Nieuwe wet tegen seksuele misdrijven van kracht vanaf 1 juli 2024

Vanaf 1 juli dit jaar worden slachtoffers van seksueel geweld en grensoverschrijdend gedrag beter beschermd door een nieuwe wet. De Eerste Kamer heeft ingestemd met de Wet seksuele misdrijven van minister Yeşilgöz-Zegerius van Justitie en Veiligheid. Deze wet maakt het eenvoudiger om aangifte te doen van verkrachting, aanranding en seksuele intimidatie, zowel offline als online. Daarnaast worden de straffen voor bepaalde delicten verhoogd en wordt de wet aangepast aan de digitale tijd. De focus ligt op gelijkwaardigheid en vrijwilligheid in seksuele interacties, zowel in de fysieke wereld als online.

Minister Yeşilgöz: Met deze wet stellen we een duidelijk norm: seks hoort altijd vrijwillig en gelijkwaardig te zijn. Iemand is strafbaar bezig als diegene weet – of had moeten weten – dat de ander niet wil, maar toch doorgaat. De huidige wetgeving ten aanzien van seksueel geweld sloot niet meer aan bij wat we als samenleving acceptabel gedrag vinden en wat niet. Seksueel misbruik heeft indringende en langdurige gevolgen op het leven van mensen. Ook seksuele intimidatie moet harder worden aangepakt. Het is onacceptabel dat straten gemeden worden en dat mensen – vaak vrouwen en kinderen – zich niet veilig kunnen bewegen op internet en op social media uit angst voor seksueel ongewenst gedrag van anderen.

Om verkrachting of aanranding aan te tonen is het niet meer noodzakelijk om dwang te bewijzen. Iemand kan strafbaar zijn als er duidelijke signalen zijn dat de ander geen seks wil, zelfs zonder expliciete dwang. Degene die seksueel contact initieert, moet alert zijn op de wensen van de ander en bij twijfel hierover duidelijkheid vragen. Bewijsvoering bij seksuele misdrijven kan lastig zijn, vooral in situaties zonder getuigen. Daarom is steunbewijs, zoals sporen op het lichaam of tekstberichten, cruciaal. De nieuwe wet zorgt ervoor dat verkrachting niet kan verjaren en slachtoffers zelf kunnen kiezen wanneer ze aangifte doen.

Met de opkomst van online communicatie en sociale media zijn seksuele misdrijven ook op afstand mogelijk geworden, met name gericht op kwetsbare kinderen. De nieuwe wet maakt bijvoorbeeld sexchatting strafbaar, waarbij kinderen onder de 16 jaar benaderd worden voor seksuele interacties. Daarnaast wordt seksuele intimidatie in het openbaar en online bestraft, vanwege de impact op het gevoel van veiligheid en waardigheid van individuen.

Naast nieuwe strafbaarstellingen worden de straffen voor bepaalde seksuele misdrijven verhoogd. Zo wordt de maximale gevangenisstraf voor verkrachting van een kind jonger dan 12 jaar verhoogd naar 15 jaar, en voor kinderen tussen 12 en 16 jaar naar 12 jaar. Voor kinderpornografie wordt het maximale strafbaarstelling verhoogd naar 6 jaar gevangenisstraf.

Om de nieuwe wet effectief uit te voeren is ruim anderhalf jaar geleden een implementatietraject gestart met betrokken partijen zoals de politie en het openbaar ministerie. Hierbij worden werkinstructies opgesteld, ICT-systemen aangepast en trainingen verzorgd. Ongeveer 25.000 politieambtenaren worden opgeleid in de nieuwe wet, zodat zij vanaf 1 juli 2024 goed voorbereid zijn. Dit geldt niet alleen voor zedenrechercheurs, maar ook voor andere medewerkers op politiebureaus.