De vreselijke terroristische aanval van Hamas op 7 oktober 2023 heeft ertoe geleid dat Israël vecht voor haar voortbestaan. De 1200 slachtoffers en 250 gegijzelden kenmerkten het kwetsbaarste punt in de geschiedenis van Israël sinds 1973. Het recht van zelfbescherming tegen een terroristische organisatie als Hamas staat voor het CDA pal overeind, daarnaast heeft Israël de plicht om haar burgers die als gijzelaars in de Gazastrook verkeren terug te halen. Ongeacht de vorm moet elke vorm van steun voor Hamas zowel internationaal als in ons eigen land aangepakt worden.[1]
Voor het CDA biedt de internationale rechtsorde het basisprincipe in de benadering van een conflict en daar moet Nederland zich dan ook internationaal hard voor maken. Israël vecht tegen een terreurorganisatie die de Palestijnse bevolking gebruikt als menselijk schild in het stedelijke gebied van de Gazastrook. Het is duidelijk dat de terreurorganisatie Hamas het internationaal recht misbruikt, maar tegelijkertijd ontslaat dat Israël als democratische rechtstaat niet van het feit dat ze zich aan het humanitair oorlogsrecht te houden hebben.
Nu, anderhalf jaar na de aanslagen van 7 oktober 2023, heeft het conflict geleid tot tienduizenden slachtoffers en meer dan 2 miljoen ontheemden. Door het verstedelijkte gebied van Gaza is het moeilijk om zichtbaar te krijgen in hoeverre het humanitair oorlogsrecht wordt gewaarborgd. Om dit wel mogelijk te maken zijn onafhankelijk waarnemers noodzakelijk, ongeacht de overtuigingen die men kan hebben over de intenties van de strijdende partijen.[2][3] Daarnaast is het cruciaal dat zowel het internationaal Gerechtshof als het internationaal Strafhof hun werk kunnen doen en dat Nederland zich daar als gastland voor in zet. Daarin past het niet dat de Tweede Kamer op voorhand al een zaak aan het Gerechtshof verwerpt en daarom spreekt het CDA zich daar ook tegen uit.[4] In het kader van de internationale rechtsorde is het CDA ook kritisch op het belemmeren van humanitaire hulp tot de Gazastrook. Uithongering en uitdroging zijn verboden als techniek van oorlogvoering binnen het humanitair oorlogsrecht. Om dit te voorkomen heeft het CDA meermaals opgeroepen om meer humanitaire hulp toe te laten in de Gazastrook.[5][6] De recente aanval op het Palestijnse hulpkonvooi in Gaza, wat vijftien hulpverleners het leven kostte, lijkt een schending van het oorlogsrecht, daarom heeft het CDA de motie die oproept tot een onafhankelijk internationaal onderzoek medeondertekend.[7]
Ook over de gebeurtenissen in andere gebieden maakt het CDA zich zorgen. Sinds de aanslagen op 7 oktober 2023 breiden de illegale nederzettingen op de Westelijke Jordaanoever zich snel uit. Gewelddadige kolonisten stelen land en leggen wegen aan om strategisch gronden af te snijden waar Palestijnen dan niet meer kunnen komen. Wanneer grond aantoonbaar gestolen is moet er volgens het CDA keihard worden opgetreden.[8] Juist een bondgenoot als Israël moet door ons behoed worden voor grote fouten zoals deze nu gemaakt worden op de Westelijke Jordaanoever. Want niet alleen is het illegale nederzettingen beleid in strijd met het internationaal recht en onrechtvaardig voor de Palestijnse bevolking maar uiteindelijk ook schadelijk voor de staat Israël zelf.
