Sinds de jaren 90 wordt het water in Nederland steeds schoner. Dit is belangrijk voor drinkwater, recreatie, landbouw en industrie. Ook is het essentieel voor planten en dieren die in het water leven. Toch blijkt uit een recente evaluatie dat er nog veel werk aan de winkel is om in 2027 aan de Europese waterkwaliteitsnormen te voldoen. De problemen zijn vooral te vinden bij chemische stoffen en meststoffen.
Om dit te realiseren moeten bestaande plannen worden uitgevoerd en zijn er aanvullende maatregelen nodig. In 2025 worden er afspraken gemaakt over extra stappen die genomen kunnen worden door het Rijk, provincies, waterschappen, gemeenten en verschillende sectoren.
Minister Madlener zegt: “Iedereen wil schoon water. Schone rivieren en drinkwater zijn belangrijk voor iedereen. We moeten kijken op welke punten we nog meer kunnen verbeteren. Dit jaar gaan we in gesprek met de verantwoordelijke partijen.”
Chemische Stoffen en Meststoffen
De evaluatie laat zien dat Nederland in 2027 voor 42 chemische stoffen niet aan de norm zal voldoen, zonder extra maatregelen. Deskundigen raden 20 specifieke maatregelen aan om de vervuiling van chemische stoffen te verlagen. Hierover zal in de lente van 2025 een beslissing worden genomen. Ondertussen worden bestaande projecten voortgezet, zoals het aanpassen van oude lozingsvergunningen en het tegengaan van het wegspoelen van gewasbeschermingsmiddelen.
Ook voor meststoffen zijn er verbeteringen nodig. De plannen uit het zevende Actieprogramma Nitraatrichtlijn zullen waarschijnlijk helpen, maar er zijn nog uitdagingen voor de landbouw en rioolzuiveringsinstallaties. Het nieuwe achtste Actieprogramma, dat in 2026 van kracht wordt, wordt momenteel voorbereid door minister Wiersma. Het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat controleert ook de 314 rioolzuiveringsinstallaties in Nederland om in 2025 te begrijpen wat hun impact is op het water. De nieuwe Omgevingswet helpt regionale en lokale overheden om beter toezicht te houden op de meststofuitstoot via regels en plannen.
De Kaderrichtlijn Water
Onder de Kaderrichtlijn Water hebben Europese landen afgesproken welke waterkwaliteitsniveaus er in 2027 behaald moeten worden. Nederland moet voldoen aan meer dan 100.000 doelstellingen: 140 voor de 750 oppervlaktewateren en 12 voor elk van de 23 grondwaterlichamen. Als zelfs één doel niet gehaald wordt, voldoet dat waterlichaam als geheel niet.
Momenteel haalt Nederland zon 80% van deze doelstellingen. Ondanks de verbeteringen van de afgelopen jaren, ligt Nederland niet op de goede weg om in 2027 overal aan te voldoen. Dit geldt ook voor andere EU-landen; niemand heeft alle doelstellingen volledig gehaald.
Gevolgen in 2027
Het verbeteren van de waterkwaliteit is cruciaal. Schoon water is essentieel voor ons welzijn. Als we in 2027 niet voldoen aan de waterkwaliteitsregels, kan dit grote gevolgen hebben voor projecten en activiteiten die met water te maken hebben.
Dit betekent echter niet dat er direct geen activiteiten meer mogelijk zijn bij alle wateren. Als een waterlichaam last heeft van specifieke stoffen, kan lozing daar tijdelijk verboden worden. Tegelijkertijd kunnen er wel andere werkzaamheden plaatsvinden, zoals de bouw van een brug. De gevolgen zijn complex en kunnen invloed hebben op tal van beleidsterreinen.