CBS toont aantal daklozen in opvang per regio

Opvanglocaties

De Monitor toont voor het eerst het aantal dakloze mensen dat geregistreerd staat in opvanglocaties, met details zoals leeftijd, geslacht, en nationaliteit. Deze monitor sluit aan op eerdere onderzoeken naar dakloosheid volgens de ETHOS-light classificatie van het CBS, die al sinds 2009 landelijk cijfers publiceert.

Beleidseffect

Volgens Ico Kloppenburg van de VNG maken gemeenten beleid om het doel van het actieplan te bereiken. Sommige gemeenten passen bijvoorbeeld grote opvanglocaties aan naar kamers voor één persoon. Ook verwachten zij dat de Wet versterking regie op de volkshuisvesting invloed heeft op het aantal dakloze mensen. Tot nu toe was het moeilijk voor gemeenten om het effect van hun beleid te meten, omdat ze alleen landelijke gegevens hadden.

Initieel onderzoek

Het ministerie van VWS en de VNG hebben Valente, de landelijke organisatie voor hulp aan kwetsbare mensen, ingeschakeld om bij dit onderzoek te helpen. Het CBS verzamelt en publiceert nu gegevens over dakloze personen in opvang, met elk jaar een nieuwe monitor. Deze geeft niet alleen landelijke, maar ook regionale inzichten over dakloosheid.

Regionele gegevens

Martin Boon van het CBS zegt dat er voor 36 van de 44 regios gegevens over 2023 zijn. Dit is een erkenning van de organisaties die de informatie hebben aangeleverd. Acht regios hebben nog niet genoeg gegevens verstrekt. Het doel is om precisie te krijgen in de hele situatie rondom dakloosheid.

Diverse groepen daklozen

Meer dan honderd organisaties hebben gegevens aangeleverd voor de monitor. Dit omvat opvangorganisaties zoals het Leger des Heils en de 44 centrumgemeenten die verantwoordelijk zijn voor de aanpak van dakloosheid. Er zijn verschillende vormen van dakloosheid, van mensen in noodopvang tot hen die bij vrienden verblijven. In deze eerste monitor zijn de cijfers alleen van mensen in maatschappelijke opvang opgenomen, maar er is ook interesse in andere situaties.

Integraal beeld

Het CBS houdt vanaf 2009 landelijke data bij over dakloosheid. Bij de nieuwe Monitor Dakloosheid wordt nu gebruik gemaakt van individuele registraties, wat leidt tot een vollediger beeld van de situatie van dakloosheid. Identificerende gegevens zijn daarvoor nodig.

Privacy en extra uitdagingen

Het was voor het CBS een uitdaging om gemeenten en opvangorganisaties te overtuigen om identificerende gegevens te verstrekken vanwege privacyredenen. Het CBS zorgt ervoor dat alleen samengevoegde statistische informatie wordt gepubliceerd die niet herleidbaar is tot individuen.

Informatie over leeftijd en nationaliteit

Na pseudonimisering heeft het CBS informatie over geslacht, leeftijd en nationaliteit van dakloze mensen in opvang gekoppeld aan andere gegevens. Deze informatie helpt gemeenten bij het ontwikkelen van en evalueren van hun beleid. Kloppenburg wijst op het belang om te weten hoeveel dakloze mensen bijvoorbeeld gebruikmaken van schuldhulpverlening of voorzieningen.

Voordelen voor gemeenten

Gemeenten krijgen nu inzicht in het aantal dakloze mensen in hun regio en kunnen ze vergelijken met andere regios. Dit helpt hen om een beter beeld te krijgen van de omvang van dakloosheid. De Monitor laat ook zien hoeveel dakloze mensen er per duizend inwoners zijn.

ETHOS-telling

Naast de Monitor Dakloosheid, zijn er ook lokale tellingen waarbij op één dag in een regio alle dakloze mensen worden geteld. Dit helpt bij het verkrijgen van een lokale indruk, maar geeft minder informatie over de situatie in het hele land. Dankzij de nieuwe cijfers van het CBS kan echter een completer beeld worden gemaakt van de dakloosheid.

Opvang en begeleiding

Bijna de helft van de 78 Valente-leden vangt dakloze mensen op en heeft gegevens aangeleverd voor de monitor. Aart-Jan Dingemanse scherpte aan dat de uniforme gegevensverzameling door het CBS de vergelijkingen tussen regios vergemakkelijkt. Het is echter nog niet mogelijk om informatie over de verblijfsduur in de opvang te publiceren.

Winteropvang

Dingemanse ziet deze monitor als een eerste stap. In de toekomst zal deze monitor helpen om trends over tijd te volgen. Verder zegt hij dat het nu vooral een instrument is dat laat zien wat er gebeurt in opvang, maar dat het nog niet goed genoeg is voor andere groepen daklozen.

Verder verbeteren

Boon stelt voor om de monitor als groeimodel te zien. Tot nu toe was het perspectief van de opvang beperkt, maar nu is er een aparte monitor voor dakloosheid. De cijfers zullen beschikbaar zijn op Waarstaatjegemeente.nl, zodat het CBS bijdraagt aan een beter inzicht in dakloosheid.