Vandaag publiceert de Commissie haar vierde Staat van Schengen-rapport, waarin de ontwikkelingen van het afgelopen jaar worden beoordeeld en de prioriteiten voor het komende jaar worden vastgesteld.
40 jaar na de oprichting blijkt dat het Schengengebied aanzienlijke voordelen heeft opgeleverd voor de EU en haar burgers. Het vormt de ruggengraat van de interne markt van de EU en vergemakkelijkt het leven van bijna 450 miljoen mensen. Vorig jaar was Schengen opnieuw s werelds meest bezochte bestemming, met meer dan een half miljard bezoekers, wat economische groei in de Unie stimuleerde.
In de loop der tijd is Schengen uitgegroeid tot een robuust en uitgebreid systeem, waarbij de lidstaten met steun van de EU de buitengrenzen, veiligheid en migratie op gecoördineerde wijze effectief beheren.
Het vandaag aangenomen rapport beoordeelt de werking van het Schengengebied en is de bijdrage van de Commissie voorafgaand aan de Schengenraad in juni, waarin 40 jaar sinds de ondertekening van de Schengenovereenkomst wordt gevierd.
Staat van Schengen
Het Staat van Schengen-rapport 2025 belicht de prestaties, uitdagingen en ontwikkelingen in het Schengengebied tijdens de laatste cyclus van 2024-2025. De volledige toetreding van Bulgarije en Roemenië tot het Schengengebied versterkt de EU-economie aanzienlijk en bewijst dat de lidstaten volledig betrokken zijn om de samenwerking onder Schengen verder te verbeteren.
Bovendien zijn de Schengeneisen een cruciaal aspect geworden van het EU-uitbreidingsproces, aangezien alle kandidaat-landen volledig functionerende nationale Schengenbestuurssystemen moeten hebben tegen de tijd dat ze tot de EU worden toegelaten. En de intensieve inspanningen van de EU hebben geleid tot een daling van het aantal irreguliere overtochten aan de buitengrenzen van Schengen, met ongeveer 240.000 detecties – het laagste sinds 2021.
Het rapport toont aan dat de Schengenregels goed worden toegepast en dat er verder zal worden gewerkt op de volgende gebieden:
- Verder versterken van het politieke en operationele bestuur. Het delen van een gebied zonder binnengrenzen is gebaseerd op vertrouwen. Dit vereist de effectieve uitvoering van afgesproken regels en het gebruik van gemeenschappelijke hulpmiddelen, informatie, middelen en infrastructuur. De Commissie zal de voortgang blijven volgen via het jaarlijkse Schengen Scoreboard en het Schengenevaluatie- en monitoringsmechanisme verder consolideren. Dit omvat systemen zowel in Schengenlanden als in kandidaat-landen voor EU-toetreding.
- Versnellen van de implementatie van het digitaliseringskader om veiligheidsrisicos te voorkomen. Dit is cruciaal bij de komende uitrol van het Entry/Exit System en het Europese Reisinformatie- en Autorisatiesysteem (ETIAS). Voortdurende investeringen in onderzoek en innovatie zijn essentieel om het Schengengebied in de toekomst te beschermen met geavanceerde Europese oplossingen.
- Aanpassen aan het veranderende veiligheidslandschap met een gemeenschappelijk inlichtingenbeeld, gezamenlijke operationele acties en sterkere samenwerking tussen wetshandhavingsautoriteiten, ook in interne grensregios. Zoals aangekondigd in de ProtectEU - Europese Interne Veiligheidsstrategie, zal de Commissie werken aan het creëren van een Hoog Niveau Groep voor de toekomst van operationele wetshandhavingssamenwerking in het hele Schengengebied.
- Voorbereidheid ver buiten onze grenzen door het verdiepen van de relaties met partnerlanden in onze buurt en daarbuiten. Europol en de lidstaten hebben de afgelopen jaren het werk opgevoerd om de overdracht en verwerking van informatie van belangrijke derde landen te verbeteren. Frontex heeft ook zijn steun aan kandidaat-landen versterkt.
- Effectieve maatregelen om terug te keren zij die geen wettelijk recht hebben om in de EU te blijven. In 2024 was er een bijna 12% toename van terugkeer van onderdanen van derde landen zonder verblijfsrecht in het Schengengebied, maar het algehele terugkeerpercentage moet nog verder worden verhoogd. Om de lidstaten te ondersteunen, heeft de Commissie vorig jaar een Schengenevaluatie uitgevoerd die beste praktijken identificeert voor snellere en efficiëntere terugkeer.
- Gecoördineerde actie binnen het Schengengebied: snel en effectief informatie-uitwisseling tussen wetshandhavingsautoriteiten blijft een van de krachtigste instrumenten om misdaad te voorkomen en te bestrijden. De EU heeft al robuuste instrumenten voor situationeel bewustzijn en risicoanalyse, zoals EUROSUR en het Schengen Informatie Systeem. De Commissie zal samen met de Schengencoördinator de lidstaten blijven ondersteunen voor een effectieve samenwerking op grensoverschrijdende operationele wetshandhaving.
Volgende stappen
Schengen zal blijven evolueren, zich aanpassen aan nieuwe realiteiten en reageren op het veranderende geopolitieke landschap. De Commissie zal samenwerken met de lidstaten om het volledige potentieel van Schengen te ontsluiten door een vrij verkeer-gebied te bouwen dat klaar is voor de uitdagingen die voor ons liggen. Om resterende uitdagingen aan te pakken, zal de Schengen governance-cyclus 2025-2026 zich richten op het consolideren van het governance-raamwerk om beleidscoördinatie te verbeteren, een gestructureerde en coherente aanpak van politie samenwerking te waarborgen, evenals het versnellen van de digitalisering van procedures en systemen om de veiligheid te vergroten.
De Commissie nodigt de Schengenraad uit om in juni dit Staat van Schengen-rapport 2025 te bespreken en de prioriteiten voor de Schengen-cyclus 2025-2026 vast te stellen.
Achtergrond
Sinds 2022 evalueert de Commissie jaarlijks de Staat van Schengen, toen de Schengenraad, de Schengencyclus en het nieuwe Schengenevaluatiekader werden opgericht. Deze oefening markeert de voortdurende uitvoering van het initiatief van de Commissie om het gemeenschappelijk bestuur van het Schengengebied te versterken en een gestructureerde, gecoördineerde en gezamenlijke respons op zijn uitdagingen te waarborgen.
Voor Meer Informatie