De Europese Commissie heeft vandaag een uitgebreid vervoerspakket aangenomen. Dit zal de uitrol van het hogesnelheidstreinnetwerk van Europa versnellen en investeringen in hernieuwbare en koolstofarme brandstoffen voor de luchtvaart- en scheepvaartsector stimuleren.
Concurrentiekracht en duurzaamheid zijn de leidende principes van dit pakket, dat tot doel heeft het EU-vervoerssysteem efficiënter, beter verbonden, toegankelijker, schoner en veerkrachtiger te maken. De vandaag gepresenteerde maatregelen bestrijken twee belangrijke gebieden – spoorwegen, waar Europa al vooroploopt in duurzaamheid, en brandstoffen, waar Europa nu investeringen moet versnellen voor zijn energietransitie.
Sneller en beter verbonden spoorwegen in heel Europa
Het nieuwe Actieplan Hogesnelheidstrein beschrijft de stappen die nodig zijn om tegen 2040 een sneller, beter interoperabel en beter verbonden Europees netwerk te creëren. Het heeft tot doel reistijden te verkorten en de trein een aantrekkelijker alternatief te maken voor korteafstandsvluchten, waardoor het aantal passagiers toeneemt en de regionale economieën en het toerisme worden gestimuleerd.
Uitgaande van het Trans-Europees Transportnetwerk (TEN-T) voorziet het plan in het verbinden van belangrijke knooppunten met snelheden van 200 km/u en hoger. Passagiers kunnen reizen van Berlijn naar Kopenhagen in vier uur in plaats van de huidige zeven, en van Sofia naar Athene in zes uur in plaats van de huidige 13 uur en 40 minuten. Nieuwe grensoverschrijdende verbindingen maken ook snellere en eenvoudigere reizen mogelijk, zoals Parijs–Lissabon via Madrid en verbeterde connectiviteit tussen de Baltische hoofdsteden.
Om deze visie te realiseren, stelt de Commissie vier belangrijke actielijnen voor:
- Het wegnemen van grensoverschrijdende knelpunten door bindende termijnen te stellen voor 2027 en het identificeren van opties voor hogere snelheden, inclusief ruim boven 250 km/u wanneer economisch haalbaar.
- Het ontwikkelen van een gecoördineerde financieringsstrategie, inclusief een strategische dialoog met lidstaten, industrie en financiers die leidt tot een High-Speed Rail Deal om de benodigde investeringen te mobiliseren.
- Het verbeteren van de voorwaarden voor de spoorwegindustrie en spoorwegexploitanten om te investeren, innovatieve oplossingen te ontwikkelen en concurrerend te opereren, onder meer door een aantrekkelijker regelgevingsklimaat, door grensoverschrijdende ticketing- en boekingssystemen te verbeteren, een tweedehandsmarkt voor rollend materieel te ondersteunen, de uitrol van de EU-digitale beheersystemen te versnellen en R&D en samenwerking op schaalbare oplossingen te bevorderen.
- Het versterken van het EU-niveau bestuur, waarbij infrastructuurbeheerders worden verplicht om capaciteit voor grensoverschrijdende langeafstandsdiensten te coördineren en standaardisaties en autorisaties te faciliteren.
Naast kortere reistijden zal het plan congestie verminderen en capaciteit vrijmaken op conventionele lijnen, wat nachttreinen, goederentransport en militaire mobiliteit vergemakkelijkt, terwijl het de concurrentiekracht van Europa in toerisme en industrie versterkt.
Opschalen van investeringen in hernieuwbare en koolstofarme brandstoffen
De tweede vandaag aangenomen initiatief – het Duurzaam Transport Investeringsplan (STIP) – beschrijft een gemeenschappelijke aanpak om investeringen in hernieuwbare en koolstofarme brandstoffen te stimuleren, met focus op luchtvaart en scheepvaart.
Om te voldoen aan de doelstellingen van RefuelEU Aviation en FuelEU Maritime, is ongeveer 20 miljoen ton duurzame brandstoffen (biobrandstoffen en e-brandstoffen) nodig tegen 2035. Dit vereist een geschatte investering van €100 miljard.
Het STIP geeft een duidelijk signaal aan investeerders dat de doelstellingen van Europa blijven gelden en dat de Commissie de transitie naar een klimaatneutrale economie zal ondersteunen. Door de binnenlandse productie van biologische en niet-biologische brandstoffen te versnellen, kan Europa zijn afhankelijkheid van geïmporteerde fossiele brandstoffen verminderen, de concurrentiekracht van zijn industrieën verbeteren en wereldwijd de energietransitie leiden.
Belangrijke investeringsmaatregelen die erop gericht zijn om minstens €2,9 miljard via EU-instrumenten te mobiliseren tegen 2027 zijn onder meer:
- Minstens €2 miljard voor duurzame alternatieve brandstoffen onder InvestEU.
- €300 miljoen via de European Hydrogen Bank ter ondersteuning van waterstofbrandstoffen voor luchtvaart en scheepvaart.
- €446 miljoen voor synthetische vliegtuigbrandstof- en scheepsbrandstofprojecten onder het Innovatiefonds.
- €133,5 miljoen voor brandstofgerelateerd onderzoek en innovatie onder Horizon Europe.
Bovenop deze maatregelen bereidt de Commissie samen met de lidstaten een eSAF Early Movers Coalition pilotproject voor eind 2025, gericht op het mobiliseren van minstens €500 miljoen voor synthetische vliegtuigbrandstofprojecten. De Commissie zal ook werken aan het versterken van de randvoorwaarden voor marktinvesteringen om de investeringskloof te overbruggen.
Op middellange termijn zal de Commissie werken aan het opzetten van een mechanisme om brandstofproducenten en kopers te verbinden, waardoor inkomstenzekerheid wordt geboden en investeringsrisicos worden verminderd. Het plan zal ook internationale partnerschappen versterken om de wereldwijde brandstofproductie uit te breiden en importen aan te trekken die voldoen aan de EU-duurzaamheidscriteria, terwijl eerlijke concurrentie voor EU-producenten en gebruikers wordt gewaarborgd.
Voor meer informatie
Communicatie van de Commissie: Europa verbinden via hogesnelheidstreinen
Communicatie van de Commissie: Duurzaam Transport Investeringsplan
Vragen en antwoorden – Europees hogesnelheidstreinnetwerkplan
Vragen en antwoorden – Duurzaam Transport Investeringsplan
Factsheet – Europees hogesnelheidstreinnetwerkplan
Factsheet - Duurzaam Transport Investeringsplan
Nieuwsbericht - Commissie lanceert plan om hogesnelheidstreinen in Europa te versnellen
Webpagina - Plan hogesnelheidstrein - Mobiliteit en Transport - Europese Commissie
Webpagina - Duurzaam transport investeringsplan - Mobiliteit en Transport
