Dames en heren,

Het is een genoegen hier te zijn om te bespreken hoe we de boeren in Europa het beste kunnen beschermen en hun vermogen om met crises en onverwachte gebeurtenissen om te gaan kunnen versterken.

Klimaatverandering is het duidelijkste voorbeeld van de kwetsbaarheid van de landbouw.

Onze boeren staan in de frontlinie en lijden direct onder de schade door extreme weersomstandigheden zoals droogte en overstromingen, die steeds frequenter en ernstiger worden.

We zien al dat de groei van de EU-gewasopbrengsten stagneert door droogtes en waterschaarste, wat een bedreiging vormt voor onze voedselvoorziening en voedselzekerheid.

Zonder actie kan Europa te maken krijgen met aanzienlijke dalingen in de opbrengsten van maïs en tarwe.

De studie die we vandaag bespreken, heeft deze risicos geschat en gekwantificeerd.

 

Op een meer praktisch niveau kan klimaatverandering de inkomens van boeren beïnvloeden en hun toegang tot financiering beperken, aangezien banken mogelijk nog voorzichtiger worden dan nu.

In de Visie voor Landbouw en Voedsel hebben we de dringende noodzaak geïdentificeerd om de vele risicos die boeren lopen, ongeacht hun oorsprong, te anticiperen en te beheren: handelsspanningen, klimaatverandering, geopolitieke of andere productierisicos.

We moeten boeren uitrusten met strategieën om de lange termijn veerkracht van de EU agri-food sector te waarborgen en aantrekkelijk te houden voor toekomstige generaties.

 

Allereerst: aanpassen aan klimaatverandering is essentieel om de impact te verzachten en de risicos te verminderen.

Hier zal de Commissie de lidstaten helpen door een plan op te stellen om hen te begeleiden bij het richten van investeringen op het verbeteren van klimaatresistentie voor boeren en de bredere agri-food sector.

Volgende maand presenteren we ook een waterbestendigheidsstrategie, wat van groot belang zal zijn voor de landbouwsector, die 59% van de EU-zoetwateronttrekking vertegenwoordigt.

Zonder water is er geen landbouw of voedsel.

 

Het belangrijkste waarom we hier vandaag zijn, is om actie te bespreken op het gebied van risicoparaatheid, verzekeringen en risicobeperking. Zoals we in de Visie zeiden: een betere bundeling van risicos en verbetering van de beschikbaarheid en betaalbaarheid van landbouwverzekeringen voor boeren.

Het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid doet hier al veel voor.

Het biedt ondersteuning om risicobeheersingsregelingen op te zetten en te ontwikkelen, en voor investeringen en maatregelen om de sector te ontlasten.

Na een natuurramp kunnen boeren EU-financiële steun krijgen om hun productiepotentieel te herstellen.

Een paar maanden geleden bezocht ik Valencia en zag ik de verwoestende impact van storm DANA op landbouwgebieden.

Dit versterkte mijn mening dat we het GLB nog responsiever moeten maken voor het beheren van risicos en crises.

Omdat elk beleid kan worden verbeterd, presenteerde ik vorige week een vereenvoudigingsvoorstel voor het GLB. Vereenvoudiging stelt boeren in staat zich te concentreren op innovatie en klimaatresistentie.

Risico- en crisisbeheer zijn sleutelonderdelen van dat voorstel.

Door de regels voor ondersteuning flexibeler te maken, met name voor de verliesberekening, willen we het gemakkelijker maken om risicobeheersingsregelingen op te zetten. We willen lidstaten in staat stellen een crisisondersteuningstool te creëren binnen hun GLB-strategische plannen om boeren te helpen die de gevolgen van klimaatgebeurtenissen ondervinden.

Het voorstel biedt lidstaten enige flexibiliteit om te voldoen aan de voorwaarden voor GLB-betalingen en voor eco-regelingen.

Deze dragen bij aan het ontlasten van de sector.

Laten we nu wat meer in detail treden.

 

Allereerst wil ik onze zeer succesvolle en veelbelovende samenwerking met de Europese Investeringsbank onder ons technische assistentieprogramma Fi-compass vermelden.

De verzekeringsstudie die vandaag wordt besproken, is het resultaat van dit programma.

Het is slechts één voorbeeld van onze samenwerking - maar er is meer.

Met de EIB heeft Fi-Compass ons in staat gesteld om vooruit te komen met drie enquêtes over toegang tot financiering: voor granen en oliehoudende zaden, fruit en groenten, en voor melkveehouders.

 

We bestuderen ook de financiële mechanismen achter onze agri-food toeleveringsketens om meer inzicht te krijgen in de huidige financiële situatie en ons voor te bereiden op de toekomst.

Ik moet echter ook enkele van de belangrijkste bevindingen van de studie vermelden, die ik met interesse maar ook met enige bezorgdheid noteer.

