Voorzitter,
De beschamende politieke situatie in ons land werd pijnlijk geïllustreerd in de uitzending van Nieuwsuur van afgelopen vrijdag. Eerst zagen we een reportage over de ontwikkelingen in de Duitse politiek. Christendemocraat en beoogd bondskanselier Friedrich Merz zet samen met de sociaaldemocraten grote stappen om de Duitse defensie op orde te brengen. Beide stappen over hun schaduw heen en begrijpen dat deze tijd hen vraagt leiderschap te tonen.
Merz spreekt duidelijke taal:
“Dit pakket is een duidelijke boodschap aan onze partners”, zei hij. “Er is geen gebrek aan financiële bronnen om vrijheid en vrede te verdedigen op ons continent. Duitsland is terug. Duitsland levert een grote bijdrage aan de verdediging van vrijheid en vrede in Europa.”
En toen kwam het volgende item, over de politieke situatie in Nederland. Over hoe een motie van de eenmansfractie Eerdmans werd gesteund door 3 van de 4 coalitiepartijen. Een motie die de regering vraagt Nederland niet te laten deelnemen aan ReArm Europe. Een motie die werd aangenomen terwijl premier Schoof al in Brussel was. Duitsland en Nederland: het contrast kan niet groter zijn. Daadkracht tegenover voortmodderen. Besluitvaardigheid tegenover een bekrompen boekhoudersmentaliteit. Eenheid tegenover verdeeldheid.
Voorzitter, Ik vind het moeilijk om naar dit politiek amateurisme te kijken. “Regeer of stap op!”, zei oppositieleider Mark Rutte ooit. De brief waarin het kabinet beschrijf hoe zij de motie Eerdmans uitvoert, is niet helder, maar verhullend. In de brief staat dat het in het voorstel van de Europese Commissie gaat om gezamenlijke schulduitgifte en dus niet om eurobonds. Maar in de motie wordt helemaal niet over eurobonds gesproken, maar juist over gezamenlijke schulduitgifte. De drie coalitiepartijen die voor deze motie hebben gestemd, hebben dus tegen gezamenlijke schulduitgifte gestemd en het kabinet legt dat dus naast zich neer. De motie vraagt ook om niet deel te nemen aan ReArm Europe. Ook dat legt het kabinet naast zich neer.
Voorzitter, de motie wordt dus niet deels wel en deels niet uitgevoerd; de motie wordt helemaal niet uitgevoerd en dat is maar goed ook. Want dit is toch het enige juiste wat nu gedaan kan worden: meedoen aan ReArm Europe. Graag een reactie van de minister-president.
Voorzitter, In Europa is op dit moment niet de discussie of lidstaten voor of tegen ReArm Europe zijn. De discussie is al een fase verder. Lidstaten doen nu hun uiterste best om hun eigen defensie-industrie zo goed mogelijk in de voorwaarden van het pakket te krijgen. Maar Nederland is druk in Brussel om de schade in de eigen coalitie te beperken en een achterhoedegevecht over de financiële voorwaarden te voeren.
Welke voorwaarden wil het kabinet aan het ReArm Europe-pakket verbinden? Wat doet het kabinet concreet nu om te zorgen dat het pakket ook de defensie-industrie in Nederland versterkt? Hoe zorgen we ervoor dat niet alle investeringen in Frankrijk terecht komen? Laat ik een concreet voorbeeld geven. In Twente zit het bedrijf TenCate dat o.a. uniformen voor het leger produceert. Het Nederlandse leger loopt er niet in, want het is te duur. Het Amerikaanse leger kiest voor de beste spullen en loopt dus in de uniformen van TenCate. Ziedaar de Nederlandse kruideniersmentaliteit.
Nederland huisvest een aantal belangrijke grote defensiebedrijven, zoals Thales, Damen, Fokker en Airbus, maar ook tal van kleinere bedrijven, die voertuigen, robots, radars en munitie produceren. Hoe zorgen we ervoor dat ook de Nederlandse defensie-industrie profiteert?
Komt er een inventarisatie van defensiematerieel dat we als Europa op korte of lange termijn niet meer buiten de EU willen inkopen, maar zelf willen produceren? Hoe zorgen we ervoor dat de honderden miljarden die we investeren in defensie zoveel mogelijk in Europa besteed gaan worden? Op de agenda staat ook de nieuwe EU-begroting voor 2028 tot 2034. In de brief staat dat er geen ruimte is om de nationale bijdrage aan de EU-begroting te verhogen, in lijn met het Regeerprogramma. Het kabinet wilde echter de afdracht aan de EU-begroting vanaf 2028 met 1,6 miljard euro korten. Is deze ambitie nu stilzwijgend losgelaten?
Tot slot, voorzitter.
In Servië en Bosnië gaat het momenteel snel de verkeerde kant op. Is dit het volgende hoofdpijndossier voor Europa? Graag een reactie van het kabinet hoe zij deze ontwikkelingen ziet en wat de inzet van Europa is.