Geachte mevrouw President Hilfiker-Kleiner,

Geachte mevrouw Professor Walter,

Geachte alumni,

Geachte dames en heren,

Friedrich Wilhelm Schwartz was een visionair. Iemand die het nog niet bedachte dacht. Hij baande wegen waar alleen maar dicht struikgewas was. Dat straalde hij uit als professor, docent en mentor. Velen van u herinneren zich dat zeker.

Als ik terugdenk aan mijn studie Public Health bij hem, komt mij een bijzondere gebeurtenis voor de geest. Ik was zwanger van een van mijn kinderen maar moest een stage van ongeveer drie maanden doen rond de uitgerekende datum. Ik wilde opgeven en het met een jaar uitstellen. Maar professor Schwartz niet. Hij bood mij een stage aan in een onderzoeksproject, vanaf de computer, om met andere Europese universiteiten en Canada een webgebaseerd seminar te testen. Dat klinkt nu triviaal, maar was baanbrekend in de jaren negentig. Hij dacht vooruit en loste pragmatisch problemen op, zelfs voor een simpele studente. En het is gelukt. Ik heb de stage op afstand gedaan. Het kind is gezond geboren.

Dit is een van de vele kleine herinneringen aan deze indrukwekkende man. Zijn prestaties gaan veel verder. Hij was een pionier van sociale geneeskunde en Public Health. Een hervormer in de gezondheidszorg. Een innovator. Wat ik wil benadrukken is hoe ethische en sociale overtuigingen professor Schwartz leidden. Voor hem stond de gezondheid van de bevolking door goede zorg en preventie centraal. Gebaseerd op rede en bewijs. Hij geloofde dat elk individueel leven telt. Dat alle mensen gelijke kansen moeten hebben op een gezond leven, waardigheid en veiligheid. En dat speciale aandacht moet worden gegeven aan degenen die het moeilijker hebben. Dat was voor hem een kwestie van rechtvaardigheid.

Geachte dames en heren,

Professor Schwartz heeft mijn leven op een manier gevormd die ik toen niet had kunnen voorstellen. Ik had nooit durven dromen dat ik 25 jaar later een wereldwijde pandemie zou meemaken, in de realiteit en niet alleen in een Public Health-boek. En dat ik mede verantwoordelijk zou zijn voor het beheer van deze crisis in Europa. Professor Schwartz was een rolmodel en is dat nog steeds, vooral in tijden als deze.

We bevinden ons in een beslissende fase. Sinds de Verlichting drijft vooruitgang ons om het leven van onze kinderen en kleinkinderen beter te maken. In de afgelopen decennia is veel bereikt dankzij professor Schwartz en anderen.

De moedersterfte is met 40% gedaald tussen 2000 en 2023. De kindersterfte onder 5 jaar is gehalveerd. De pokken zijn uitgeroeid. Er zijn vaccins tegen meer dan 30 levensbedreigende ziekten. Vaccinaties hebben volgens de WHO in de afgelopen 50 jaar meer dan 150 miljoen levens gered. Deze cijfers geven hoop en trots. Maar deze wil tot verbetering staat onder druk. De wereld is in wanorde. Oorlogen en geopolitieke instabiliteit verspreiden honger en ziekte. Klimaatverandering en milieudegradatie verhogen het risico op pandemieën. Hulp- en vaccinatieprogrammas worden plotseling teruggeschroefd. Desinformatie bedreigt de wereldwijde vooruitgang in de strijd tegen ziekten zoals mazelen en polio.

We moeten vrezen dat hard bevochten successen worden teruggedraaid. We moeten vermijdbare ziekten en tragedies voorkomen. Het klinkt eenvoudig, maar is moeilijk. Wat hier vanzelfsprekend lijkt, is dat niet meer. We moeten hard vechten om vooruitgang te behouden en fundamentele waarheden te beschermen.

Professor Schwartz zou vier pijlers benadrukken: mondiale verantwoordelijkheid, vooruitziendheid, innovatie en vertrouwen.

Mondiale verantwoordelijkheid betekent gezondheid globaal bekijken. Mensen thuis beschermen vereist mondiale verantwoordelijkheid. COVID-19 toonde dit pijnlijk aan. De gefragmenteerde vroege pandemierespons binnen de EU werd overwonnen door eerlijkheid en solidariteit. Europa was het enige continent dat vaccins produceerde en wereldwijde export toestond. We moeten de wereldwijde gezondheidsvoorbereiding versterken, WHO, GAVI en het Global Fund financieren. De Global Health Resilience Initiative streeft naar uitroeiing van polio en het behouden van medische toeleveringsketens.

Vooruitziendheid betekent voorbereiden op toekomstige uitdagingen zoals klimaatverandering en biodiversiteitsverlies. Deze verhogen gezondheidsrisicos. We moeten bedreigingen vroegtijdig detecteren en diagnostiek, vaccins, therapieën en beschermingsmiddelen paraat hebben. De pandemie leerde ons het belang van leveringszekerheid. Europa bouwde een sterke Europese Gezondheidsunie en agentschappen zoals HERA voor crisisvoorbereiding.

Innovatie is essentieel. AI is ongelijk verspreid in de EU maar kan gezondheidsvooruitgang versnellen. We lanceerden strategieën voor AI in de gezondheidszorg, screeningscentra en medicijnontwikkeling. Innovatie moet mensen dienen en verantwoord zijn.

Vertrouwen is vitaal. De informatieruimte is een slagveld met desinformatie en manipulatie die vertrouwen in wetenschap en gezondheid ondermijnen. We moeten desinformatie bestrijden, op bewijs gebaseerde gezondheidsbevordering stimuleren en mensen in staat stellen misleidende informatie te herkennen. Voorbeelden uit Ierland en de EU tonen hoe vertrouwen kan worden hersteld.

Tot slot, het versterken van deze pijlers helpt ons gezondheidsuitdagingen aan te gaan en een betere toekomst te verzekeren. Dank voor uw aandacht.