U bent er ongetwijfeld wel eens langsgelopen. Of misschien heeft u ernaast onbewust een loempia gegeten: die oude poort op de Lijnbaan. Wist u dat deze poort een van de weinige overblijfselen van vooroorlogs Rotterdam is?
Op deze plek stond namelijk het Grote Ziekenhuis, beter bekend als het Coolsingelziekenhuis. Stadsarchitect Willem Nicolaas Rose ontwierp en bouwde het. De eerste paal werd geslagen in 1839. Bijna 10 jaar later, in 1848, opende het ziekenhuis, dat toen het grootste van de stad was. De eerste directeur van het ziekenhuis was Dr. Jan Bastiaan Molewater.
Genezen kost geld
Een verzorgingsstaat zoals we vandaag kennen, bestond nog niet. Tot 1853 nam het ziekenhuis zelfs alleen maar betalende patiënten aan. Sterker nog: in het begin waren er verschillende verpleegklassen. Hoe meer je betaalde, hoe beter de zorg.
Later werden er gelukkig ook ‘arme’ mensen toegelaten en werd het – na verschillende uitbreidingen - een van de grootste en modernste ziekenhuizen van Europa. Het moest ook wel met de tijd mee, want de bevolking van Rotterdam was in amper 20 jaar enorm gegroeid. Iets waarbij de opening in 1848 nog niet aan werd gedacht. Die groei kwam vooral door de haven. En al die havenarbeiders die zwaar en gevaarlijk werk deden, hadden nogal eens een ziekenhuisbezoek nodig.
Bombardement van Rotterdam
Op het dak van het Coolsingelziekenhuis werd aan het begin van de Tweede Wereldoorlog een groot rood kruis geschilderd. Dit mocht niet baten op 14 mei 1940, toen de stad werd getroffen door Duitse bommen. Het ziekenhuis werd zwaar beschadigd. Patiënten en medewerkers konden ternauwernood worden geëvacueerd. Na de verwoestende brand die de stad dagenlang teisterde, stonden alleen de buitenmuren van het ziekenhuis nog overeind. En een van de toegangspoorten aan de achterkant.
De meeste gebouwen van stadsarchitect Rose overleefden de oorlog niet. Alleen het netwerk van de Rotterdamse singels die hij ontwierp kunnen we vandaag nog zien. Zijn naam leeft voort in de Rosestraat en 2e Rosestraat op Zuid.
Dijkzigt
Op de plek waar het Coolsingelziekenhuis stond werd in de geest van de wederopbouw in 1941 al begonnen met de bouw van de Rotterdamsche bank, de latere ABN Amro. Hierachter, parallel aan de Coolsingel, werd vanaf 1949 de Lijnbaan gebouwd. De achterpoort van het oude ziekenhuis is hier blijven staan, als enige tastbare herinnering aan het Coolsingelziekenhuis – samen met een grote plataan die hier al sinds 1851 staat.
Na een lange periode van tijdelijke onderkomens, werd in 1961 het nieuwe Dijkzigtziekenhuis geopend als vervanging van het Coolsingelziekenhuis. Het werd gebouwd op een polder van de bekende Rotterdamse familie Hoboken. Op dit stuk land stond villa Dijkzigt, waar het ziekenhuis naar werd vernoemd. In deze villa zit nu het Natuurhistorisch Museum.
Erasmus MC
Waar het Coolsingelziekenhuis de voorganger is van het Dijkzigtziekenhuis, is Dijkzigt dat op zijn beurt van het Erasmus Medisch Centrum. In 2002 kreeg het ziekenhuis deze nieuwe naam toen Dijkzigt, het Sophia Kinderziekenhuis en de Daniël den Hoedkliniek fuseerden.
Op de plek van het oude Dijkzigt staat tegenwoordig een van de grootste en modernste ziekenhuizen van Europa – en het grootste universitaire medisch centrum van Nederland. De ingang van het ziekenhuis staat aan het Dr. Molewaterplein. Zo herinnert de naam aan de eerste directeur van het Coolsingelziekenhuis en is de cirkel rond.
Verhuizing?
Aan het begin van de 21e eeuw was er even sprake dat de oude toegangspoort ging verhuizen naar nieuwbouw van het Erasmus MC. In 2006 besloot de gemeenteraad dat hij op de Lijnbaan blijft staan, als herinnering aan onze geschiedenis. En de eeuwenoude plataan? Die staat inmiddels op de lijst met monumentale Rotterdamse bomen. Link opent een externe pagina. In 2019 werd hij tweede in een landelijke bomenverkiezing.
Wellicht kijkt u anders naar de poort en de boom, als u hier de volgende keer boodschappen doet of een loempiaatje eet.