In Nederland zijn veel wateren vervuild met stikstof en fosfor. Hierdoor voldoet ons water niet aan de eisen van de Europese Nitraatrichtlijn. Deze stoffen zorgen ervoor dat planten in het water beter groeien, maar te veel van deze stoffen lekt naar ons water. Dit is nadelig voor de waterkwaliteit en de drinkwatervoorziening. Vooral zandgronden hebben te maken met hoge nitraatconcentraties, wat direct van invloed is op de drinkwaterkwaliteit. In het rapport Landbouwpraktijk en waterkwaliteit in Nederland 2020-2023 wordt dit onderwerp verder besproken.
Grondwaterkwaliteit
De kwaliteit van ons grondwater is sinds 2012 niet veel beter geworden. Tussen 2020 en 2023 zagen we een stijging in nitraatconcentraties bij landbouwbedrijven vergeleken met de jaren ervoor. In gebieden met zandgrond is meer dan de helft van de bedrijven vaak niet in overeenstemming met de Europese standaarden. Dit heeft deels te maken met droge zomers van de afgelopen jaren, waardoor gewassen minder stikstof opnemen. Hoewel de nitraatconcentraties sinds 2021 dalen, zijn ze nog altijd hoger dan voor 2018.
Oppervlaktewaterkwaliteit
De biologische kwaliteit van oppervlaktewater lijdt ook onder de hoge stikstof- en fosforwaarden. In 44% van de wateren zijn onvoldoende verschillende planten en dieren aanwezig. 11% van de wateren bevat nog wel leven, maar de hoeveelheid stikstof en fosfor blijft te hoog.
Impact op drinkwater
Schoon water is belangrijk om drinkwater van goede kwaliteit te produceren. Het probleem met nitraat maakt het extra lastig, vooral op zandgronden. Grondwater met meer dan 50 mg nitraat per liter is minder geschikt voor drinkwater. Al 20% van de locaties voor grondwaterwinning kent problemen of zal die in de toekomst waarschijnlijk krijgen.
Doelen van de Nitraatrichtlijn
De Nitraatrichtlijn heeft als doel om de bronnen voor drinkwater te beschermen en vervuiling van oppervlaktewater te voorkomen. Het RIVM en andere instanties rapporteren elke vier jaar over het gebruik van meststoffen in de landbouw en de effecten daarvan op ons water. Dit rapport is bedoeld om de Europese Commissie te informeren over de voortgang in de verbetering van de waterkwaliteit.