Het LIFE-programma, aangenomen door het Europees Parlement en de Raad in 2021, speelt een cruciale rol bij de uitvoering van milieu-, klimaat- en energiebeleid. Het ondersteunt een breed scala aan begunstigden in EU-lidstaten, zoals bedrijven, lokale overheden, onderzoeksinstellingen en maatschappelijke organisaties.
Het meerjarig werkprogramma LIFE 2025-27 biedt een kader voor de uitvoering in de komende jaren. De Commissie heeft de juiste procedure gevolgd voor de voorbereiding en stemming over het werkprogramma in het LIFE-comité, bestaande uit vertegenwoordigers van de lidstaten, dat een positief advies heeft uitgebracht.
Financiering voor NGOs is expliciet voorzien in de LIFE-verordening, met als doel de governance van milieu-, klimaatverandering- en energietransitiekwesties te verbeteren, onder meer door de betrokkenheid van belanghebbenden op alle niveaus te vergroten, capaciteitsopbouw, communicatie en bewustwording. De Commissie blijft zich volledig inzetten voor een gezonde en levendige samenleving, ook door haar functioneren en betrokkenheid bij beleidsvorming te ondersteunen.
De Commissie heeft echter erkend dat in sommige gevallen werkprogrammas die door NGOs zijn ingediend en aan de exploitatieovereenkomsten zijn gehecht, specifieke belangenbehartigingsacties en ongepaste lobbyactiviteiten bevatten. De Commissie heeft maatregelen genomen om dergelijke gevallen in de toekomst te voorkomen en zal verdere stappen ondernemen om de transparantie te versterken en passende waarborgen te bieden. In het bijzonder:
- De Commissie heeft reeds richtlijnen gepubliceerd over het soort activiteiten dat niet moet worden opgenomen bij het ontvangen van financiering als onderdeel van beleids- en wetgevingsontwikkeling, uitvoering, monitoring en handhaving. De subsidies moeten voldoen aan de LIFE-doelstellingen en de deelname van het maatschappelijk middenveld aan het Europese beleidsvormingsproces en het democratische debat ondersteunen, terwijl lobbyen dat gericht is op specifieke beleidslijnen of EP-leden wordt vermeden. Deze richtlijnen zijn van toepassing op alle EU-financiering en worden reeds uitgevoerd door alle diensten van de Commissie en relevante agentschappen.
- In het meerjarig werkprogramma 2025-2027 heeft de Commissie verdere waarborgen opgenomen om ervoor te zorgen dat exploitatieovereenkomsten geen specifieke en gedetailleerde activiteiten vereisen die rechtstreeks gericht zijn op instellingen van de Unie of hun personeel of leden, en die verduidelijken dat begunstigden volledige verantwoordelijkheid behouden voor hun standpunten en voor het presenteren van deze standpunten aan instellingen van de Unie. De Commissie werkt nauw samen met de Rekenkamer, die momenteel haar aanbevelingen afrondt over hoe de transparantie van NGO-financiering in de uitvoering van EU-financieringsprogrammas verder kan worden verbeterd, onder meer via passende mechanismen.
- De Commissie zal de transparantieregelingen voor begunstigden van subsidies uit de EU-begroting herzien, inclusief met betrekking tot de openbaarmakingsvereisten onder het EU-transparantieregister.
- De Commissie zet zich in om ervoor te zorgen dat de leden van het LIFE-evaluatiecomité onafhankelijk zijn en geen belangenconflicten hebben. Het is verplicht voor de leden om verklaringen te ondertekenen over de afwezigheid van belangenconflicten voordat zij zich bezighouden met de beoordeling van voorstellen, en er zijn mitigerende maatregelen van kracht in geval van belangenconflicten. CINEA zal de selectieprocedure voor leden van het LIFE-evaluatiecomité herzien en alle noodzakelijke stappen implementeren om volledige transparantie te waarborgen.
- Bij het werken aan een mogelijke herziening zal het MoU tussen CINEA en de diensten van de Commissie die verantwoordelijk zijn voor LIFE strikt worden uitgevoerd om duidelijkheid te garanderen in de respectieve verantwoordelijkheden in de procedure voor het toekennen van subsidies.
De Commissie is vastbesloten om een open en samenwerkende dialoog met het Europees Parlement te onderhouden en staat klaar om verdere verduidelijkingen te geven over eventuele resterende kwesties.