Op de Landbouwshow in Opmeer gingen provinciemedewerkers in gesprek met inwoners over de toekomst van Noord-Holland. Grootste vraagstuk tijdens het agrarische evenement: gaat landbouw wel samen met natuur? Ja, vonden de meeste bezoekers, al is bijna elke keuze niet zonder gevolgen.
Maandagochtend 4 augustus. Terwijl op het hoofdveld van de Landbouwshow de eenspannen met Friese paarden onder luid applaus door de arena galopperen, trekt de provincietafel met daarop een grote kaart van Noord-Holland langzaam maar zeker de aandacht van nieuwsgierige voorbijgangers. Voor ze liggen stapels gekleurde blokken. Een groen blokje voor natuur, een rode voor bebouwing, paars voor landbouw en geel voor recreatie. Ook water, energie en industrie hebben een eigen kleur. Welke onderwerpen vinden zij belangrijk voor hun regio of woonplaats, is de grote vraag. En waar op de kaart is dan ruimte voor deze en andere thema’s? Mensen mogen zelf bepalen, maar er zit een adder onder het gras: een keuze voor onderwerp A heeft mogelijk gevolgen voor onderwerp B. Ingewikkeld, zo klinkt het aan tafel. “Iedereen wil iets anders en denkt in eerste instantie aan het eigen belang.”
Kiezen niet eenvoudig
Het doel van de tafel is snel duidelijk. Noord-Holland komt 27% ruimte tekort voor alles wat er in de toekomst nodig is voor wonen, energie, natuur, werk en recreatie. En dat betekent dat er keuzes gemaakt moeten worden. Met de campagne ‘Jouw Noord-Holland, Jouw Ruimte’ onderzoekt de provincie daarom waar precies de wensen liggen van inwoners. Iedereen kan meedenken over 4 thema's: omgaan met water, evenwicht tussen landbouw en natuur, duurzame economie en energie, en leefbare regio's, steden en dorpen. Net als tijdens eerdere bijeenkomsten blijkt ook in Opmeer al snel dat kiezen niet eenvoudig is. Ook voor mensen met een agrarisch hart.
Trudy Buysman hoeft niet lang na te denken. Binnen enkele seconden is West-Friesland op de kaart verdwenen onder een dikke stapel paarse blokken. “Zo, alles op landbouw!”, klinkt het resoluut. Geen verrassende keuze voor de voorzitter van LTO Noord, afdeling West-Friesland. Eenmaal in gesprek zoekt Buysman toch de verbinding. “Het behouden van natuur en een gezonde land- en tuinbouw voor onze voedselvoorziening is een uitdaging voor de agrarische sector”, beaamt ze. “We moeten daarom zuiniger omspringen met onze ruimte. Zo kunnen we agrarisch natuurbeheer stimuleren door landbouwgrond goedkoper te pachten, met daarbij de verplichting om goed voor de natuur te zorgen. Nieuwe bossen planten is volgens mij niet altijd nodig, we moeten de oplossing juist zoeken in bestaande gebieden. Het open, agrarische landschap van Noord-Holland geeft mensen óók een gevoel van rust en ruimte. Dat moeten we behouden.”
Combineren en stapelen
De natuur- en landbouwblokken worden opvallend vaak op elkaar gestapeld. Het een kan immers niet zonder de ander, is de uitleg. “Natuur en landbouw moet toch samen kunnen, in plaats van tegenover elkaar?”, vraagt een man die Noord-Holland 7 jaar geleden inruilde voor Noord-Brabant. “In het nieuws worden boeren vaak als slecht afgeschilderd, maar ik heb een andere mening. We kunnen prima landbouwgrond beschermen én ze de mogelijkheid geven om natuur te beschermen.”
Om dat voor elkaar te krijgen, is combineren van onderwerpen voor veel bezoekers dan ook onvermijdelijk. En letterlijk stapelen. Waterbergingen en -leidingen moeten vooral ondergronds, terwijl bedrijfsruimten, ov-verbindingen en woonwijken juist meer de hoogte in kunnen. Andere inwoners gaan nog een paar stappen verder. “Een knuppel in het hoenderhok”, waarschuwt een man aan de provincietafel. “Waarom leggen we de Waddenzee niet voor een deel droog met dijken tussen de eilanden? Je geeft weliswaar een UNESCO Werelderfgoed op, maar krijgt daar zoveel voor terug: zoet water voor weidevogels, recreatiemogelijkheden, andere natuurgebieden, woningbouw en misschien zelfs een vliegveld.”
Gedeputeerde Esther Rommel, die de Landbouwshow opende, is blij met alle input tijdens het evenement en eerdere bijeenkomsten. “Het is ontzettend belangrijk dat mensen hier hun stem laten horen. Het gaat uiteindelijk om hun leef- en werkomgeving. Er kan veel, maar niet alles. Daarom vraag ik aan ondernemers en organisaties: wacht niet af, maar maak ook zelf een plan over wat je nodig hebt. Durf duidelijk te zijn over jouw wensen en kansen.”
Vervolg participatie
In november start de tweede fase van het participatietraject ‘Jouw Noord-Holland, Jouw Ruimte’. Inwoners kunnen dan via een online keuzewijzer en tijdens diverse bijeenkomsten aangeven waar de provincie prioriteit aan moet geven. Als iemand bijvoorbeeld wil dat er veel huizen bij gebouwd worden, dan geeft de keuzewijzer direct aan welke gevolgen dat heeft voor onder andere water, landbouw en industrie.
Daarnaast laat de provincie een representatief onderzoek uitvoeren waarbij de keuzes uit de keuzewijzer worden voorgelegd aan een representatieve groep Noord-Hollanders. Ook organiseert de provincie een bijeenkomst voor alle gemeenten, waterschappen en maatschappelijke organisaties om te horen welke keuzes zij zouden maken.