Op 27 oktober 2025 overleed Ton Heijdra. Ton schreef tientallen boeken over Amsterdam. Hij was gespecialiseerd in buurtgeschiedenissen, zoals die over De Pijp, De Baarsjes en Bos en Lommer en Nieuw-West. Ook schreef hij veel over de Amsterdamse School. En samen met zijn vrouw Alice Roegholt maakte hij Museum Het Schip in de Spaarndammerbuurt groot.

Wie aan Ton Heijdra denkt, ziet in de eerste plaats een ongelofelijk aardige man voor zich. Ton was lang, nogal nonchalant gekleed en meestal op de fiets. Hij was een opvallende verschijning. Bij een ontmoeting was hij hartelijk, meestal vrolijk en altijd vriendelijk en betrokken bij de stad. Ton was een gouden man en iedereen die hem kende zal dierbare herinneringen aan hem koesteren en hem altijd in zijn hart dragen.

Buurtgeschiedenissen

Ton Heijdra werd bekend met zijn vele buurtgeschiedenissen, in het begin uitgegeven door uitgeverij René de Milliano. Door zijn boeken als ‘De victorie begint in Oud-West’, ‘De Pijp, Monument van een wijk’ en ‘Stomweg gelukkig in Amsterdam Oost’ maakten veel Amsterdammers kennis met de geschiedenis van hun buurt. Deze informatieve en rijk geïllustreerde boeken brachten de stadsgeschiedenis tot leven.

Het weiland onder de straat

Omdat hij opgroeide op een boerderij, zag hij altijd het weiland onder het asfalt. Ton Heijdra in een interview voor stadsdeel West: "Ik kom van een boerderij uit Maasland bij Vlaardingen, uit een katholiek gezin met tien kinderen. Mijn vader was veehouder, een boer. De familie woont al generaties in Zuid-Holland, ze kwamen nooit verder. Het platteland heeft mij beïnvloed, ik zie dat de stadsgeschiedenis altijd daar begint.

Ook Amsterdam was oorspronkelijk een enorm stuk platteland. Dat kun je nog steeds goed zien, want veel structuren in de stad zijn gevormd door oude polders. De 19e en 20e-eeuwse wijken zijn op polders gebouwd. Zo is de structuur van Oud-West bepaald door de middeleeuwse Stads- en Godshuis polder. De Jacob van Lennepkade en Jacob van Lennepstraat volgen gewoon de oude poldersloten."

Museum Het Schip

Zijn belangstelling verschoof van de buurtgeschiedenissen naar de Amsterdamse School. Samen met zijn vrouw Alice Roegholt stond hij aan de basis van Museum Het Schip in het beroemde wooncomplex uit 1921 van Michel de Klerk (1884-1923). Met zijn betrokkenheid en kennis leverde Heijdra een enorme bijdrage aan wat Museum Het Schip nu is.

Ridder in de Orde van Oranje-Nassau

Voor zijn verdiensten voor het museum, voor het vergroten van de bekendheid van de Amsterdamse School en voor zijn bijdrage aan de sociale, geografische en architectonische geschiedschrijving van Amsterdam werd hij in 2024 benoemd tot Ridder in de Orde van Oranje-Nassau. Een kroon op zijn werk. Hij was ontroerd door deze officiële erkenning.

Michelinster

Museum Het Schip groeide mede door Ton uit tot een nationaal en internationaal erkend museum. Het museum kreeg dit jaar zelfs een Michelinster. Wat in 2001 begon als een klein museum in het postkantoor in de hoek van het complex van architect Michel de Klerk, breidde zich dankzij zijn belangeloze inzet in 2016 uit tot een volwaardig instituut in het voormalige schoolgebouw van het complex. In deze periode droeg Ton zorg voor onderzoek, conceptontwikkeling, bekendheid én -  jarenlang en geheel vrijwillig - de financiële huishouding van het museum.

Grote Amsterdammer

Ton woonde ruim 20 jaar in een woning in het complex Het Schip. Hij was een fijne buurman en betrokken medebewoner, altijd bereid om kennis te delen en zich in te zetten voor de gemeenschap. Niet alleen zijn kennis, maar ook zijn persoonlijkheid, maakte Ton geliefd. Hij stond bekend om zijn warmte, zijn onbaatzuchtigheid en zijn kleurrijke, eigenzinnige manier van kijken. Hij was wars van volgzaamheid en opgeblazen intellectualisme.

Met Ton Heijdra verliest Amsterdam een markante, geleerde en bescheiden bewoner. Hij leeft voort in de herinnering van velen, door zijn boeken en door Museum Het Schip.

Een letterlijk en figuurlijk ‘grote Amsterdammer’ is overleden.

Meer weten

Foto boven artikel: Richard Mouw

Overige foto's: Stadsarchief Amsterdam en Museum Het Schip