MDMA is de werkzame stof in ecstasy, een drug die vorig jaar door ongeveer 550.000 mensen werd gebruikt. Meer dan 10% van de Nederlandse bevolking heeft ervaring met deze stof. De illegale productie voor recreatief gebruik gaat gepaard met criminaliteit. Aan de andere kant tonen onderzoeken aan dat de stof voordelen kan hebben bij medicinaal gebruik in bepaalde therapieën voor GGZ-patiënten.
Minister Pia Dijkstra: “Ik ben verheugd met dit rapport, omdat het richtlijnen biedt voor verdere ontwikkeling van de therapeutische toepassing van MDMA. Onderzoek naar de therapeutische toepassing van MDMA is veelbelovend. Met name voor GGZ-patiënten die geen baat hebben bij de huidige therapieën, kan MDMA mogelijk als ondersteunend medicijn dienen. Er is echter meer wetenschappelijk en klinisch onderzoek nodig. Wat betreft recreatief gebruik benadrukt het rapport het Nederlandse drugsbeleid dat focust op gezondheid, preventie en het verminderen van schadelijke gevolgen, bijvoorbeeld door monitoring en testen. Het is goed dat dit rapport er nu is en de noodzaak van goed onderbouwd beleid en verder onderzoek onderstreept.”
Onderzoek
De regering verzocht de staatscommissie om de status van ecstasy (MDMA) te onderzoeken in het kader van de volksgezondheid en aanbevelingen te doen voor de voor- en nadelen van medicinaal gebruik. Hierbij hoorde een analyse van risicos voor de gezondheid, preventieve maatregelen en de Europese context en relevante verdragen. De commissie heeft een jaar lang onderzoek verricht en bestond uit experts op het gebied van psychiatrie, geneeskunde, criminologie, preventie en recht.
Kennisopbouw
De staatscommissie heeft gekeken naar verschillende aspecten die de volksgezondheid beïnvloeden bij recreatief MDMA-gebruik. Uit de huidige kennis blijkt dat het verslavingsrisico en de schadelijkheid lijken mee te vallen, maar er ontbreekt nog informatie, bijvoorbeeld over sterfgevallen gerelateerd aan MDMA. Een betere registratie van overlijdensgevallen zou hier duidelijkheid kunnen verschaffen. Daarnaast constateert de commissie dat er te weinig aandacht is voor wetenschappelijk onderbouwde preventie van gebruik.
PTSS
Het rapport richt zich specifiek op de voordelen en nadelen van het medicinaal gebruik van MDMA bij de behandeling van posttraumatische stressstoornis (PTSS). Volgens de staatscommissie is er op basis van huidig bewijs voldoende wetenschappelijke onderbouwing voor de effectiviteit en veiligheid van deze behandelmethode. Daarom adviseert de commissie om de medische toepassing van MDMA bij PTSS snel te ontwikkelen en te faciliteren. Tegelijkertijd signaleert de commissie dat er al niet-gekwalificeerde behandelaars zijn die patiënten met MDMA of vergelijkbare stoffen behandelen. De overheid moet hier regels voor opstellen en tegelijkertijd toegang bieden tot medisch gebruik voor schrijnende gevallen.
Polarisatie
Een ander probleem is de criminaliteit rondom de productie van ecstasy, wat heeft geleid tot een gepolariseerd debat over de effectiviteit van het huidige MDMA-beleid. De staatscommissie benadrukt dat er geen eenvoudige oplossing is voor alle geïdentificeerde problemen en roept op tot een debat op basis van feiten en wetenschappelijke inzichten. Hoewel MDMA onder de Opiumwet valt, kan de verplaatsing ervan naar Lijst II pas plaatsvinden wanneer de criminaliteit afneemt en de reguleringsopties zijn uitgewerkt. Een eventuele verplaatsing kan de strafmaat verlagen en mogelijk leiden tot meer gebruik.
Het nieuwe kabinet zal in het najaar van 2024 met een uitgebreide beleidsreactie op het rapport komen.