigingen in onze begroting lopen flink op. Hoe we deze bezuinigingen vorm gaan geven, is nog niet definitief. De komende tijd wil ik samen met professionals in het onderwijs, de wetenschap, journalistiek en culturele sector verstandige keuzes maken, zodat we behouden wat goed is en kunnen blijven investeren waar mogelijk.”
Staatssecretaris Paul: “Het verbeteren van de lees-, schrijf- en rekenvaardigheden van leerlingen staat bovenaan mijn prioriteitenlijst. Deze vaardigheden vormen de basis om zelfstandig te kunnen functioneren. Er moet echt actie worden ondernomen, omdat het nog niet goed gaat. Alles is hierop gericht en voldoende goede leraren zijn essentieel.”
Herstelplan kwaliteit onderwijs
In het voorjaar van 2025 wordt een Herstelplan kwaliteit onderwijs gelanceerd voor het primair en voortgezet onderwijs. Er is geen ruimte meer voor extra taken voor scholen; de focus ligt op lezen, schrijven en rekenen. Goede leraren zijn hierbij van groot belang. De aanpak van het lerarentekort is een cruciaal onderdeel van dit plan, dat in samenwerking met onder andere leerlingen, leraren en schoolleiders verder wordt ontwikkeld. Zolang niet alle leerlingen het voortgezet onderwijs verlaten met een goed niveau van basisvaardigheden, wordt ervoor gezorgd dat hun niveau in het mbo wordt bijgespijkerd.
Schoolmaaltijden en compensatie btw-schoolboeken
Nog steeds leven duizenden kinderen in armoede en gaan velen zonder ontbijt naar school. Goed leren is echter lastig op een lege maag. Daarom reserveert het kabinet jaarlijks structureel € 135 miljoen voor schoolmaaltijden. Scholen met leerlingen die dit het meest nodig hebben, ontvangen financiële ondersteuning om een gezond ontbijt op school te organiseren. Daarnaast compenseert het kabinet basisscholen en middelbare scholen voor de extra kosten als gevolg van de btw-verhoging op leermateriaal, zoals lesboeken en digitaal leermateriaal. Vanaf 2026 ontvangen zij hiervoor jaarlijks € 58,5 miljoen. Ook mbo-scholen krijgen compensatie voor leermiddelen voor basisvaardigheden van studenten onder de 18 jaar, € 1,5 miljoen per jaar.
Vervolgonderwijs en wetenschap
Minister Bruins handhaaft de investering in 1200 vaste banen voor wetenschappers. Om dit mogelijk te maken, schaft de minister vanaf volgend jaar de mogelijkheid af voor wetenschappers om een starters- of stimuleringsbeurs te ontvangen. Deze persoonlijke onderzoeksbeurzen konden wetenschappers naar eigen inzicht besteden.
Daarnaast blijft Bruins zich inzetten om het onderwijsaanbod op peil te houden, ook in de regio. Er wordt extra aandacht besteed aan het opleiden van vakmensen waar momenteel een groot tekort aan is, zoals in de techniek, zorg en onderwijs. Er wordt extra budget vrijgemaakt om de Einstein Telescope naar Nederland te halen. Samen met het ministerie van Economische Zaken, provincie Limburg en de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) trekt Bruins hier € 15,9 miljoen voor uit. Onderdeel van deze investering is de oprichting van de Einstein Academy, waarmee het beroepsonderwijs in Zuid-Limburg wordt versterkt.
De Wet internationalisering wordt aangepast om gerichter te kunnen sturen op internationale studentenstromen en om de Nederlandse taal weer als norm te stellen op hogescholen en universiteiten. Daarnaast worden met onderwijsinstellingen afspraken gemaakt om het aantal internationale studenten in Nederland te verminderen, wat een besparing van € 293 miljoen per jaar oplevert.
