De grote rivieren spelen een belangrijke rol in de waterveiligheid van Nederland. De Rijn, Waal, Maas, Lek en IJssel vangen als gevolg van extremer weer steeds vaker grote hoeveelheden regenwater op. Daarvoor hebben deze rivieren wel de ruimte nodig. Omdat er in delen van het rivierbed tot nu toe nog ruimte was voor ongewenste ruimtelijke ontwikkelingen, zoals woonwijken, vakantieparken en zelfs ziekenhuizen, heeft minister Madlener (Infrastructuur en Waterstaat) de Beleidslijn grote rivieren (Bgr) geactualiseerd. Hierdoor behouden we voldoende ruimte voor waterberging en afvoer, voorkomen we dat nieuwe activiteiten of objecten de toekomstige rivierverruimingen moeilijker of duurder maken en wordt onnodige schade bij bewoners en ondernemers voorkomen.

In juli 2021 werd Limburg getroffen door extreem hoogwater, waarbij de Maas en haar zijrivieren buiten hun oevers traden en aanzienlijke schade veroorzaakten. Deze gebeurtenis onderstreepte de noodzaak om grote rivieren de ruimte te geven en daarmee beter voor te bereiden op de gevolgen van extremer weer. De actualisatie van de Beleidslijn grote rivieren is onderdeel van het regeerprogramma.

Minister Madlener: “Nederland is natuurlijk een echt waterland. Waterveiligheid staat aan de basis van alles dat wij doen en ontwikkelen op een ‘heel klein stukje aarde’. Dat betekent dat we onze rivieren de ruimte moeten geven om overtollig regenwater op te vangen en af te voeren. Met de aanpassing die we nu doen, geven we de grote rivieren de kans om deze belangrijke taak voor ons uit te blijven voeren. Zo bouwen we aan een veilig, leefbaar en toekomstbestendig rivierengebied.”

Vanaf 1 februari geldt voor alle gebieden in het rivierbed waar een Bgr-vergunning nodig is het ‘nee tenzij’-principe. Dit betekent dat de rivier op deze plekken voorrang krijgt op een deel van de potentiële toekomstige ontwikkelplannen – bijvoorbeeld grootschalige woningbouw of de aanleg van vakantieparken. Projecten die al vergevorderd zijn of waarover afspraken met het Rijk zijn gemaakt, vallen onder de overgangsregeling en mogen doorgaan onder de oude regels. In de gebieden die vergunningsvrij waren, verandert er niets. Dit zijn gebieden waar niet het Rijk maar provincies en gemeenten bepalen hoe en wat er gebouwd wordt.

Ook onder de nieuwe beleidslijn blijft er ruimte voor zorgvuldig afgewogen ontwikkelingen, zoals: riviergebonden activiteiten, activiteiten van groot maatschappelijke belang, activiteiten ten behoeve van de grondgebonden agrarische bedrijven en verduurzaming van de energievoorziening. Daarnaast blijven kleine en tijdelijke en activiteiten mogelijk, zoals bijvoorbeeld sloop en herbouw van bestaande bouwwerken, jaarlijkse evenementen, depots voor dijkversterkingsprojecten. Door een 10%-uitbreidingsregeling blijft er ontwikkelruimte voor bestaande bebouwing. Activiteiten van ondergeschikt belang blijven ook mogelijk. Hierbij gaat het bijvoorbeeld om overkappingen en schuilgelegenheden, grondverzet, beplanting, erfafscheidingen, hekwerken en rasters.

In de komende jaren moeten belangrijke keuzen worden gemaakt om het riviersysteem toekomstbestendig te maken en Nederland beter voor te bereiden op extremere weersomstandigheden. Door nu te investeren in slim beheer en aanpassingen in de regelgeving, bouwen we aan een veilig en robuust rivierengebied voor alle inwoners en andere betrokkenen. De actualisatie van de Beleidslijn grote rivieren is hierin een belangrijke stap.