Controleer tegen levering
Dank u, mevrouw de voorzitter, beste Roberta,
Geachte leden,
Ik wil beginnen met een onderwerp dat centraal stond in onze discussies tijdens de Europese Raad en tijdens de COP30 vorige week in Brazilië – decarbonisatie en concurrentievermogen. Van Brussel tot Belém was de boodschap hetzelfde. We moeten de schone transitie versnellen, maar ook gebruiken om groei en welvaart te stimuleren. Dit stond centraal in onze discussies in de Europese Raad – het werk om te decarboniseren gaat hand in hand met het werk aan ons concurrentievermogen. Het doel is heel duidelijk, we houden het nauwlettend in de gaten – en onderweg moeten we snel en flexibel, pragmatisch en aanpasbaar zijn.
Dit jaar markeert een vol decennium sinds het Akkoord van Parijs. Er zijn natuurlijk nog steeds veel redenen om diep bezorgd te zijn – de natuur herinnert ons dagelijks aan de kosten van niet handelen, de extreme weersomstandigheden. Maar er is ook vooruitgang te erkennen. Twee cijfers: tien jaar geleden gingen we richting een temperatuurstijging van 4 graden Celsius tegen het einde van de eeuw. Vandaag zijn we dichter bij 2,3 graden Celsius. Nog steeds te hoog – maar voor het eerst in de moderne geschiedenis buigt de curve. En het bewijst ons vermogen om dingen ten goede te veranderen als we actief zijn. Neem bijvoorbeeld de koolstofprijs. Sinds we ons emissiehandelssysteem hebben ingevoerd, zijn de emissies in de gedekte sectoren met 50% gedaald, terwijl ons BBP met 27% is gegroeid. En meer dan 250 miljard euro zijn herbelegd in innovatie en schone industrieën. Het principe is duidelijk. Als je vervuilt, betaal je. Als je niet wilt betalen – innoveer. En het resultaat is ook duidelijk – decarbonisatie en innovatie gaan hand in hand.
Hetzelfde geldt voor hernieuwbare energie. Het grootste deel van de emissiereductie in het afgelopen decennium is gekomen door het schoner maken van onze wereldwijde energiebronnen. Dit jaar was 95% van de nieuwe capaciteit wereldwijd hernieuwbaar. Zonne- en windenergie hebben steenkool vervangen als de belangrijkste elektriciteitsbronnen wereldwijd. De reden is eenvoudig – hernieuwbare energie is nu niet alleen schoner, maar ook goedkoper. En ze hebben een overtuigend zakelijk argument. In 2015, het jaar van het Akkoord van Parijs, werd wereldwijd in totaal 2 biljoen USD geïnvesteerd in energie. 1 biljoen USD in fossiele brandstoffen. 1 biljoen USD in hernieuwbare energie. Vandaag is dat gestegen tot 3 biljoen USD per jaar. Nog steeds 1 biljoen USD in fossiele brandstoffen, maar nu 2 biljoen USD in hernieuwbare energie. Dit is een ingrijpende verschuiving. En het kan een enorme kans voor Europa betekenen. Hoe we die grijpen was een centraal thema van onze discussies in de Europese Raad.
Geachte leden,
Te hoge energieprijzen zijn de belangrijkste rem op het concurrentievermogen in Europa. Energie was dus een centraal punt – maar het was niet het enige discussiepunt over concurrentievermogen. Zoals het Draghi-rapport uiteenzette, hangt concurrentievermogen hier in Europa af van investeringen en schaal. Daarom heeft de Europese Raad ook besproken hoe we andere obstakels voor ons concurrentievermogen kunnen aanpakken. De noodzaak van innovatie – daarom lanceren we Choose Europe en het Scaleup Fund. Het gebrek aan diepe en liquide kapitaalmarkten – daarom bevorderen we de Savings and Investments Union. De kloof in de adoptie van kunstmatige intelligentie – daarom zullen we onze AI First Strategy leveren. Het is de reden dat we de Gigafabrieken bouwen. De fragmentatie in onze interne markt — daarom stellen we een 28e rechtsregime voor innovatieve bedrijven voor. Dit alles is vitaal en urgent. Daarom verwelkom ik zeer het initiatief van de voorzitter van de Europese Raad om in februari een informele Europese Raad over concurrentievermogen te houden. We hebben zoveel potentieel, maar we moeten het echt ontketenen. Dit vereist echter een gedeeld gevoel van urgentie en alle hens aan dek.
