De jaarlijkse Winter Meeting van de Parlementaire Assemblee van de Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa (OVSE PA) vond in Wenen plaats op 20 en 21 februari, kort nadat tussen de Verenigde Staten van Amerika en Rusland gesprekken waren gevoerd over het beëindigen van de oorlog zonder daarbij Oekraïne en Europa te betrekken. Een belangrijk thema was daarom de veranderende geopolitieke realiteit in het OVSE-gebied.
Meer dan 240 parlementariërs namen deel aan de Winter Meeting. De Nederlandse delegatie bestond uit Eerste Kamerleden Farah Karimi (delegatieleider, GroenLinks-PvdA), Rian Vogels (VVD), Robert van Gasteren (BBB) en Boris Dittrich (D66) en Tweede Kamerlid Eric van der Burg (VVD). Behalve over de oorlog van Rusland tegen Oekraïne, is gesproken over rapporten die tijdens de jaarvergadering in Porto (van 29 juni tot en met 3 juli 2025) aan de orde zullen komen, politieke gevangenen, persvrijheid en demografische veranderingen.
Veel landen veroordeelden tijdens de Wintermeeting de uitlatingen van de Amerikaanse regering over de Oekraïne en Rusland. OVSE PA-president Pia Kauma herinnerde eraan dat de Russische inval in Oekraïne drie jaar geleden is. Ze merkte op dat er nu hernieuwde pogingen worden ondernomen om de oorlog te beëindigen benadrukte dat Oekraïne daarbij een centrale rol moet spelen, net zoals bij elke discussie over de toekomst van de Europese veiligheid nauw moet worden samengewerkt met de Europeanen.
Als parlementariërs moeten we waakzaam zijn voor pogingen om onze collectieve vastberadenheid te verzwakken, zei Kauma. Ze vervolgde: Onze boodschap moet duidelijk zijn: vrede kan niet ten koste gaan van gerechtigheid. Evenmin kan stabiliteit worden bereikt door agressie te belonen. Daarom moeten we de beginselen van zelfbeschikking, territoriale integriteit en het bredere fundament van onze veiligheidsarchitectuur actief verdedigen.
De nieuwe secretaris-generaal van de OVSE, Feridun Sinirlioğlu, en ambassadeur Vesa Häkkinen, vertegenwoordiger van het OVSE-voorzitterschap, spraken over de veranderende geopolitieke realiteit in het OVSE-gebied en benadrukten de blijvende relevantie van het oprichtingsdocument van de OVSE, dat sinds 1975 de basis heeft gelegd voor de beginselen van Euro-Atlantische veiligheid. Hiertoe behoren, zo zeiden ze, soevereiniteit en territoriale integriteit, de vreedzame oplossing van geschillen en respect voor mensenrechten en fundamentele vrijheden.
Namens de gehele delegatie sprak Farah Karimi tijdens het debat op donderdag 20 februari: Niet Washington, maar wij bepalen onze toekomst. We blijven vastberaden een vrij en onafhankelijk Oekraïne steunen, wat cruciaal is voor onze veiligheid en welvaart. Ook merkte Karimi op dat er niet over Oekraïne kan worden beslist zonder Oekraïne net zomin als Europa kan worden besproken zonder Europa. Onze waarden, veiligheid en welvaart mogen niet ten prooi vallen aan brute machtspolitiek. Alleen door eenheid en vastberadenheid kan Europa sterk blijven, sloot Karimi af.
Tijdens de vergadering van de Standing Committee op 21 februari vroeg Karimi als delegatieleider namens de Nederlandse delegatie aan President Kauma of ze bereid was middels een verklaring duidelijk te maken dat geen vrede is zonder Oekraïne of zonder Europa.
Op 21 februari deelde speciale gast Vladimir Kara-Murza zijn ervaringen als politiek gevangene in Rusland en bedankte hij de OVSE PA en de bredere internationale gemeenschap voor hun voortdurende druk voor zijn vrijlating. Het streven van de OVSE, een ruimte voor vrede, veiligheid en democratie te creëren van Vancouver tot Vladivostok, lijkt vandaag verder weg dan ooit volgens Kara-Murza. Hij zei met een verwijzing naar Rusland: Waar geen democratie is, zal er noch veiligheid noch vrede zijn.
