Een kerst zonder boom? Onmogelijk in Amsterdam! De grote kerstboom op de Dam en de bomen in de woningen zijn voor veel Amsterdammers essentieel in december. Wist u dat deze traditie pas echt opkwam in de late 19e eeuw en zijn oorsprong in Duitsland vindt?
Het versieren van bomen in huis begon al in de 16e eeuw in Duitsland. Gezinnen versierden hun bomen met kaarsen, fruit, snoep en linten en noemden deze ‘Weihnachtsbaum’. De versierde boom stond voor hoop en vreugde in de koude winter. Maarten Luther zou de eerste zijn geweest die kaarsen aan de boom hing, om de sterren te symboliseren tijdens de geboorte van Jezus.
De verspreiding van de traditie
De gewoonte om een kerstboom te versieren breidde zich in de 18e en 19e eeuw langzaam uit naar andere delen van Europa. Dit gebeurde door migraties, handel en adellijke huwelijken. In het Verenigd Koninkrijk introduceerde koningin Victoria de kerstboom aan het hof, samen met haar man, prins Albert. Een afbeelding van hun gezin rond een versierde boom maakte de traditie razend populair in Engeland.
Eerste kerstbomen in Amsterdam
In Amsterdam kwam de kerstboom pas in de tweede helft van de 19e eeuw echt op. Duitse immigranten, die naar de stad kwamen vanwege de armoede in hun thuisland, speelden een grote rol. Ze namen hun tradities mee, waaronder de kerstboom, en in eerste instantie versierden ze vooral hun eigen woningen.
Kerstbomen van Duitse bakkers
Kerstbomen werden populair door Duitse bakkers zoals C. Nölken, die in 1844 aan de Dam begon. Hij zette een grote versierde boom in zijn winkel en bood naast de boom ook lekkernijen aan. Andere winkels volgden zijn voorbeeld, wat bijdroeg aan de feestelijke sfeer in de stad. Dit leidde tot de grote kerstboom op de Dam die we nu kennen.
Kerst gezelligheid
Halverwege de 19e eeuw stonden de eerste kerstbomen in Amsterdamse huizen, vooral bij rijkere families. Deze bomen kregen een versiering van kaarsen, snoepgoed en andere decoraties. Tegen het einde van de 19e eeuw begonnen ook meer middenklasse gezinnen met deze traditie. De kerstboom werd een symbool van warmte en licht in de donkere wintermaanden. Tegenwoordig is de kerstboom een vast onderdeel van het Amsterdamse winterbeeld.
Duurzaamheid na de feestdagen
Na de kerst zorgen we ook goed voor de bomen. Ze worden gerecycled: van de takken maken we compost, dat wordt gebruikt in stadsparken. De stam gaat naar een biomassacentrale voor energieproductie.
En die grote boom op de Dam? Die gaat na de feestdagen naar de olifanten in Artis als een bijzonder cadeau waar zij altijd blij mee zijn.