De Europese Commissie heeft, onder EU-staatssteunregels, een Oostenrijkse staatssteunregeling van €400 miljoen en een Litouwse staatssteunregeling van €36 miljoen goedgekeurd ter ondersteuning van de productie van hernieuwbare waterstof via de Europese Waterstofbanks “Auctions-as-a-Service” tool voor de veiling die in 2025 sluit. Deze regelingen dragen bij aan de doelen van de Clean Industrial Deal om de decarbonisatie van de EU-industrie te versnellen en haar concurrentievermogen te versterken, het REPowerEU Plan om de afhankelijkheid van Russische fossiele brandstoffen te verminderen en de groene transitie te versnellen, evenals de EU Waterstofstrategie.
Details van de regelingen
Oostenrijk en Litouwen hebben de Commissie op de hoogte gebracht van hun voornemen om regelingen in te voeren ter ondersteuning van de productie van hernieuwbare waterstof via de “Auctions-as-a-Service” tool binnen de Europese Waterstofbank. De goedgekeurde regelingen zullen de productie van maximaal 112.000 ton hernieuwbare waterstof in Oostenrijk en 13.000 ton in Litouwen ondersteunen, wat resulteert in de vermijding van het equivalent van maximaal 536.000 ton en 61.000 ton CO2 respectievelijk. Dit zal de lidstaten helpen hun nationale waterstofdoelstellingen te bereiken, evenals de doelstellingen voor het aandeel van hernieuwbare brandstoffen van niet-biologische oorsprong (RFNBOs) die in transport en industrie worden geconsumeerd, zoals vastgesteld in de Hernieuwbare Energie Richtlijn.
De steun zal worden verleend via een concurrentiegericht biedingsproces dat in het eerste kwartaal van 2025 zal worden afgerond. Het biedingsproces zal worden begeleid door het Europese Agentschap voor Klimaat, Infrastructuur en Milieu (CINEA) dat de biedingen voor projecten in alle lidstaten zal ontvangen, beoordelen en rangschikken. De onder de regelingen geboden steun zal openstaan voor bedrijven die van plan zijn nieuwe elektrolysers in Oostenrijk en Litouwen te bouwen.
Onder de regelingen zal de steun de vorm aannemen van een directe subsidie per kilogram geproduceerde hernieuwbare waterstof. De steun zal worden verleend voor een maximale duur van tien jaar. Begunstigden moeten aantonen dat zij voldoen aan de EU-criteria voor de productie van hernieuwbare brandstoffen van niet-biologische oorsprong (RFNBOs). Dit omvat het bijdragen aan de inzet of financiering van de extra hernieuwbare elektriciteit die nodig is om de onder de regeling ondersteunde waterstof te produceren.
Beoordeling van de Commissie
De Commissie heeft de regelingen beoordeeld onder EU-staatssteunregels, in het bijzonder Artikel 107(3)(c) van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie, dat lidstaten in staat stelt om onder bepaalde voorwaarden de ontwikkeling van bepaalde economische activiteiten te ondersteunen, en de 2022 Richtlijnen inzake staatssteun voor klimaat, milieubescherming en energie (CEEAG).
De Commissie vond met name dat:
- De regelingen zijn noodzakelijk en passend om de productie van hernieuwbare waterstof en daarmee de decarbonisatie van de industriële, transport- en/of energiesectoren te vergemakkelijken.
- De regelingen hebben een prikkeleffect, aangezien de begunstigden de relevante investeringen niet zouden doen zonder de overheidssteun.
- Oostenrijk en Litouwen hebben voldoende waarborgen ingesteld om ervoor te zorgen dat de regelingen een beperkte impact op concurrentie en handel binnen de EU hebben. In het bijzonder zullen de begunstigden worden geselecteerd na een open, transparant en niet-discriminerend biedingsproces en zal de steun tot het minimum worden beperkt dat nodig is om de projecten te realiseren.
