Het Nederlands Instituut voor Onderzoek der Zee (NIOZ) gaat voor Rijkswaterstaat onderzoek doen naar het bodemleven en de bodemsamenstelling in het ondergedoken deel van de Waddenzee. Het onderzoek bestaat uit het nemen en analyseren van bodemmonsters.
Daarnaast moeten de onderzoeksgegevens openbaar toegankelijk en bruikbaar gemaakt worden. We willen voor het onderzoek gebruik maken van het monitoringsprogramma Synoptic Subtidal Benthic Survey (SUBES) dat door NIOZ ontwikkeld is.
Hoewel de monsters in 2025 worden afgenomen, is het onderzoek pas eind 2027 afgerond. De resultaten kunnen ons helpen in het beheer van de Waddenzee als Natura 2000 gebied.
SUBES is overigens geen nieuw onderzoeksprogramma. Binnen het Waddenmozaïek project werd in 2019 en 2022 ook al onderzoek uitgevoerd naar de samenstelling van bodem en bodemleven in het ondergedoken deel van de Waddenzee en Eems Dollard. Dit werd toen (mede)gefinancierd door het Waddenfonds .
Nu zorgt Rijkswaterstaat voor de financiering van het onderzoek.
Onderzoeksprogramma
SUBES is een toegepast wetenschappelijk onderzoeksprogramma waarbij op iedere 1000 m in het niet-droogvallende deel van de Waddenzee monsters genomen worden van de bodem.
De monsters worden genomen met een boxcore vanaf een onderzoeksschip of vanuit een rubberboot met een steekbuis. In totaal gaat het om monsters op ruim 1000 punten. Uit de gestandaardiseerde monsters worden alle dierlijke bodemorganismen die groter zijn dan 1 mm verzameld. Die worden in een laboratorium stuk voor stuk op naam gebracht, gemeten en gewogen.
Daarnaast wordt de korrelgrootte van de verschillende bodemfracties bepaald. SUBES is het enige onderzoek dat ruimtelijk uitgebreid genoeg is om Waddenzee-brede analyses te verrichten in het niet-droogvallende wad.
Basismonitoring
Sander Holthuijsen, projectleider Basismonitoring Waddenzee bij Rijkswaterstaat Noord Nederland, over SUBES: ‘We zijn blij dat we dit programma op deze manier nog een keer door kunnen zetten. Inzicht in zowel de abiotiek als het leven in en op de Waddenbodem is zeer belangrijk. Dat leven is een van de hoekstenen van het voedselweb van de Waddenzee.’
We werken binnen de Basismonitoring samen met verschillende partners aan goede Waddenzee-brede monitoring die voor zowel het beleid als het (natuur)beheer geschikt is. De data die daar bij vrijkomt wordt zoveel mogelijk toegankelijk gemaakt via het Datahuis Wadden.
Rol natuurbeheerder
Als natuurbeheerder van de grote wateren willen we inzicht krijgen in de ecologische water- en bodemkwaliteit van de Waddenzee. Belangrijke veranderingen in de ecologie van watersystemen beginnen bij veranderingen in de samenstelling van bodem (sediment) en bodemleven (benthos). Hiervoor is wetenschappelijk onderzoek in het ondergedoken deel van de Waddenzee noodzakelijk.
Tjisse van der Heide, projectleider van SUBES binnen NIOZ: ‘We vinden het ook belangrijk om te weten wat er in de geulen gebeurd. Vandaar dat het onderzoek voortgezet wordt.’
Sinds 2008 voert het NIOZ, mede door financiering door Rijkswaterstaat, ook wetenschappelijk onderzoek uit naar het bodemleven en de bodemsamenstelling in het droogvallende deel van de Waddenzee. Dit vindt plaats onder de naam Synoptic Intertidal BEnthic Survey (SIBES).