Voor de overgang naar duurzame energie zijn producten zoals zonnepanelen, windmolens en elektrische autos nodig. Deze producten vereisen batterijen. De snelle toename van deze producten leidt tot uitdagingen in het beheer van grondstoffen en afval, en afhankelijkheid van belangrijke materialen uit het buitenland. Deze policybrief onderzoekt hoe uitgebreide producentenverantwoordelijkheid (UPV) kan helpen bij deze problemen.
UPV kan helpen om grondstoffen langer te gebruiken
Met UPV worden producenten en importeurs verantwoordelijk voor de inzameling en verwerking van afgedankte producten. Producten moeten apart worden ingezameld zodat zij of hun onderdelen hergebruikt kunnen worden, en materialen beter worden teruggewonnen. Hierdoor gaan grondstoffen langer mee en is er minder noodzaak voor nieuwe grondstoffen.
Specifieke problemen bij sleutelproducten voor de energietransitie
Batterijen in elektrische autos, zonnepanelen en windmolens hebben een lange levensduur, wat het moeilijk maakt ze in bestaande UPV-systemen op te nemen. Hergebruik via bijvoorbeeld de tweedehandsmarkt kan specifieke risicos met zich meebrengen, zoals veiligheidsrisicos bij batterijen. Terugwinning van kritieke en andere materialen is vaak niet rendabel omdat goedkopere downcycling opties bestaan. Tot slot, stuiten regelingen vaak op grenzen, omdat deze producten naar andere landen binnen en buiten de EU gaan, waar de afdankfase minder goed is geregeld.
Aanbevelingen om UPV beter te benutten
PBL ziet de volgende mogelijkheden voor het UPV-beleid om de leveringsrisico’s en de milieudruk van het materiaalgebruik te verminderen:
- Pas UPV toe op meer producten en bevorder effectieve UPV-systemen binnen en buiten de EU.
- Houd bij UPV-systemen rekening met specifieke kenmerken van energietransitieproducten.
- Pas UPV-vereisten aan voor langer gebruik van energietransitieproducten.
- Bevorder hoogwaardigere recycling en terugwinning van kritieke grondstoffen door aanvullende vereisten.
- Zorg voor een gelijk speelveld en faciliteer handhaving.