Geachte leden,
Onze steun aan Oekraïne stond ook centraal in de discussies van de Europese Raad. En in de afgelopen twee weken is het nog urgenter geworden. Rusland heeft zijn aanvallen opnieuw geïntensiveerd – waarbij alle energiebronnen van Oekraïne tegelijk worden aangevallen. In slechts één dag vorige week lanceerde Rusland meer dan 40 ballistische en kruisraketten, en bijna 500 drones gericht op de energie-infrastructuur van Oekraïne. Twee grote elektriciteitscentrales werden vernietigd. Nadat het niet was gelukt vooruitgang te boeken op het slagveld, probeert president Poetin opnieuw het Oekraïense volk te terroriseren. Om de winter als wapen te gebruiken. Om Oekraïne tot overgave te bevriezen. Nogmaals, hij moet falen. En Europa zal de weerstand van Oekraïne blijven versterken. We zullen de schade door de Russische aanvallen herstellen. We zullen het energienet van Oekraïne stabiliseren – met meer dan 2 gigawatt elektriciteitsexport van onze Unie naar Oekraïne. En we zullen kritieke infrastructuur beschermen – bijvoorbeeld met nieuwe anti-droneapparatuur. Deze winter zal de toekomst van de oorlog bepalen, en onze reactie moet de uitdaging aankunnen.
Geachte leden,
We willen allemaal dat deze oorlog eindigt. Maar een duurzame vrede berust op een sterk en onafhankelijk Oekraïne. Vandaag gelooft Poetin nog steeds dat hij ons kan uitputten. Hij denkt nog steeds dat Rusland zijn doelen op het slagveld na verloop van tijd kan bereiken. Dat is een duidelijke misrekening. Nu is het moment om met een nieuwe impuls te komen, om Poetins cynische pogingen om tijd te winnen te ontmaskeren en hem aan de onderhandelingstafel te brengen. We moeten de kosten van de oorlog voor Rusland blijven verhogen. Ook omdat de littekens in de Russische economie nu steeds zichtbaarder worden. Daarom zullen we vandaag bijna 6 miljard euro uit de ERA-lening en de Oekraïne-faciliteit uitkeren. En daarom verwelkom ik zeer de toezegging van de Europese Raad om in de komende twee jaar te voorzien in de financiële behoeften van Oekraïne. We werken nauw samen met België en alle lidstaten aan opties om deze toezegging waar te maken. Optie 1 is het gebruik van de budgettaire ruimte om geld op de kapitaalmarkten aan te trekken. Optie 2 is een intergouvernementele overeenkomst waarbij lidstaten zelf het benodigde kapitaal aantrekken. Optie 3 is een herstelbetalingslening gebaseerd op geïmmobiliseerde Russische activa. Dit zou gebaseerd zijn op het kasgeld van de geïmmobiliseerde activa. We geven een lening aan Oekraïne – die Oekraïne terugbetaalt als Rusland herstelbetalingen doet. Dit is de meest effectieve manier om de verdediging en economie van Oekraïne te ondersteunen. En de duidelijkste manier om Rusland te laten begrijpen dat de tijd niet aan zijn kant is. We zullen laten zien dat we, indien nodig, voor de lange termijn in dit zitten. Want dit gaat om onze vrijheid. Europa zal Oekraïne steunen zolang het nodig is.
Dank u. En leve Europa.