De situatie in Gaza lijkt misschien uitzichtloos maar dat ontslaat ons niet van de plicht om ons in te blijven zetten voor het bereiken van een duurzame vrede. De snelste weg om dit te bereiken is door gezamenlijke druk van de Europese Unie op de strijdende partijen. Het staat buiten kijf dat er in de toekomst geen plaats mag zijn voor terreurorganisaties zoals Hamas. Maar ook Israël moet zich inzetten voor duurzame vrede, maar helaas zien we dat de regering Netanyahu het tegenovergestelde doet. Daarom is het voor het CDA van belang dat er ook druk uitgeoefend moet worden op Israël om te bewegen naar de onderhandelingstafel. De Europese Unie en Israël hebben een associatieverdrag gesloten. Artikel 2 van dit verdrag stelt dat dit verdrag is gebaseerd op respect voor mensenrechten en democratische waarden, verdragspartijen hebben hiernaar te handelen in hun binnen- en buitenlandbeleid. Om de druk vanuit Europa op te voeren tot het komen van vrede, en om de mensenrechten te waarborgen in het conflict, heeft het CDA de Europese Commissie opgeroepen om te toetsen of Israël zich nog wel aan artikel 2 van het verdrag houdt. Zo niet dienen hier consequenties aan verbonden te worden.[9] Momenteel is vrede nog ver weg maar het uitgangspunt voor een naoorlogse situatie blijft een tweestatenoplossing en daarom steunde het CDA in het verleden ook voorstellen die daar mee gemoeid waren.[10] Daarnaast wil het CDA een constructieve en open dialoog blijven voeren over alternatieven maar die kunnen momenteel niet op genoeg steun rekenen.
Op 29 april 2025 spraken fractievoorzitter Henri Bontenbal en buitenlandwoordvoerder Derk Boswijk zich in een opiniestuk in Dagblad Trouw uit over de houding van het CDA ten opzichte van Israël en het recht dat Israël heeft om zichzelf te verdedigen en de grenzen die dat recht kent. [11]
[1] Motie van het lid Boswijk over onderzoek doen naar de aanhang van en steun voor terreurorganisatie Hamas in Nederland. 12 oktober 2023.
[2] Motie van het lid Bontenbal c.s. over meer onafhankelijke waarnemers in Gaza en op de Westbank toelaten voor onderzoek naar mogelijke schendingen van internationaal humanitair recht door alle partijen. 12 december 2023.
[3] Motie van de leden Boswijk en Brekelmans over pleiten voor het toelaten van meer onafhankelijke waarnemers tot Gaza en de Westbank. 18 januari 2024.
[4] Motie van het lid Tuinman c.s. over uitspreken dat de Tweede Kamer de beschuldiging van genocide verwerpt die nu bij het Internationale Gerechtshof tegen Israël is geuit. 18 januari 2024.
[5] Motie van de leden Veldkamp en Boswijk over de druk op Israël opvoeren om ook een noordelijke grensovergang met de Gazastrook zo snel mogelijk open te stellen voor doorlaten van humanitaire hulp. 18 april 2024.
[6] Motie van de leden Ceder, van der Burg, Kahraman en Boswijk over de Israëlische regering oproepen per ommegaande voldoende humanitaire hulp te bieden aan de bevolking in Gaza. 13 maart 2025.
[7] Motie van het lid Dassen c.s. over een onafhankelijk internationaal onderzoek naar de moord op het Palestijnse hulpkonvooi door Israël in Gaza. 10 april 2025.
[8] Motie van de leden Piri en Boswijk over op EU-niveau pleiten voor gerichte sancties tegen organisaties en bedrijven die verantwoordelijk zijn voor de stichting en uitbreiding van illegale nederzettingen en outposts. 14 februari 2024.
[9] Motie van de leden Piri en Boswijk over bepleiten dat de Europese Commissie onderzoek doet naar de Israëlische naleving van artikel twee van het Associatieverdrag. 13 maart 2025.
[10] Motie van het lid Paternotte c.s. over actief deelnemen aan de internationale alliantie en de internationale positie van Nederland inzetten om gesprekken richting een tweestatenoplossing te stimuleren. 10 oktober 2024.
[11] Opinie: Israël heeft het recht zich te verdedigen, maar dat kent grenzen