Bureau Risicobeoordeling & onderzoek (BuRO) van de NVWA heeft voor acht uitheemse boomsoorten een risicobeoordeling laten uitvoeren. Het gaat om boomsoorten die mogelijk aangeplant kunnen gaan worden in het kader van klimaatslim bosbeheer. Het betreft de volgende boomsoorten: Amerikaanse tulpenboom (Liriodendron tulipifera), boomhazelaar (Corylus colurna), donzige eik (Quercus pubescens), elsbes (Torminalis glaberrima), hartbladige els (Alnus cordata), Oosterse beuk (Fagus orientalis), zeeden (Pinus pinaster) en zwarte walnoot (Juglans nigra). Vanwege het invasieve karakter is het advies aan bos- en terreinbeheerders om hartbladige els helemaal niet aan te planten in Nederland, en de Amerikaanse tulpenboom, donzige eik, oosterse beuk en zeeden slechts beperkt.
Deze risicobeoordeling is uitgevoerd door Stichting Probos in samenwerking met Wageningen Environmental Research, FLORON en NVWA.
Aanleiding
Door klimaatverandering zijn bosbeheerders op zoek naar boomsoorten die beter zijn aangepast aan het toekomstige klimaat. Een deel van de boomsoorten die (mogelijk) worden aangeplant in Nederlandse bossen is uitheems. Voor deze soorten bestaat de kans dat ze schadelijke effecten hebben op de inheemse biodiversiteit of andere maatschappelijke waarden. Betrouwbare informatie over de (potentiële) invasiviteit was niet beschikbaar. Daarom heeft BuRO een risicobeoordeling laten uitvoeren naar de genoemde acht boomsoorten.
Resultaat
Uit de risicobeoordeling blijkt dat de kans groot is dat hartbladige els, zeeden en Oosterse beuk zich invasief gaan gedragen. Zwarte walnoot, boomhazelaar, Amerikaanse tulpenboom, elsbes en donzige eik hebben een matige risicoscore.
Hartbladige els groeit snel en kan open gebieden makkelijk koloniseren. Deze boom kan kruisen met de inheemse zwarte els. Natuurlijke hybridisatie van de twee elzensoorten is echter zeldzaam. De hybriden lijken beperkt in staat terug te kruisen. De boom is een stikstofbinder die zorgt voor toename van stikstof in de bodem. Op nutriëntarme bodems kan dit ervoor zorgen dat planten verdwijnen die stikstofarme omstandigheden nodig hebben. Het pollen van hartbladige els is, net als dat van andere elzensoorten, allergeen.
Zeeden kan gemakkelijk open vlakten koloniseren en zo bijvoorbeeld open duingebied omzetten in bos. Daarom wordt afgeraden deze soort aan te planten in of nabij open duingebieden of andere gebieden waar openheid gewenst is.
Oosterse beuk kan makkelijk hybridiseren met de inheemse gewone beuk. De hybriden zijn vruchtbaar en kunnen terugkruisen met één van de oudersoorten. Het wordt daarom afgeraden om deze soort aan te planten in de buurt van gewone beuk. In het bijzonder geldt dit voor autochtone populaties van gewone beuk, omdat deze een bron vormen van uniek genetisch materiaal dat is aangepast aan lokale omstandigheden en vaak eigenschappen bevat die nergens anders aangetroffen worden.
Ook boomsoorten met een matige risicoscore kunnen negatieve effecten hebben. Donzige eik kan hybridiseren met zomereik en wintereik en de hybriden uit deze kruisingen zijn vruchtbaar. De Amerikaanse tulpenboom kan snel open en/of verstoorde plekken koloniseren. Door de snelle groei en hoge zaadproductie kan concurrentie met andere bomen ontstaan. Zwarte walnoot, elsbes en boomhazelaar zijn weinig concurrentiekrachtig.
De risicobeoordeling uitheemse klimaatbestendige boomsoorten is te vinden op de website van de NVWA.