Na de zomer van 1941 mochten Joodse scholieren niet terugkeren naar hun scholen. De gemeente richtte scholen op voor die scholieren, zoals het Joods Lyceum. Anne Schram Ouweneel doet, met leerlingen van het Erasmiaans Gymnasium, onderzoek naar de school. ‘De verhalen van het Joods Lyceum zeggen ook iets over nu.’
Met haar onderzoeksplan deed Anne in 2023 mee aan CityLab010. Link opent een externe pagina. Dat is een programma van de gemeente dat geld toekent aan projecten die Rotterdam groener, socialer en veiliger maken. Met haar Stichting Sanderling. Link opent een externe pagina kreeg Anne subsidie om haar project, Het Vergeten Lyceum. Link opent een externe pagina, uit te werken.
Anne wil met Het Vergeten Lyceum laten zien dat de Tweede Wereldoorlog actueel blijft. Want, zo citeert ze graag schrijver en Auschwitz-overlevende Primo Levi: ‘Het is gebeurd, dus het kan nog eens gebeuren.’ Anne vertelt:
Erasmiaans Gymnasium
‘Als scholier zat ik op het Erasmiaans Gymnasium. Op school herdachten we elk jaar oud-leerlingen die de Tweede Wereldoorlog niet overleefden. Hun namen werden voorgelezen.
Later las ik een boek van schoolhistoricus Niek van der Blom. Hij sprak in dat boek de hoop uit dat iemand het Joods Lyceum. Link opent een externe pagina ooit zou onderzoeken. Dat is me altijd bijgebleven, maar ik had nooit tijd om in die vergeten geschiedenis te duiken.’
(verhaal gaat verder onder de afbeelding)
Op zolder met corona
‘Ik was al bezig met het project Erasmiaanse Namen. Link opent een externe pagina. Ik help leerlingen van het Erasmiaans onderzoek doen naar oorlogsslachtoffers die op hun eigen school zaten. Toen dook de naam van het Joods Lyceum weer op. Dit prikkelde mijn nieuwsgierigheid. Toen ik in coronatijd 4 weken in quarantaine moest op zolder – ja, zo ging dat toen – ben ik verder gaan zoeken.’
Joods Lyceum
‘Een beetje achtergrond: na de zomervakantie van 1941 mochten Joodse leerlingen niet meer terugkeren naar hun scholen. De gemeente heeft toen scholen voor Joodse kinderen opgericht, zoals het Joods Lyceum in Kralingen. Een van de leerlingen was Carry Ulreich.’
'Rotterdamse Anne Frank'
‘Carry was een Rotterdamse tiener die in oorlogstijd een dagboek bijhield. Anders dan Anne Frank overleefde ze de oorlog. Later noemde Carry zichzelf grappend “de Rotterdamse Anne Frank”.
Carry's dagboek. Link opent een externe pagina is later gepubliceerd. Ze staat in de Canon van Rotterdam. Link opent een externe pagina. Dat is een overzicht van momenten en personen die belangrijk zijn voor de geschiedenis van de stad.
Wij-/zij-denken
‘Die verhalen van Carry en haar schoolgenoten, van wie weinigen de oorlog overleefden, laten zien wat wij-/zij-denken kan doen. Dat zie je nu weer gebeuren. De verhalen van het Joods Lyceum zeggen dus iets over nu. Daarom wilde ik er een schoolproject van maken.’
(verhaal gaat verder onder de afbeelding)
Startkapitaal
‘Ik was ontzettend blij met de subsidie van CityLab010. Een groot voordeel is dat CityLab startkapitaal toekent. Veel geldschieters doen dat pas als een project af is. Maar je maakt al onkosten vóórdat je met een project begint. Gelukkig werden die nu dus gedekt. Zonder dat startkapitaal was Het Vergeten Lyceum er niet gekomen.’
Primaire bronnen
‘Met Het Vergeten Lyceum gaan leerlingen zelf aan de slag met primaire bronnen, zoals dagboeken en historische documenten. Die brengen de oorlog dichterbij dan een lesboek.’
(verhaal gaat verder onder de afbeelding)
Online museum
‘Het project wordt een online museum. Anders dan een boek, dat al af is als het de wereld in gaat, blijft een online museum zich ontwikkelen. Ik hoop dat er veel verhalen volgen.
Zelfs al verdiept een leerling van nu zich maar in 1 oorlogsslachtoffer, ik zie dat zo’n slachtoffer helemaal gaat leven voor de leerling. Dat is waardevol en leerzaam.’
Meer informatie
Loopt u, net als Anne, rond met een mooi plan voor de stad? Een plan waar Rotterdam groener, socialer en/of veiliger van wordt? Dien uw plan dan in bij CityLab010. U kunt zich inschrijven voor de nieuwsbrief. Link opent een externe pagina om op de hoogte te blijven.