Sinds 2019 moedigt de Rijksoverheid gemeenten aan om flexwoningen snel te realiseren als oplossing voor het woningtekort. Veel gemeenten zijn hiermee aan de slag gegaan, elk op hun eigen manier. Dit rapport biedt een reflectie op het flexwoonbeleid en de resultaten ervan, met nadruk op publieke belangen en een langetermijnvisie die soms ontbreekt in het huidige beleid. Het rapport is gebaseerd op onder andere Kamerbrieven en beleidsdocumenten van de Rijksoverheid en woonvisies van de twintig gemeenten met de meeste flexwoningen.
Onderbouwing van Flexwoonbeleid is Vaak Onduidelijk
De analyse toont aan dat de keuze voor flexwonen in plaats van permanente woningen vaak niet goed wordt onderbouwd. Dit roept vragen op over de effectiviteit van het beleid en de balans tussen snelheid en structurele oplossingen. Gemeenten en de Rijksoverheid richten zich vaak vooral op het behalen van kwantitatieve doelen; het aantal woningen dat ze met flexwonen snel kunnen realiseren. Dit is begrijpelijk gezien de acute woningnood, maar deze focus op aantallen kan ten koste gaan van andere publieke belangen zoals leefbaarheid, gezondheid en veiligheid van de woonomgeving.
De verwachte groei van kleinere huishoudens en bredere duurzaamheidsdoelen benadrukken de noodzaak van een langetermijnvisie. Flexwoningen worden vaak voor kwetsbare groepen gebouwd, zoals statushouders, studenten en spoedzoekers. Omdat flexwonen doorgaans tijdelijk is, moet ook worden nagedacht over de woonbehoefte van deze doelgroepen na afloop van de flexperiode, wat in de praktijk niet altijd gebeurt.
Publieke Belangen en een Langetermijnvisie voor Flexwonen
Het PBL adviseert beleidsmakers om de beleidstheorie achter flexwonen beter uit te werken en af te stemmen op de langetermijnbehoeften van gemeenten en bewoners. Een duidelijke afweging is nodig, waarin de vraag centraal staat waarom er voor flexwonen wordt gekozen in plaats van voor andere bouwvormen. Flexwonen biedt ongetwijfeld voordelen, zoals het snel beschikbaar maken van betaalbare woningen, maar het vraagt tegelijkertijd om zorgvuldig beleid om negatieve effecten op de langere termijn te voorkomen.
Een strategische afweging is noodzakelijk, zowel op nationaal als lokaal niveau. Beleidsmakers moeten overwegen of flexwoningen voor hun situatie de juiste oplossing zijn, en welke andere opties mogelijk beter aansluiten bij de behoeften van bewoners en de langetermijnontwikkelingen van de stad of regio. Op die manier kan flexwonen een verantwoorde aanvulling op de reguliere woningbouw die publieke belangen zoals leefbaarheid en veiligheid respecteert. Zolang de vraag “Waarom flex?” niet systematisch wordt gesteld en beantwoord, blijft onduidelijk of flexwonen werkelijk een waardevolle bijdrage levert aan het oplossen van het woningtekort en aan de toekomstbestendige ontwikkeling van onze leefomgeving.