“Het is een grote uitdaging, maar met innovatie en gerichte steun kunnen we de stikstofuitstoot verlagen. We willen investeren in boeren en zorgen dat we zowel een sterke landbouw als een gezonde natuur behouden. Ik ben trots op de grote investeringen in agrarisch natuurbeheer.” - Minister Femke Marije Wiersma (LVVN).
Drie niveaus van aanpak: bedrijfsgericht, landelijk en gebiedsspecifiek
Het kabinet focust zich op het ondersteunen van boeren. Het beleid moet praktisch en haalbaar zijn, gebaseerd op hun vakmanschap. Bedrijfsspecifieke doelen helpen boeren om zelf aan de slag te gaan met hun emissies. Daarnaast werken we aan landelijke initiatieven voor stikstofreductie, innovaties en vrijwillige uitkoop. In gebieden met extra uitdagingen, zoals veenweiden, passen we de aanpak aan met specifieke acties. Dit noemen we ‘Ruimte voor Landbouw en Natuur’.
Voor specifieke gebieden worden verschillende instrumenten ingezet, zoals regionale projecten en samenwerkingen met kennisinstellingen om innovaties te stimuleren. We ondersteunen ook het vinden van grond via de Grondbank en nemen beslissingen over het gebruik van ruimte voor landbouw en natuur.
Voor meer informatie, lees de Kamerbrief ‘Ruimte voor Landbouw en Natuur’.
€5 miljard voor landbouw en natuur
Om stikstofuitstoot te verminderen, is er voor de jaren 2026-2030 een budget van €5 miljard beschikbaar voor landbouw en natuur. Dit geld is voor innovaties, vrijwillige beëindiging van bedrijven en verbeteringen in de mestmarkt. Er gaat tot €2,50 miljard naar innovatie en doelstellingen. Daarnaast is er geld gereserveerd voor een brede regeling voor vrijwillige beëindiging en ook voor de natuur.
Deze investering komt bovenop bestaande hulp aan boeren voor verduurzaming en herstel van de natuur. Provincies hebben bovendien al veel financiële steun gekregen om lokale projecten uit te voeren. In totaal is er nu meer dan €5,5 miljard geïnvesteerd in actieve maatregelen.
Lees voor meer info de Kamerbrief ‘Hoofdlijnen inzet op stikstofemissiereductie’.
Forse toename agrarisch natuurbeheer
Het kabinet wil boeren belonen voor agrarisch natuurbeheer. Vanaf 2026 wordt jaarlijks €500 miljoen uitgetrokken om de doelen voor natuur, water en klimaat te behalen. Dit geld wordt verdeeld via de subsidieregeling voor Agrarisch Natuur en Landschapsbeheer (ANLb). Deze regeling wordt uitgebreid, en we kijken of de contracten naar maximaal 20 jaar kunnen worden verlengd. Er wordt ook onderzocht of vergoedingen regelmatig kunnen worden aangepast.
Met deze grote investering kan het aantal hectare onder ANLb-beheer groeien van 100.000 naar mogelijk 280.000 hectare. Voor duurzaam agrarisch natuurbeheer zijn er eenmalige investeringen nodig, zoals de aanleg van kruidenrijke graslanden of verbetering van de waterhuishouding. Indicatoren voor langetermijnbeheer kunnen ook helpen om extra boeren aan te moedigen deel te nemen.
Ook komt er een specifieke vergoeding voor boeren in gebieden met grote uitdagingen, zoals veenweiden. Deze regeling biedt extra steun waar dat het meest nodig is.
Lees voor meer informatie de Kamerbrief ‘Contourenbrief agrarisch natuurbeheer’.
Van schets naar aanpak
Minister Wiersma werkt de plannen samen met andere overheden, sectorpartijen en agrarische collectieven verder uit. Er zullen gesprekken plaatsvinden met provincies en waterschappen om de aanpak in specifieke gebieden concreet te maken en de verdeling van beschikbare middelen te bepalen.