Dames en heren, 

Toen in 2015 mensen massaal vluchtten voor oorlog en vervolging, vooral in Syrië, werd Europa opgeroepen haar waarden en principes die wij hooghouden in praktijk te brengen.   

En we hebben die uitdaging aangegrepen. In de afgelopen tien jaar hebben we miljoenen asielzoekers onderdak geboden, een opmerkelijke prestatie.  

Ik wil vooral de rol van de kerken erkennen, die op het terrein, maar ook politiek, een ongelooflijke bijdrage hebben geleverd aan onze gezamenlijke inspanningen. 

We hebben aangetoond dat Europese waarden – die waarden die voortkomen uit de morele traditie van de kerken – meer zijn dan woorden in een juridische tekst. Ze betekenen iets, zoals toen paus Franciscus in 2015 parochies opriep om vluchtelingen onderdak te bieden, en duizenden parochies in heel Europa zijn zijn oproep gevolgd. 

Tegelijkertijd heeft dit grote aantal aankomsten ook de beperkingen van onze oude regels en systemen blootgelegd. Onze asielsystemen raakten snel overbelast, wat het publieke draagvlak bedreigde en kansen bood aan roekeloze criminele smokkelaars om misbruik te maken van de meest wanhopige en kwetsbare leden van de samenleving. 

Kortom, onze burgers kregen het gevoel dat we de controle over wat er in Europa gebeurt kwijt waren. Het werd al snel duidelijk dat als we betekenisvolle bescherming wilden blijven bieden en onze verantwoordelijkheden wilden nakomen, we onze migratie- en asielsystemen moesten herzien. Wij Europeanen moeten de controle hebben, niet de criminele bendes die meedogenloos het leven van migranten riskeren voor enorme winsten. 

Dat was de motivatie om te beginnen met het werk aan het ‘Pact voor Migratie en Asiel’: de meest uitgebreide hervorming van het migratiebeleid in de geschiedenis van de EU. Niets aan de onderhandelingen was makkelijk, maar we zijn erin geslaagd een uitgebreid kader overeen te komen dat zowel rechtvaardig als streng is; een kader dat de fundamentele rechten volledig respecteert en ons in staat stelt bescherming te blijven bieden aan degenen die het nodig hebben, terwijl we criminelen en vijandige staatactoren stoppen die proberen ons beleid tegen ons te gebruiken. 

Onder het Pact trekken we duidelijke lijnen tussen (1) bescherming en asiel, (2) legale routes naar Europa, en (3) illegale migratie. 

Het eerste, bescherming en asiel, zullen we altijd bieden. Het is onze verantwoordelijkheid en onze morele plicht om degenen in nood te helpen. In feite kunnen we deze verantwoordelijkheid alleen blijven nakomen – politiek en praktisch – door de problemen in ons systeem op te lossen. Ik twijfel er niet aan dat onze burgers het recht op asiel voor degenen die het echt nodig hebben altijd zullen steunen – maar alleen als het systeem als eerlijk en vrij van misbruik wordt gezien. 

Het tweede, legale routes, willen we hebben. De EU heeft ze nodig. Onze demografie verandert. Om haar plaats in de wereld te behouden, heeft Europa het talent, de vaardigheden en de energie van legale migranten nodig. Door ons migratiebeleid te verbeteren, zorgen we ervoor dat de EU een aantrekkelijke bestemming blijft voor migranten. 

Het derde, illegale migratie, willen we stoppen. Dit is ook belangrijk vanuit humanitair oogpunt. Onthoud dat vrijwel alle illegale migratie wordt aangedreven door slechte actoren – het omvat uitbuiting; het is verbonden met mensenhandel en criminele netwerken. Deze criminelen zijn verantwoordelijk voor meer dan 34.000 (IOM-projecties van vermiste migranten) tragische sterfgevallen in de afgelopen tien jaar – voor hen zijn verloren levens gewoon onderdeel van hun vuile zaken. 

En wanneer iemand die niet eens in de EU zou mogen zijn een gewelddaad pleegt, leidt dat tot polarisatie en extremisme. Het bedreigt niet alleen ons vermogen om open en gastvrij te blijven voor degenen die het echt nodig hebben, maar maakt ook de integratie van legale migranten en vluchtelingen moeilijker. Het bedreigt zelfs het fundament van onze samenlevingen. 

De hervorming van onze interne regels en systemen is slechts een deel van onze inspanning. De EU is al sterk actief op het wereldtoneel en zal dit nog verder opvoeren. We bouwen partnerschappen met landen om legale routes voor veilige migratie te creëren, maar ook om de oorzaken van migratie aan te pakken en mensensmokkel langs migratieroutes te bestrijden. 

Deze internationale betrokkenheid zal altijd onze Europese waarden weerspiegelen, ons onwankelbare respect voor fundamentele rechten en onze diepe verbondenheid met menselijke waardigheid. 

Door deze waarden wereldwijd te blijven verdedigen, geloof ik dat we ook aansluiten bij het werk van de kerken op dit gebied. Zeker hoop ik dat we de dialoog over deze belangrijke kwesties kunnen voortzetten, ook na het programma van vandaag. 

Tot slot, over integratie gesproken, zou ik zeggen dat dezelfde principes hier ook gelden. Bij een goed integratiebeleid gaat het natuurlijk om taalverwerving, toegang tot diensten, toegang tot werk en erkenning van diplomas. 

Maar er is een diepere basis voor goede integratie. Het is de erkenning dat wij allen – of we nu autochtoon of migrant zijn – gelijk zijn in de ogen van God. Hier komen onze Europese waarden vandaan, en dit zal altijd onze beleidsvoering leiden.  

Dank u.