Culturele basisinfrastructuur en talentontwikkeling
Het kabinet investeert € 559 miljoen per jaar in de culturele basisinfrastructuur 2025-2028 (bis), wat € 146 miljoen meer is dan in de vorige periode (2021-2024). Dit budget gaat naar 115 instellingen en 6 Rijkscultuurfondsen. Op het gebied van talentontwikkeling binnen de klassieke muziek is geen enkele subsidieaanvraag volledig gehonoreerd. Daarom wordt jaarlijks een bedrag van € 1,9 miljoen beschikbaar gesteld, zodat het Fonds voor Cultuurparticipatie een meerjarige regeling voor talentontwikkeling kan opzetten. Cultuur is van grote waarde in onze samenleving, daarom wordt de ondersteuning voor het behoud van ons erfgoed in musea, archieven en monumenten onverminderd voortgezet. Er worden nieuwe afspraken gemaakt met gemeenten en provincies voor cultuurbeoefening.
Publieke omroep
De landelijke publieke omroep wordt hervormd om beter aan te sluiten op een versnipperde samenleving en veranderend medialandschap. Belangrijke speerpunten zijn een divers, onafhankelijk, kwalitatief en verbindend media-aanbod, met speciale aandacht voor jongeren en digitale vindbaarheid en zichtbaarheid. Het aantal bestuurlijke partijen wordt verminderd, verantwoordelijkheden en rollen worden duidelijker gedefinieerd en de NPO en omroepen zullen nauwer samenwerken bij de uitvoering van hun publieke taken.
Emancipatie
Het kabinet ondersteunt verschillende organisaties die bijdragen aan gelijkheid, met name op het gebied van seksuele gerichtheid en genderidentiteit. Dit kabinet neemt ook extra maatregelen tegen geweld tegen lhbtiq+ personen. Daarnaast voert het kabinet het Nationaal Actieprogramma Aanpak seksueel grensoverschrijdend gedrag en seksueel geweld uit om seksueel grensoverschrijdend gedrag te voorkomen en aan te pakken.
Bezuinigingen
Er moet bezuinigd worden om de overheidsfinanciën gezond te houden, waarbij OCW in 2025 € 430 miljoen bezuinigt, oplopend tot structureel € 1,9 miljard per jaar vanaf 2028. Dit wordt onder andere bereikt door langstudeerders te ontmoedigen (€ 282 miljoen per jaar). De exacte invulling van deze maatregel is nog niet bekend en zal zorgvuldig worden uitgewerkt in overleg met instellingen en studenten.
In de wetenschap wordt het Fonds Onderzoek en Wetenschap verkleind (€ 132 miljoen per jaar). Dit betekent onder andere minder subsidie voor grote wetenschappelijke apparatuur.
Daarnaast wordt onder andere de Maatschappelijke Diensttijd, waarbij jongeren en volwassenen tussen 12 en 30 jaar vrijwillig anderen helpen, de komende jaren afgebouwd (tot € 200 miljoen per jaar). Lopende projecten kunnen wel doorgaan. Het programma School & Omgeving blijft in afgeslankte vorm bestaan voor scholen met leerlingen die grote achterstanden hebben (€ 155 miljoen per jaar vanaf 2026). Binnen dit programma krijgen leerlingen extra activiteiten aangeboden die ze thuis niet zouden ervaren.
Voor de Nederlandse Publieke Omroep wordt er op termijn minder geld beschikbaar gesteld (€ 100 miljoen per jaar vanaf 2027). Daarnaast wordt er de komende jaren tot circa € 360 miljoen bezuinigd op subsidies vanwege de Rijksbrede opdracht om minder uit te geven. De exacte invulling hiervan wordt nog uitgewerkt en zal in november bekend zijn.
Verder in de OCW-begroting 2025
- Het doel is dat elke gemeente een toekomstbestendige bibliotheek heeft waar mensen kunnen samenkomen, lezen, leren en in aanraking komen met cultuur. Gemeenten en provincies krijgen hiervoor een zorgplicht.
- Een sterke journalistieke sector is essentieel voor een goed functionerende democratie. Daarom worden de landelijke en lokale media gemoderniseerd en versterkt, zodat journalisten overal vrij en veilig kunnen werken.
- Er wordt gewerkt aan wettelijk toezicht op informeel onderwijs om te kunnen ingrijpen bij signalen van haat, geweld of discriminatie in informele educatieve settings.