Hanneke Groenteman spreekt dit jaar de 20e Willem Arondéuslezing uit van Provinciale Staten van Noord-Holland. Een lezing rond het thema vrijheid, als eerbetoon aan verzetsstrijder Willem Arondéus. Voor dit jubileum blikken 3 oud-sprekers terug op hun lezing en geven hun visie op vrijheid in 2025. Deze keer: schrijfster en actrice Nazmiye Oral. 

De Willem Arondéuslezing nodigt sprekers uit te reflecteren op het thema ‘vrijheid’. Wat betekent vrijheid voor jou?  

“Vrijheid betekent dat ik zelf beslissingen kan nemen over mijn lichaam en geest. Over wat ik denk en voel. En dat ik mij veilig voel mij uit te spreken en mijzelf kan zijn. Maar vrijheid bestaat niet zonder grenzen. Er moeten heldere regels zijn over bijvoorbeeld geweld of het beschermen van de meest kwetsbare mensen in de samenleving. Die grenzen zijn we aan het oprekken. Het is bijna potsierlijk om over onze vrijheid te spreken, laat staat het te vieren, terwijl we in 80 jaar nog nooit zo onvrij zijn geweest. De wereld staat in brand.” 

Waar maak jij je zorgen over?  

“Ik heb mij laatst voor het eerst onveilig gevoeld toen ik mij kritisch uitsprak over de situatie in Gaza. Je wordt meteen monddood gemaakt en weggezet als antisemiet. We hadden altijd een ongeschreven regel dat je het oneens kan zijn met elkaar, maar 1 ding stond vast: feiten zijn waar. Maar feiten bestaan niet meer. Als je je overtuiging maar met genoeg bombarie en geweld brengt, heeft dat meer impact dan feiten.  

Ook leven we in een samenleving die steeds racistischer, fascistischer en transfober wordt. We monitoren mensen op afkomst en religie en vinden dat heel normaal. Ouderwetse ideeën over de rol van vrouwen komen terug. Alles wat niet goed gaat – inflatie, slechte zorg, hoge energieprijzen, woningcrisis – is de schuld van migranten. De regering gebruikt een verdeel en heers tactiek en maakt ‘de ander’ tot onze vijand. Dit mechanisme herken ik van meer dan 80 jaar terug. Het is heel kwalijk dat niemand hier een heldere analyse op loslaat. We zitten als kikkers in een pot met water dat steeds warmer wordt, zonder dat we doorhebben dat het begint te koken.”   

Is het daarom belangrijk in gesprek te blijven over vrijheid?  

“Dat is heel belangrijk. Met mijn theatercollectief gaan we komend jaar niet alleen kunst maken, maar ook verhalende stukken om de situatie in de wereld te duiden. We moeten niet de moed verliezen. Het is nu tijd dat de weldenkende middenmoot – die meestal niet geneigd is heel hard te roepen – van zich laat horen en zegt: hier ben ik en dit vind ik. We moeten onze geest openen en diversiteit omarmen. Dat andere geluid laten horen. Je kunt je niet meer permitteren stil te blijven. Ik heb altijd gedacht dat het niet uitmaakt hoe het met de ander ging, maar ik besef nu: er is geen verschil tussen jouw vrijheid en die van mij.” 

Hoe kan die groep van zich laten horen?  

“Sociale media. Jij bent wie je bent vanwege de verhalen van anderen. Je wordt gevormd door de verhalen van je ouders, familie en vrienden of uit boeken of films. Onbewust kijken we en leren we van elkaars verhalen. Als je impact wil maken, deel dan jouw eigen verhaal via sociale media. Dat hoeft niet groots of altijd maar aardig en leuk te zijn. Zet gewoon die telefoon voor je snuit en vertel over jezelf, wat je hebt meegemaakt. Laat horen in wat voor wereld jij wil leven. En spreek je uit over onrecht. Zie je dat gay kinderen of vluchtelingen een bak haat over zich heen krijgen? Durf over je eigen angst heen te stappen en schroom niet om er wat van te zeggen. Zend. Zend. Zend.” 

Wat bereiken we met zenden?  

“Iedereen heeft pijn en angst en denkt wel eens dat die alleen is. We vergelijken onszelf met anderen en denken dat wij minder zijn dan de buurman of die vriendin. Het werkt troostrijk en inspirerend als je merkt dat iedereen deze gevoelens heeft. Deel daarom jouw zogenaamde simpele leven. Al is er maar één iemand die denkt: ik ben niet gek, ik ben niet alleen. Zo worden wij in eenheid sterk. Als we met elkaar connecten, zijn we onoverwinnelijk.” 

Bezoek de lezing op 7 mei

Hanneke Groenteman spreekt de Willem Arondéuslezing op 7 mei 2025 uit in de Grote of St. Bavokerk in Haarlem. Inloop 20.00 uur. Start 20.30 uur. Toegang is gratis. Aanmelden voor de lezing is verplicht en kan via dit formulier Opent een externe link .