Hoe zorgen we ervoor dat oorlogen in Europa voorgoed tot het verleden behoren? Hoe beschermen we onze democratieën tegen autocratische tendensen? Hoe maximaliseren we ons vermogen om te handelen; de controle over het eigen lot van Europa te nemen; en onze eigen toekomst te bepalen?
Dames en heren,
Vandaag staan wij Europeanen voor veel van dezelfde vragen als de oprichters van onze Unie in de jaren 1950.
We hebben die vragen deels in het verleden beantwoord.
In de jaren 1980 stabiliseerden we nieuwe democratieën, toen Griekenland, Spanje en Portugal tot onze Unie toetraden.
In de vroege jaren 2000 deden we hetzelfde en breidden we stabiliteit en welvaart uit, toen een groot deel van Midden- en Oost-Europa tot de Unie toetrad.
Vandaag, terwijl we ons opnieuw voorbereiden op nieuwe leden, doen we het opnieuw, gedreven door vragen over vrede, democratie en veiligheid.
Bij elk van deze bepalende momenten in onze recente geschiedenis speelde het uitbreidingsbeleid een centrale rol.
Vandaag moeten we opnieuw terugduwen tegen krachten die ons continent willen destabiliseren.
We moeten ons continent schoonmaken van autocratieën.
We moeten onze ruimte van vrijheid en democratie verdedigen.
En opnieuw kijken we naar het uitbreidingsbeleid om de antwoorden te bieden, om de kloof in welvaart, vrijheid en stabiliteit in heel Europa te dichten.
En de gaten te dichten die worden uitgebuit door onze tegenstanders, mensenhandelaren en criminelen.
Maar het uitbreidingsbeleid is niet alleen een drijfveer voor verandering in onze kandidaatlanden geweest.
Het is ook de vonk geweest om naar onszelf te kijken en antwoorden te geven op de zorgen van onze burgers. Of het nu gaat om onze sociale en economische modellen, migratie, corruptie of georganiseerde misdaad.
Ondanks alles wat uitbreiding ons continent heeft gebracht – of misschien juist omdat het een kracht is die verandering drijft – wordt uitbreiding te vaak geassocieerd met negatieve beelden.
Op dit cruciale moment voor Europa moeten we deze associaties doorbreken.
En geloofwaardige antwoorden bieden om het goed te doen en ervoor te zorgen dat een grotere Unie Europa sterker maakt.
Hoe doen we het dan goed?
Hoe kunnen we het werk afmaken en de eenwording van Europa voltooien?
Daarom ben ik zo blij hier voor u te staan bij het eerste Uitbreidingsforum.
Deze fundamentele vragen over de toekomst van Europa vragen om een open debat.
Een debat waarin iedereen die wil, een stem kan hebben.
Regeringen en het maatschappelijk middenveld.
Europese en nationale parlementen.
Huidige en toekomstige lidstaten.
Dit forum is onderdeel van onze reactie: we willen dit debat. En we willen het nu.
Al met al was 2025 een goed jaar voor uitbreiding. Een jaar waarin veel vooruitgang is geboekt.
Er zijn aanzienlijke vorderingen op het EU-pad bereikt door Montenegro, Albanië, Moldavië en Oekraïne.
Dit toont aan dat hervormingen lonen.
De EU heeft ook de geleidelijke integratie opgevoerd, onder meer via de Oekraïne-faciliteit en de groeiplannen voor de Westelijke Balkan en Moldavië.
Dit maakt de Europese Unie vandaag al een geleefde realiteit in kandidaatlanden.
En we moeten het tempo bijhouden met de geopolitieke urgentie van onze tijd.
Ik zie drie lijnen in ons werk terwijl we vooruitgaan.
Ten eerste moet elke vooruitgang met onze toekomstige lidstaten geloofwaardig zijn.
We moeten het acquis kwalitatief op één lijn brengen.
En we moeten het effectief implementeren.
Er zijn geen shortcuts.
Ik word vaak gevraagd: Betekenen die geopolitieke argumenten dat we een oogje dicht moeten knijpen en nieuwe leden ongeacht wat moeten accepteren?
Nee, het is precies het tegenovergestelde.
Wanneer democratische structuren zwak zijn of de rechtsstaat faalt, kan dat de deur openen voor kwaadaardige invloed, corruptie en georganiseerde misdaad.
Onze Unie is gebouwd op vertrouwen tussen haar leden.
Succesvolle uitbreiding kan alleen plaatsvinden als er vertrouwen is, gebaseerd op verdiensten.
Ten tweede moet de EU zich voorbereiden op nieuwe leden.
We werken momenteel aan een pre-toetredings readiness review.
We moeten weten wat de impact van toekomstige uitbreiding zal zijn op belangrijke beleidsgebieden, ons budget en onze bestuursstructuren.