De studie vindt dat slechts 20 tot 30% van de klimaatgerelateerde verliezen verzekerd is via publieke, private of wederzijdse systemen. Dit omvat het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid. De resterende verliezen, tussen 70 en 80%, zijn niet gedekt. Dit is een enorme kloof en we moeten er iets aan doen.

De studie schat dat het geschatte jaarlijkse gemiddelde verlies - nu € 28 miljard voor de EU-27 - met 66% zal toenemen tot 2050, tot meer dan € 45 miljard per jaar. Dit is een serieus cijfer.

De observatie dat droogte meer dan 50% van het landbouwklimaatrisico in de EU27 veroorzaakt, is geworteld in mijn ervaring. Dit voorjaar zien we opnieuw dat droogte veel Europese regios treft.

Het is geen probleem dat verdwijnt.

 

Laten we dus enkele aanbevelingen van de studie in vragen omzetten:

Hoe kunnen we risicokapitaalmarkten, zoals verzekeringen, het beste gebruiken om middelen aan te vullen tijdens een crisis?

Wat moeten we doen op boerderij- en landschapsniveau om de klimaatresistentie te maximaliseren, aangezien klimaatverandering de toegang tot financiering zal beperken?

Hoe kunnen we financiële instrumenten gebruiken om financiële steun te bieden voor klimaatadaptatie en -bescherming, en voor de transitie van boerderijen? Hoe kunnen EU-beleid en -acties dit ondersteunen?

Hoewel ik blij ben open toegang tot gewas-, klimaat- en opbrengstgegevens verder te verbeteren, hoe kan dit zonder de administratieve last voor boeren te vergroten?

 

Dames en heren

Laat me afsluiten met enkele gedachten over investeringen en financiering.

Toegang tot verzekeringen is belangrijk, zeker.

Maar de sector heeft ook aanzienlijke investeringen nodig om duurzaam en veerkrachtig te blijven met moderne landbouwpraktijken, en zijn rol in het creëren van banen en het stimuleren van groei te behouden.

Laten we ook niet vergeten - en zoals de Visie duidelijk maakt - dat plattelandsgebieden dringend behoefte hebben aan investeringen om dynamisch te blijven en hun gemeenschappen te laten bloeien - zowel sociaal als economisch.

Dat betekent financiering voor essentiële diensten zoals ziekenhuizen en scholen en belangrijke infrastructuur zoals breedbandconnectiviteit. Het is ook hoe we jongere generaties naar deze gebieden kunnen trekken, vooral boeren, door ze levendig en bevolkt te houden.

Veel boeren zijn vandaag bereid te investeren. Maar ze hebben geen toegang tot commerciële financiering.

In 2022 bereikte de financieringskloof voor de landbouwsector van de EU € 62 miljard.

In de loop van de tijd is deze kloof toegenomen, vooral voor kleine en jonge boeren - wat de groeiende behoefte aan financiële steun in de sector weerspiegelt.

 

We moeten het boeren gemakkelijker maken om te investeren in klimaatadaptatie en -preventie - bijvoorbeeld door barrières zoals hoge leenkosten en de hoge risicoperceptie van de landbouw te verminderen.

Plattelandsontwikkelingsfinanciering kan hier een sleutelrol spelen.

Zoals u weet, heeft het Europees Landbouwfonds voor Plattelandsontwikkeling tot doel de eerste pijler van inkomenssteun en marktmaatregelen te versterken door de sociale, ecologische en economische duurzaamheid van plattelandsgebieden te versterken.

We bieden deze ondersteuning steeds vaker in de vorm van financiële instrumenten. We hebben al € 1,1 miljard gepland door 12 lidstaten, met nog enkele landen op het punt van toetreden. Tegen het einde van 2023 leverde een EAFRD-bijdrage van € 402 miljoen voor financiële instrumenten € 1,8 miljard aan terugbetaalbare steun op met meer dan 25.000 contracten getekend.

Ik moedig alle lidstaten aan om nieuwe financiële instrumenten te beoordelen en te lanceren onder hun GLB-strategische plannen, om klimaatadaptatie en risicopreventie in hun landbouwsectoren te ondersteunen, evenals de (duurzaamheids)transitie

Boeren hebben niet alleen die steun nodig, maar ook gemakkelijker toegang tot financiering.

We moeten ook de bronnen van publieke investeringen maximaliseren en privékapitaal benutten en ontlasten.

Hier is de weg vooruit om nauw samen te werken met internationale financiële instellingen zoals de Europese Investeringsbank, het Europees Investeringsfonds, evenals met Nationale Promotionele Instellingen en banken. Deze spelen een belangrijke rol bij het mobiliseren van kapitaal voor duurzame groei.

 

Tot slot, dames en heren, wil ik alle betrokkenen bij het voorbereiden van deze inspirerende studie feliciteren en bedanken. Het biedt enkele belangrijke bouwstenen om ons te helpen beleid te ontwerpen om de landbouw in de EU klimaatresistenter te maken.

Ik kijk uit naar de discussies en wens u een succesvolle dag toe. Dank u.