De Europese Commissie heeft nieuwe richtlijnen uitgegeven om EU-lidstaten effectief te helpen bij de Sociaal Klimaatfonds (SCF) en hun Sociale Klimaatplannen (SCPs) te voltooien.
Met een budget van meer dan €86 miljard, dat in 2026 van start gaat, is het Sociaal Klimaatfonds opgericht om ervoor te zorgen dat de overgang naar een groenere economie eerlijk is en niemand achterblijft, en om kwetsbare huishoudens en kleine bedrijven te ondersteunen bij hun inspanningen om over te schakelen op schonere energie en transport. Het zal gebruikmaken van de inkomsten van het nieuwe emissiehandelssysteem voor brandstofverbranding in gebouwen, wegvervoer en aanvullende sectoren (ETS2) om kwetsbare mensen, kleine bedrijven en vervoersgebruikers te helpen met de kosten van de schone overgang — vooral in huisvesting en vervoer.
Het richtlijnen document van vandaag bouwt voort op eerdere richtlijnen en technische ondersteuning van de Commissie aan lidstaten door een reeks principes voor de uitvoering van het SCF vast te stellen. Het biedt ook praktische adviezen om EU-landen hun Sociale Klimaatplannen te laten uitvoeren (noodzakelijk om toegang te krijgen tot financiering) en ze effectief uit te voeren, zodat de ondersteuning snel terechtkomt bij degenen die aan energie- of transportarmoede zijn blootgesteld, en sociale rechtvaardigheid is gegarandeerd.
Bovendien zal de integratie van Sociale Klimaatplannen in Nationale en Regionale Partnerschapsplannen meer gerichte en effectieve investeringen mogelijk maken, waardoor lidstaten en regios hun specifieke uitdagingen kunnen overwinnen. Dit nieuwe kader zal ook het gebruik van EU-fondsen stroomlijnen, wat leidt tot een efficiëntere uitvoering en een sterker focus op het behalen van de doelstellingen van het Fonds.
Hoofdprincipes voor de uitvoering van het SCF:
- Voorspelbaarheid: De Sociale Klimaatplannen stellen een uitbetalingswaarde vast voor elke maatregel en investering. Betalingen zullen plaatsvinden zodra de mijlpalen en doelen zijn bereikt.
- Prestatiegerichte betalingen: SCF-fondsen worden alleen uitgekeerd wanneer de mijlpalen en doelen volledig zijn bereikt. Dit zorgt ervoor dat betalingen zijn gekoppeld aan daadwerkelijke resultaten.
- Gestroomlijnde aanwijzing van autoriteiten: Lidstaten kunnen vertrouwen op bestaande structuren die al worden gebruikt voor cohesiebeleidprogrammas en de Herstel- en Veerkrachtfaciliteit (RRF), waardoor de uitvoering sneller en eenvoudiger wordt.
- Inclusief bestuur: Lidstaten moeten belanghebbenden, inclusief regionale en lokale autoriteiten, sociale partners en het maatschappelijk middenveld, actief betrekken om ervoor te zorgen dat de SCPs de behoeften ter plaatse weerspiegelen.
- Transparantie en verantwoording: Lidstaten en de Commissie zullen een enkel digitaal systeem gebruiken om alle maatregelen, investeringen en begunstigden te volgen en te rapporteren. Dit biedt transparantie, duidelijkheid en vertrouwen in hoe fondsen worden gebruikt.
- Bescherming van de EU-financiële belangen: Lidstaten moeten sterke waarborgen invoeren om fraude, corruptie, belangenconflicten en dubbele financiering te voorkomen, te detecteren en aan te pakken, en de integriteit van de SCF-middelen te beschermen.
Volgende stappen
Om fondsen onder het Sociaal Klimaatfonds te ontvangen, moeten lidstaten de nieuwe ETS2-wetgeving, die al van kracht is, in nationale wetgeving opnemen. Ze moeten hun Sociale Klimaatplannen ter goedkeuring aan de Commissie indienen, waarin hun nationale maatregelen en investeringen worden uiteengezet ter ondersteuning van de meest kwetsbaren. Zodra een plan officieel is ingediend, heeft de Commissie tot vijf maanden de tijd om haar beoordeling te voltooien. Goedgekeurde plannen zullen door de Commissie worden aangekondigd.
Lidstaten kunnen vanaf 31 juli 2026 hun eerste betalingsverzoek indienen bij de Commissie, op voorwaarde dat ze de goedgekeurde plannen hebben uitgevoerd en de afgesproken mijlpalen en doelen zijn bereikt.
Het SCF is ontworpen om de huidige en volgende EU-meerjarig financiële kader (MFK) te overbruggen. Het put uit de lessen en beste praktijken van de RRF en cohesiefondsen. Leden van het College zeiden:
Achtergrond
Het Sociaal Klimaatfonds zal aanzienlijke financiële steun bieden aan de lidstaten om maatregelen en investeringen te financieren die in de nationale Sociale Klimaatplannen zijn geïdentificeerd.
Van 2026 tot 2032 zal het Fonds naar verwachting ten minste €86,7 miljard mobiliseren, door ETS2-inkomsten en bijdragen van de lidstaten (ten minste 25% van de kosten van hun plannen) te combineren. Het Fonds zal de meest kwetsbare groepen ondersteunen door structurele maatregelen en investeringen in energie-efficiëntie, de renovatie van gebouwen (bijv. isolatie), schone verwarming en koeling (bijv. warmtepompen), en integratie van hernieuwbare energie (bijv. zonnepanelen), evenals in zero- en low-emissie mobiliteit en transport, inclusief openbaar vervoer.
De Commissie werkt nauw samen met lidstaten om de ontwikkeling van hun Sociale Klimaatplannen te vergemakkelijken en roept op tot hun snelle indiening nu het SCF een jaar voor de start van ETS2 in 2027 van start gaat. Tot nu toe hebben twee lidstaten (Zweden en Letland) officieel hun plannen ingediend, en meer dan de helft van de lidstaten heeft conceptversies gedeeld. In dit proces heeft de Commissie sinds 2023 regelmatig contact onderhouden via de SCF-expertgroep voor klimaatbeleid en heeft Richtlijnen voor de Sociale Klimaatplannen en technische richtlijnen over de toepassing van het principe Do No Significant Harm in maart 2025 uitgegeven.
Voor Meer Informatie
Richtlijnen voor de uitvoering van het SCF
Website – Sociaal Klimaatfonds
EU-emissiehandelssysteem voor gebouwen, wegvervoer en aanvullende sectoren (ETS2)
