Voorzitter,
Het Draghi rapport, waarover we vandaag spreken, is goed ontvangen.
Het rapport laat overtuigend zien dat we onze Europese economie innovatiever en concurrerender moeten maken. We moeten gezamenlijk investeren in de grote maatschappelijke vraagstukken van deze tijd: energie en klimaat, defensie en digitale technologieën.
De nieuwe Europese Commissie heeft de aanbevelingen uit het rapport omgezet in een ambitieus werkprogramma.
Wat betekent het rapport voor Nederland? Wat gaat Nederland doen?
Maar, voorzitter, het voelt ook wat schizofreen aan om vandaag te debatteren over de vraag hoe we onze economie competitiever maken, terwijl de Nederlandse economie op dit moment klem zit door een aantal problemen die niet opgelost worden.
Het Financieel Dagblad berekende drie jaar geleden al dat het niet oplossen van de stikstofcrisis de Nederlandse economie zo’n 1% van het BBP kost. Ik schat in dat dit inmiddels rond de 2% ligt; een slordige 20 miljard euro per jaar.
De netcongestie kost de Nederlandse economie ook zo’n 10 tot 40 miljard euro per jaar.
Willen we de Nederlandse economie weer laten groeien, voorzitter, dan moeten we eerst deze problemen nu eindelijk eens goed oplossen.
Willen we de Nederlandse economie weer laten groeien, voorzitter, dan moeten we eerst deze problemen nu eindelijk eens goed oplossen.
Henri Bontenbal
Dit kabinet lost de problemen niet op, maar schuift ze door.
Nederland staat op dit moment stil. Ik kan dat niet aanzien, voorzitter.
Dan het Draghi rapport.
Ondanks alle terechte lof voor het rapport wil ik er ook twee kanttekeningen bij plaatsen.
In de eerste plaats wijst de DNB erop dat de hogere productiviteitsgroei in de VS vooral in de technologische sectoren plaatsvindt. Deze technologische sectoren verklaren de helft van het verschil in productiviteitsgroei tussen de VS en het eurogebied.
De DNB wijst er daarnaast op dat Nederland tot de kopgroep van landen in de EU met de hoogste productiviteit behoort en dat de groei van de arbeidsproductiviteit zich in de marktsector al jarenlang opvallend stabiel houdt.
De tweede kanttekening is deze: Europa heeft de opdracht om geen VS te worden. Daarmee bedoel ik dat we in de EU werken aan een sociale markteconomie. Economische groei is daarin geen doel op zich, maar een middel om het algemeen welzijn te vergroten. Deze economische groei is dus ethisch genormeerd en moet ten dienste staan van het algemeen welzijn.
Maar, voorzitter, dat neemt niet weg dat het Draghi rapport Europa zeer terecht oproept om een been bij te trekken.
Dat moeten we in Nederland ook doen, maar we kunnen niet alles tegelijkertijd.
We zullen moeten kiezen welke bijdrage wij leveren. De Nationale Technologie Strategie is een eerste aanzet, maar de vraag is of het snel genoeg gaat.
Het zou goed zijn als het kabinet bij de uitwerking van Draghi focust op de terreinen waarin ons land excelleert. Zodat we aan het stuur zitten in Europa in plaats van achter in de bus. Het CDA denkt concreet aan de volgende drie thema’s:
1. De halfgeleiderindustrie. De positie van Nederland in de semicon is sterk en kunnen we nog verder versterken.
2. Ruimtevaart en Defensie. Draghi knoopt de terreinen defensie en ruimtevaart aan elkaar. Elke investering in ruimtevaart heeft een return on investment van 4 tot 5.
3. De land- en tuinbouw. Nederland is een wereldspeler in kennis en kunde op het gebied van voedsel, land- en tuinbouw.
Hoe verder? Twee voorstellen.
In de eerste plaats: het CDA heeft een initiatiefnota ingediend om ruimte te maken voor investeringen in de toekomst van Nederland. Niet om korte-termijn wensen te bekostigen, maar juist met het oog op de generaties na ons. Daarvoor is een andere kijk op de begrotingsregels nodig. Ik ben benieuwd hoe deze ministers naar onze voorstellen kijken.
Aanvullend hierop: kunnen we niet zorgen voor een soort ‘oorlogskas’, waarmee ministers snel kunnen aanhaken op Europese plannen? We doen dit ook al defensief, met het beschermingsfonds van 150 miljoen op de EZ-begroting. Maar waarom niet ook offensief? Zodat we, al dan niet binnen de begroting, een standaard EU-investeringsruimte inbouwen. Mijn vraag is of het kabinet hiervoor een plan wil uitwerken.
Ten tweede: kunnen we de route via de Europese Investeringsbank niet versterken? De EIB doet al decennia aan projectfinanciering in Europa. Kunnen we het mandaat van de EIB niet vergroten en in lijn brengen met de uitdagingen van het Draghi rapport?