‘De grensregio van Nederland, Duitsland en België is dé plek voor de Einstein Telescope en we zullen ons tot het uiterste inspannen om die hierheen te halen’. Die afspraak maakte minister Beljaarts (Economische Zaken) vandaag met zijn collega’s uit Noordrijn-Westfalen, Wallonië en Vlaanderen tijdens een gezamenlijk bezoek aan de Euregio Maas-Rijn. Die regio concurreert met andere landen om dit grootste wetenschappelijke bouwproject voor het grensgebied van Nederland, België en Duitsland. De Einstein Telescope (ET) is een ondergrondse detector waarmee zwaartekrachtgolven worden gedetecteerd. Het project biedt de drie landen de unieke kans een wereldwijde leiderschapspositie in te nemen in een nieuw baanbrekend wetenschapsgebied: zwaartekrachtgolvenonderzoek. Ook is voor de ontwikkeling van de telescoop veel nieuwe kennis nodig en dit stimuleert technologische innovaties en bedrijvigheid in de regio.

Op meerdere plekken in Europa werken landen aan een goed voorstel om de Einstein Telescope te mogen bouwen. Overheden in Nederland, België en Duitsland zijn in de race, en ook Italië en de Duitse deelstaat Saksen bereiden een bod voor. Nederland heeft uit het Nationaal Groeifonds een reservering van €870 miljoen klaarstaan voor de bouw van de telescoop. Ook de Vlaamse Regering Duitsland en Europese partners reserveren geld voor de bouw. Omdat de telescoop positief is voor het Nederlandse verdienvermogen op de langere termijn, kreeg het project eerder al €42 miljoen uit het Groeifonds.

Op basis van onderzoek is de verwachting dat elke euro voor de Einstein Telescope 3 tot 4 keer wordt terugverdiend en de telescoop direct en indirect ongeveer 2000 banen gaat creëren. Niet alleen voor wetenschappers, maar bijvoorbeeld ook voor praktisch opgeleide technici. Om te onderstrepen hoe belangrijk de telescoop is voor de economie, wetenschap en maatschappij, verklaarde het kabinet het binnenhalen van de telescoop afgelopen november tot een nationale prioriteit.

Tijdens het gezamenlijk bezoek benadrukten minister Dirk Beljaarts, minister Mona Neubauer (Economische Zaken, Industrie, Klimaatbescherming en Energie van Noordrijn-Westfalen), vice president en minister Pierre-Yves Jeholet (Economische Zaken, Industrie en werkgelegenheid van Wallonië), minister-president van Vlaanderen Matthias Diependaele (eveneens bevoegd voor Economie, Innovatie en Industrie, Buitenlandse Zaken, Digitalisering en Facilitair Management) en de Belgische ambassadeur Anick Van Calster het belang van de Einstein Telescope voor de regio.

De Einstein Telescope is geen ‘normale’ telescoop. Het is een ondergrondse driehoek van grote buizen, waarin laserstralen worden afgevuurd en daarna teruggekaatst worden met spiegels. Door die stralen heel precies te meten kun je zwaartekrachtgolven uit de ruimte opsporen. Hiermee kunnen wetenschappers nieuwe dingen te weten komen over ons universum en voor het eerst de relativiteitstheorie van Einstein testen. Daarnaast brengt het de regio technologische en innovatieve bedrijvigheid. Nederland, België en Duitsland onderzoeken samen of ze dit observatorium van wereldklasse kunnen huisvesten. De grensregio van deze drie landen is hiervoor een ideale locatie, vanwege de rust, de stabiele bodem en het sterke ecosysteem van kennisinstellingen en hightech bedrijven. Diverse aangesloten Europese landen beslissen naar verwachting medio 2027 waar de telescoop gebouwd mag worden.