Bij een geneesmiddelentekort kan de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd)) een tekortenbesluit afgeven. Apotheken, groothandelaren en fabrikanten mogen dan een vergelijkbaar geneesmiddel uit het buitenland halen. Uit RIVM-onderzoek blijkt dat deze tijdelijke maatregel helpt om bij tekorten meer geneesmiddelen te hebben, maar niet alle partijen maken er gebruik van. Daarnaast is er te weinig inzicht in hoeveel geneesmiddelen na een tekortenbesluit Nederland binnenkomen en via welke partij. Het RIVM beveelt daarom aan een systeem (monitor) op te zetten dat daar meer inzicht in geeft.
De laatste jaren zijn er steeds vaker tekorten aan geneesmiddelen. Hierdoor krijgen veel mensen het voorgeschreven geneesmiddel niet. Het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen (CBG College ter Beoordeling van Geneesmiddelen (College ter Beoordeling van Geneesmiddelen)) geeft aan wanneer er een ‘kritisch tekort’ is, bijvoorbeeld bij onvoldoende beschikbare alternatieven, zoals een alternatief geneesmiddel of dosering. Een oplossing voor het kritisch tekort kan vervolgens zijn dat een apotheek zelf het geneesmiddel gaat maken. Als dit het probleem niet oplost, kan de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd)) een tekortenbesluit afgeven. In opdracht van de IGJ onderzocht het RIVM het effect hiervan op de beschikbaarheid van een geneesmiddel in Nederland tijdens een tekort.
Meer tekortenbesluiten afgegeven
Uit het onderzoek van het RIVM blijkt dat het aantal afgegeven tekortenbesluiten de afgelopen jaren steeg. Dit hangt samen met de stijging van geneesmiddelentekorten in het algemeen. Ook worden de tijdelijke besluiten vaker verlengd. Het gaat bijvoorbeeld veel om tekortenbesluiten voor anti-infectiemiddelen, zoals antibiotica en vaccins voor bijvoorbeeld hepatitis B of tetanus.
Betere afstemming en toelichting
Het RIVM vroeg betrokken partijen ook naar hun ervaringen met deze uitzonderingsmaatregel. Over het algemeen zien zij het als een positieve maatregel. Wel zijn er nog verbeteringen mogelijk. Zo noemen apotheken, groothandelaren en fabrikanten het vaakst dat de afstemming tussen de IGJ en de veldpartijen beter moet. Bijvoorbeeld door een vooraankondiging van een tekortenbesluit of het eerder communiceren van kritische tekorten. Ook is er bij hen veel onduidelijkheid over de motivatie achter de keuze om wel of geen tekortenbesluit in te zetten.
Uitlooptermijn voorraden
De betrokken partijen noemen een uitlooptermijn voor voorraden ook regelmatig als verbeterpunt. Nu mag een geïmporteerd middel als het tekortenbesluit afloopt niet meer verstrekt worden. Dit kan betekenen dat apothekers en/of groothandels met een voorraad blijven zitten. Het RIVM beveelt hiervoor aan om de invoering van een coulanceregeling te onderzoeken. Onder meer onzekerheid rondom de duur van de tekortenbesluiten en het risico op boetes maken de drempel hoog om te gaan importeren.
Perspectief patiënten belangrijk
Het RIVM-onderzoek bevat (een begin van) een overzicht van tekortenbesluiten en producten die onder dit besluit ingevoerd worden. Om een completer beeld te krijgen van de effecten, is het belangrijk om de gevolgen voor (de zorg voor) patiënten te onderzoeken. Zij zijn de eindgebruikers en daarmee belangrijkste groep waarop een tekortenbesluit betrekking heeft. Het is dus belangrijk dat in de toekomst ook hun perspectief wordt meegenomen.
Import geneesmiddelen voorlopig gedoogd
In november 2024 besloot de Raad van State dat het tekortenbesluit wettelijk gezien in strijd is met de Geneesmiddelenwet. De IGJ mag alleen op verzoek van een arts een tekortenbesluit afgeven en dat niet uit zichzelf doen. Na zorgen van verschillende betrokken partijen wordt de import van geneesmiddelen uit het buitenland bij tekorten voorlopig gedoogd tot de minister de wet heeft aangepast.