Celstraffen geëist tegen oud-agenten wegens misbruik van gezag
Het Openbaar Ministerie eist gevangenisstraffen tot 18 maanden tegen vier voormalige agenten van het politieteam Horst/Peel en Maas (Noord-Limburg). De drie mannen (36, 52, 47) en vrouw (48) worden verdacht van misbruik van gezag, bijvoorbeeld onrechtmatig binnentreden, vals opmaken van processen-verbaal en computervredebreuk.
Omdat er aanwijzingen bestaan van plichtsverzuim door meerdere agenten van het team Horst start de afdeling Veiligheid, Integriteit en Klachten (VIK) van de politie in 2019 een disciplinair onderzoek. Zo komen vermoedens van ernstig misbruik van bevoegdheden aan het licht, zoals het zelf melding maken bij Meld Misdaad Anoniem, machtigingen laten tekenen op basis van verkeerde of onvolledige informatie en creatief taalgebruik (bijvoorbeeld het aandikken van een vermoeden) om strafvorderlijke maatregelen mogelijk te maken.
Gescheiden trajecten
Na overleg met het Openbaar Ministerie stelt de Rijksrecherche een feitenonderzoek in dat leidt tot een strafrechtelijk onderzoek en uiteindelijk tot vervolging van vier verdachten. Het disciplinaire onderzoek van de VIK staat los van het strafdossier. Het zijn twee gescheiden trajecten, met enerzijds een onderzoek naar normoverschrijdend gedrag en plichtsverzuim, en anderzijds een onderzoek naar strafbaar handelen.
Tijdens de inhoudelijke behandeling van de zaak, waarvoor de rechtbank in Breda deze week drie dagen heeft uitgetrokken, staat de vraag centraal wanneer normoverschrijdend gedrag strafbaar gedrag wordt. “Wanneer gaat het over van een arbeidsconflict vanwege plichtsverzuim naar een strafrechtelijke norm die gehandhaafd moet worden? Het simpele antwoord op die vraag is dat dit pas gebeurt zodra er –naar de overtuiging van de officier- wettig en overtuigend bewijs voorhanden is dat strafbare feiten gepleegd worden”, zei de officier van justitie in haar requisitoir.
Overrompelen
Uit onderzoek is gebleken dat de verdachten het niet zo nauw namen met de regels van strafvordering. Ze overrompelden structureel – veelal niet-Nederlands sprekende bewoners – met een bezoek, doorzochten hun huizen en legden hun bevindingen niet vast of informeerden (hulp)officieren onvolledig zodat deze (toch) overgingen tot het afgeven van een machtiging. Dit misbruik van gezag wordt alle vier de verdachten verweten
Drie (47, 52, 36) van de vier voormalige verbalisanten worden aangeklaagd voor het opzettelijk onjuist opstellen van processen-verbaal. In één geval leidde zo’n ambtsedig en vals opgemaakt pv zelfs tot een veroordeling. “Een zeer ernstig strafbaar feit”, zei de officier van justitie over het manipuleren van de pv’s. “Dit gaat veel verder dan plichtsverzuim en raakt de hele strafrechtketen.”
Voor de 36-jarige en 47-jarige verdachten geldt dat zij volgens het OM onrechtmatig binnentraden in een huis in Grubbenvorst. Op basis van een dubieuze MMA-melding kregen ze toestemming om de woning binnen te gaan en ter plekke lieten ze het na om de procedures te volgen.
De 36-jarige verdachte wordt - als enige van de vier - verweten dat hij zich schuldig heeft gemaakt aan computervredebreuk. In die periode heeft hij meermaals in de politiesystemen die hij als verbalisant tot zijn beschikking had informatie opgevraagd van personen terwijl hij daartoe niet bevoegd was.
Vertrouwen op integriteit
Het Openbaar Ministerie komt tot de conclusie dat alle ten laste gelegde feiten wettig en overtuigend bewezen kunnen worden en vindt dat de verdachten daarvoor gestraft moeten worden. De officier: “Het zou aan de samenleving niet uit te leggen zijn als politieagenten die strafbare feiten plegen niet fors gestraft worden. Vertrouwen op de integriteit van de politie en het politieoptreden is van cruciaal belang voor een goed functionerende rechtsstaat. Zodra dat vertrouwen wordt beschaamd, valt het fundament onder de strafrechtketen vandaan.”
Bij het bepalen van de strafeisen hield het OM er rekening mee dat alle vier verdachten vanwege hun gedrag inmiddels zijn ontslagen en dat er sinds het onderzoek begon (in 2019) lang heeft geduurd voordat de zaak voor de rechter kon worden gebracht. Het OM beseft dat de zaak tot veel media-aandacht heeft geleid, die impact had en heeft op de verdachten.
Doelbewust te werk
Strafverzwarend is meegewogen dat de verdachten over een lange periode (van bijna twee jaar) strafbaar hebben gehandeld en daarbij stelselmatig de rechten van burgers met voeten hebben getreden. Ook speelt mee dat de verdachten doelbewust te werk gingen, wat bevestigd werd in de appgesprekken die ze onderling voerden. Collega-agenten werden buitengesloten, en diensten werden zodanig ingericht dat de verdachten samen acties konden plannen.
Het OM neemt het de verdachten erg kwalijk dat ze van hun werkwijze een gewoonte hadden gemaakt en dat die steeds verder escaleerde. Een concreet voorbeeld is een adres in Horst waarbij de verdachten dezelfde woning te pas en te onpas, en zonder machtiging, binnentraden en het pand doorzochten. De verdachten gingen in de fout in een periode dat ze een opleidingsrol vervulden voor beginnende agenten die ze meenamen tijdens hun diensten.
Strafeisen
Tegen de 36-verdachte eiste de officier van justitie 18 maanden gevangenisstraf, waarvan 6 voorwaardelijk. De 47-jarige en 52-jarige verdachten hoorden respectievelijk 16 maanden gevangenisstraf (waarvan 6 voorwaardelijk) en 12 maanden gevangenisstraf (waarvan 6 voorwaardelijk) tegen zich eisen.
Als het aan het aan het OM ligt, krijgt de 48-jarige verdachte 8 maanden gevangenisstraf, waarvan 4 voorwaardelijk, opgelegd. In alle gevallen vordert het OM een proeftijd van 2 jaar.