- De steun zal positieve effecten hebben, met name op het milieu, in lijn met de Europese Green Deal, die eventuele negatieve effecten in termen van concurrentieverstoringen overtreffen.
Op basis hiervan keurde de Commissie de Oostenrijkse en Litouwse regelingen goed onder EU-staatssteunregels.
Achtergrond
Op 18 november 2024 kondigden Oostenrijk en Litouwen hun deelname aan het “Auctions-as-a-Service” schema van de Europese Waterstofbank aan voor de tweede veiling van 2024/2025.
De Europese Waterstofbank is een initiatief om de productie en invoer van hernieuwbare waterstof in en naar Europa te faciliteren. Het doel is om de investeringskloof te dichten en de toekomstige levering van hernieuwbare waterstof aan consumenten te verbinden om de beoogde doelstelling van 20 miljoen ton tegen 2030 te behalen, wat bijdraagt aan de REPowerEU-doelstellingen en de overgang naar klimaatneutraliteit. De waterstofveilingen, beheerd door het Innovatiefonds, implementeren de EU-binnenlandse pijler van de Europese Waterstofbank en worden gefinancierd door de opbrengsten van het EU-emissiehandelssysteem.
Onder het concept van Auctions-as-a-Service kunnen lidstaten ervoor kiezen om het EU-brede veilingmechanisme onder het Innovatiefonds te gebruiken om ook een vooraf gedefinieerd bedrag aan nationale financiering toe te wijzen aan projecten voor de productie van hernieuwbare waterstof op hun grondgebied. Deze projecten zullen worden beoordeeld en gerangschikt in de competitieve veilingprocedure en kunnen in aanmerking komen voor nationale financiering als het budget van het Innovatiefonds onvoldoende is om die projecten te dekken. Auctions-as-a-Service zijn gericht op het harmoniseren en verbinden van nationale en Europese ondersteuningsregelingen, het vergroten van de vergelijkbaarheid van subsidieniveaus en het besparen op de administratieve kosten voor lidstaten en projectontwikkelaars bij het ontwikkelen en begrijpen van verschillende waterstofondersteuningsregelingen.
De regelingen volgen op een eerdere Duitse regeling die door de Commissie werd goedgekeurd in april 2024, ter ondersteuning van investeringen in de productie van hernieuwbare waterstof via Auctions-as-a-Service onder de proefveiling van de Europese Waterstofbank.
De 2022 CEEAG van de Commissie biedt richtsnoeren voor de wijze waarop de Commissie de verenigbaarheid van maatregelen inzake milieubescherming, waaronder klimaatbescherming, en energiehulp beoordeelt die onder de meldingsplicht van artikel 107, lid 3, onder c), VWEU vallen.
De Hernieuwbare Energie Richtlijn van 2018 heeft strenge criteria opgesteld voor RFNBOs, zoals hernieuwbare waterstof, om ervoor te zorgen dat hun milieu-impact minimaal is en dat ze bijdragen aan de inzet van hernieuwbare energie. Onder andere moeten emissiebesparingen van het eindproduct ten minste 70% zijn over de gehele waardeketen. Wijzigingen in de Hernieuwbare Energie Richtlijn in 2023 verhoogden de EU-doelstelling voor het aandeel hernieuwbare energie in het bruto energieverbruik van de EU tot minimaal 42,5% tegen 2030, met als doel 45% te bereiken; en introduceerden een doelstelling dat 42% van de in de industrie gebruikte waterstof tegen 2030 hernieuwbaar moet zijn, oplopend tot 60% tegen 2035.
De niet-vertrouwelijke versie van de besluiten zal beschikbaar worden gesteld onder de casenummers SA.116277 en SA.116745 in het staatssteunregister op de mededingingswebsite van de Commissie zodra eventuele vertrouwelijkheidskwesties zijn opgelost. Nieuwe publicaties van staatssteunbesluiten op internet en in het Publicatieblad worden vermeld in de Competition Weekly e-News.