Wat is de EU-luchtveiligheidslijst?
De EU-luchtveiligheidslijst bevat luchtvaartmaatschappijen die niet voldoen aan internationale veiligheidsnormen. Deze maatschappijen zijn verboden om naar, van en binnen de EU te vliegen. Dit geldt ook voor maatschappijen die niet naar de EU vliegen, als waarschuwing voor reizigers buiten de EU over mogelijke veiligheidsproblemen. Soms komen alle maatschappijen van een land op de lijst als de veiligheidsautoriteiten daar hun toezicht niet op orde hebben.
De lijst helpt de internationale luchtvaartveiligheid verbeteren en wordt wereldwijd erkend. Het werkt ook preventief, omdat landen vaak hun veiligheidsmaatregelen aanscherpen om te voorkomen dat ze op de lijst komen.
Welke maatschappijen staan momenteel op de EU-lijst?
Na de 45ste update van december 2024 staan 129 luchtvaartmaatschappijen op de verbodenlijst:
- 100 maatschappijen uit 15 landen, vanwege slecht toezicht door hun luchtvaartautoriteiten.
- 22 maatschappijen uit Rusland en 7 andere maatschappijen wegens ernstige veiligheidsproblemen: Air Tanzania, Air Zimbabwe, Avior Airlines, Blue Wing Airlines, Iran Aseman Airlines, Fly Baghdad en Iraqi Airways.
Bovendien hebben Iran Air en Air Koryo alleen beperkte toegang tot de EU met specifieke vliegtuigen.
Wie beheert de updates van de lijst?
De Europese Commissie, ondersteund door de EU Air Safety Committee bestaande uit veiligheidsdeskundigen uit de hele EU en geleid door de Commissie, is verantwoordelijk voor de updates. Ze werken ook samen met het European Union Aviation Safety Agency (EASA).
Beslissingen over aanpassingen worden bij meerderheid genomen door het ASC. Voorstellen worden beoordeeld door het Europees Parlement en de Raad voor een definitieve goedkeuring door de Commissie. Tot nu toe zijn alle besluiten unaniem gesteund.
Hoe wordt de lijst bijgewerkt?
EU-lidstaten en EASA moeten relevante informatie delen voor het bijwerken van de lijst. De beoordeling van veiligheidsnormen gebeurt op basis van meerdere informatiebronnen, zoals de Internationale Burgerluchtvaartorganisatie (ICAO), de Amerikaanse FAA, EASA en rapporten van individuele EU-lidstaten. De beoordeling richt zich op internationale normen, vaak minder streng dan die van de EU zelf.
Voor wie geldt de lijst?
De regels gelden voor alle luchtvaartmaatschappijen, ongeacht nationaliteit en alleen voor commercieel luchtvervoer van passagiers en vracht. Privé- of niet-commerciële vluchten vallen hier niet onder.
Hoe vaak wordt de lijst bijgewerkt?
De lijst kan worden bijgewerkt wanneer de Commissie dat nodig acht en op verzoek van een EU-lidstaat. De ASC komt normaal gesproken twee of drie keer per jaar bijeen. Bij dringende gevallen is er een speciaal proces mogelijk.
Hoe kan een maatschappij van de lijst worden gehaald?
Maatschappijen die denken dat ze van de lijst af moeten omdat ze voldoen aan de normen, kunnen een verzoek indienen bij de Commissie. Bewijs moet worden geleverd dat zowel de maatschappij als haar toezichthouder in staat zijn om internationale veiligheidsnormen te implementeren. Bij positief oordeel stelt de Commissie verwijdering voor aan het ASC.
Als een maatschappij erop staat vanwege tekortkomingen in het toezicht van haar staatsautoriteit, moeten deze tekortkomingen eerst worden opgelost.
Het proces omvat schriftelijke informatie, vergaderingen met de Commissie en EU-lidstaten, en soms bezoeken ter plaatse en hoorzittingen.
Hoe komt een maatschappij op de lijst?
Als de Commissie of een EU-lidstaat bewijs heeft van ernstige veiligheidsproblemen bij een maatschappij of diens toezichthouder, wordt de lijst bijgewerkt om deze maatschappij, of alle maatschappijen van dat land, toe te voegen.
Betekent opname op de lijst altijd een vliegverbod in Europa?
JA. Bij een algeheel verbod mogen de maatschappij en haar personeel niet in het Europese luchtruim. Bij een gedeeltelijk verbod mogen alleen specifieke vliegtuigen opereren. De maatschappij staat vermeld in Bijlage A of B van de verordening. Verboden maatschappijen kunnen nog passagiers en vracht vervoeren met andere maatschappijen die niet op de lijst staan, door zogenaamde wet-lease overeenkomsten. Tevens kunnen staatsvluchten zoals die voor regeringsleiders of humanitaire hulp wél de EU binnenkomen, mits met speciale toestemming van de lidstaten.
Beperkt de lijst nationale veiligheidsmaatregelen?
NEE. Hoewel maatregelen op EU-niveau worden bekeken, kunnen lidstaten in uitzonderlijke gevallen op nationaal niveau acties ondernemen, vooral in noodgevallen.
Wat zijn de verdedigingsrechten van luchtvaartmaatschappijen?
Luchtvaartmaatschappijen die op de lijst staan of in onderzoek zijn, hebben recht om hun standpunt kenbaar te maken, documenten in te dienen, en presentaties te geven bij de Commissie en het ASC.
Is de aanpak van de Europese Commissie puur bestraffend?
De Commissie wil vooral de veiligheid verbeteren, niet landen economisch schaden. Technische hulp kan worden aangereikt aan landen om de veiligheidsnormen te helpen halen.
Hoe wordt de lijst bekendgemaakt aan het publiek?
De actuele lijst is te vinden op deze link. De Commissie werkt samen met reisagenten om passagiers te informeren. Luchthavens in de EU moeten passagiers ook informeren.
Welke rechten biedt de lijst aan Europese reizigers?
Passagiers hebben recht om te weten met welke luchtvaartmaatschappij ze vliegen. Ze moeten geïnformeerd worden over elke verandering van maatschappij. Als een maatschappij op de lijst komt en de vlucht geannuleerd wordt, hebben passagiers recht op terugbetaling of omboeking.
Hoe helpt de publicatie van de lijst Europese reizigers buiten de EU?
De lijst verbiedt niet alleen onveilige luchtvaartmaatschappijen in de EU, het informeert reizigers ook náást de EU over maatschappijen die ze beter kunnen vermijden. Het beschermt ook consumenten die een reis hebben geboekt met een maatschappij op de lijst, via een reisagent.
Wat is het veiligheidsprobleem met Russische vliegtuigen?
Na de oorlog tegen Oekraïne zijn meer dan 500 westerse vliegtuigen die bij Russische bedrijven in lease waren, onterecht behouden en opnieuw geregistreerd in Rusland, wat certificeringen ongeldig maakt en veiligheidsrisicos oplevert. Daarom worden Russische maatschappijen met dergelijke vliegtuigen op de lijst geplaatst.