Kara-Murza besprak ook de benarde situatie van politieke gevangenen in Rusland, waarbij de snelst groeiende categorie bestaat uit degenen die hebben geprotesteerd tegen de oorlog in Oekraïne. Elke wapenstilstand in de oorlog in Oekraïne moet voorzien in de vrijlating van alle gevangenen, inclusief krijgsgevangenen, Oekraïense burgergijzelaars, ontvoerde Oekraïense kinderen en Russische politieke gevangenen die zijn opgesloten vanwege hun anti-oorlogspositie, aldus Kara-Murza.
Hierna volgde een debat over de prioritaire uitdagingen voor de Europese veiligheid. Rian Vogels wees op het feit dat we ons op een cruciaal moment in de geschiedenis bevinden waar de collectieve reactie de toekomst van Europa en daarbuiten zal bepalen. De oorlog in Oekraïne is niet alleen een conflict binnen de landsgrenzen - onze gedeelde waarden van vrijheid, democratie en menselijke waardigheid worden op de proef gesteld, zei Vogels. Zij riep op tot eenheid en samenwerking: Het is tijd voor eenheid en bij te dragen wat kan. We mogen onszelf nu niet verliezen in allerlei discussies over hoe Europa georganiseerd moet worden, aldus Vogels. Zij riep op Oekraïne overal waar nodig te steunen en de diplomatieke inspanningen op te voeren voor een rechtvaardige en duurzame vrede.
Boris Dittrich keek tijdens dit debat terug op zijn recente bezoek met het Parlementaire Ondersteuningsteam voor Oekraïne (PSTU) van de OVSE PA aan Kiev waar kort voor de aankomst in het parlement een raket van Noord Koreaanse makelij richting het gebouw was afgevuurd. Het is bizar en onacceptabel dat Noord-Koreaanse soldaten op Europese grond vechten tegen een Europees land, zei hij. Tijdens de gesprekken die Dittrich voerde in Kiev werd benadrukt dat er niet over Oekraïne zonder Oekraïne gesproken mag worden. Dittrich vroeg bijzondere aandacht voor drie OVSE-functionarissen die al in 2022 door Rusland gevangen werden genomen en veroordeeld zijn tot lange gevangenisstraffen. We moeten er alles aan doen om Vadym Golda, Maxim Petrov, en Dmytro Shabanov zo snel mogelijk vrij te krijgen, zei hij.
Als lid van de ad hoc-commissie migratie nam Karimi deel aan een bijeenkomst waar uitgebreid is gesproken over de ontwikkelingen in Syrië na de val van het regime van Bashar al-Assad en de gevolgen voor Syrische vluchtelingen in het OVSE-gebied. Ondanks het vertrek van Assad zijn er nog steeds risicos lieten experts weten. Ook zijn er uitdagingen op politiek, sociaal en economisch gebied. Bovendien zijn er zorgen over mensenrechtenschendingen bij de vervolging van voormalige leden van het Assad-regime.
De crisis is nog niet voorbij, constateerden de experts. Ze riepen landen die Syrische vluchtelingen opvangen op om de beschermingsstatus van degenen in nood te handhaven en ervoor te zorgen dat terugkeer vrijwillig is. Het belang van voortdurende steun aan landen in de directe omgeving van Syrië, die de meerderheid van de 6 miljoen vluchtelingen opvangen, kwam ook ter sprake. Tot slot wezen de experts op de mogelijkheid van go and see visits om duurzame terugkeer te faciliteren.
Vogels woonde op 20 februari een side event bij over persvrijheid en verkiezingen, met aandacht voor de veiligheid van journalisten, de impact van online misbruik en desinformatie en de rol van onafhankelijke journalistiek. Ditrrich was op dezelfde dag aanwezig bij een side event over politieke gevangenen waar Kara-Murza aangaf hoe hij tijdens zijn gevangenschap veel steun had gehad aan de brieven hij had ontvangen en hoe belangrijk het is dat politieke gevangen weten dat er blijvende aandacht voor ze is.
Als speciaal vertegenwoordiger Centraal-Azië had Karimi een ontmoeting met de permanente vertegenwoordigers bij de OVSE van Kirgizië, Turkmenistan en Tadzjikistan, en met OVSE-functionarissen van de Central Asia Desk. Ook organiseerde zij een vergadering met de vijf delegaties uit Centraal-Aziatische landen waar vervolgactiviteiten zijn besproken in het bijzonder over de implementatie van de Boekarest Verklaring. En marge van de vergadering werd de delegatie ontvangen door de (tijdelijk) permanent vertegenwoordiger van Nederland bij de OVSE, Suzanne de Groot.