En we moeten sterke antwoorden geven op de zorgen van onze burgers. Wat betekent uitbreiding voor ons model van sociale bescherming? Hoe kan het de controle van onze grenzen versterken? Hoe zorgen we voor respect voor de rechtsstaat na toetreding? En hoe zorgen we voor een soepel en effectief functionerende Unie?
We moeten een open discussie voeren over welke waarborgen we in toekomstige toetredingstraktaten opnemen. Om onze burgers te verzekeren dat de integriteit van onze Unie wordt beschermd.
Er moeten waarborgen zijn die onopgemerkt blijven voor onze nieuwe lidstaten, wanneer iedereen zijn verantwoordelijkheden respecteert.
Maar ze moeten ook waarborgen zijn die hard kunnen toeslaan, wanneer nieuwe lidstaten diezelfde regels niet respecteren.
Tegelijkertijd betekent klaar zijn voor nieuwe lidstaten dat we onze communicatie-inspanningen moeten opvoeren: om de discussie over de voordelen en uitdagingen van uitbreiding naar nationale debatten te brengen.
Twee derde van de Europeanen zegt dat ze momenteel niet genoeg geïnformeerd zijn.
Dit is een probleem dat we moeten omkeren.
Dit is een gedeelde verantwoordelijkheid met onze lidstaten.
Ten derde is het tijd om uitbreiding uit te breiden.
Kandidaatlanden hebben tijd nodig om te hervormen.
En soms hebben onze lidstaten tijd nodig om te beslissen.
Tijd die de wereld van vandaag ons niet langer gunt.
Als we niet snel en vastberaden handelen, riskeren we de controle over veiligheid en stabiliteit op ons eigen continent te verliezen.
Toen mijn land, Slovenië, zich voorbereidde op het EU-lidmaatschap, werd dit vooral gezien door de bril van welvaart.
Vandaag is het ook een kwestie van veiligheid.
We zien dat als onze buren kiezen voor een Europese toekomst, ze worden aangevallen.
Vandaag kijken onze kandidaatlanden naar de EU om hen tegen deze aanvallen te beschermen.
We moeten dit doen door Europese integratie werkelijkheid te maken.
Vandaag. Niet morgen.
Dit raakt enkele van de kernpunten van de Europese Unie. Van de interne markt tot energie en veiligheid.
Op defensiegebied is het een van onze toekomstige lidstaten, Oekraïne, die ons vooruit drijft en ons integratie op manieren laat maken die in het verleden ondenkbaar waren.
We maken Oekraïne, Moldavië en de Westelijke Balkan al onderdeel van pan-Europese waardeketens. Om risicos te verminderen en investeringen aan te trekken.
En tegen 2027 zullen Oekraïne en Moldavië geïntegreerd zijn in de EU-energiewereldmarkt, waarmee we onze toekomstige leden beschermen tegen Russische energiewapenwedloop.
We moeten niet terugschrikken om na te denken over de volgende stappen en hoe we onze kandidaatlanden ook in sommige van onze structuren kunnen integreren.
Inderdaad, uitbreiding heeft ons teruggebracht naar de reis die we begonnen na de Tweede Wereldoorlog.
De strijd voor open samenlevingen, democratieën, respect voor de wet, niet de machtigen.
Autocratische regimes zijn niet gebonden aan dezelfde morele en juridische regels waarop onze democratieën zijn gebouwd.
Ze maken misbruik van onze openheid door een asymmetrisch spel te spelen en grote sommen geld uit te geven aan staatspropaganda en buitenlandse inmenging.
Nergens zien we dit duidelijker dan bij onze kandidaten.
Daarom werpen we een democratisch vangnet over ons continent. We kunnen en moeten terugvechten.
In ons recent voorgestelde Democracy Shield hebben we voor het eerst onze kandidaatlanden opgenomen, net als onze lidstaten.
We kunnen niet langer denken aan het verdedigen van onze democratieën thuis, in onze Unie, zonder ze ook in onze kandidaatlanden te verdedigen.
De oorlog in Oekraïne begon toen Kiev naar Europa keek om zijn vrijheid en democratie te consolideren.
In Moldavië hebben we net een verkiezing gezien waarbij Rusland honderden miljoenen heeft uitgegeven om pro-Europese democratische krachten te ondermijnen. Voor de vijfde keer sinds 2020 faalden ze.
De strategieën voor hybride oorlogsvoering die eerst werden gebruikt tegen democratie in Oekraïne en Moldavië werden later ook in andere delen van Europa gezien.
Er is geen reden om te geloven dat deze trend binnenkort zal stoppen.
Daarom, dames en heren, is de noodzaak voor een hernieuwde discussie over de toekomst van uitbreiding en een vergrote Unie vandaag van zon groot belang.
Daarom is dit eerste Uitbreidingsforum zo tijdig.
Laten we het debat beginnen. Samen. Vandaag.
