Op 11 maart 2021 sloot de toenmalige minister van BZK samen met de ministers van OCW, BVOM en de staatssecretaris BZK de bestuursafspraak Papiaments op Bonaire met het Openbaar Lichaam Bonaire. Hierbij is vastgesteld dat het Papiaments onder druk staat van andere talen en dat dit kan leiden tot verzwakking van de taal. Er is afgesproken om een route naar erkenning van het Papiaments onder het handvest in te zetten, zowel op Bonaire als in Europees Nederland.
Europees Handvest voor regionale talen of talen van minderheden
Het Handvest is een verdrag van de Raad van Europa ter bescherming van talen van minderheden die traditioneel aanwezig zijn op het grondgebied van een Staat. Erkenning onder dit handvest verstevigt de positie en status van de taal. Door toepassing van het Handvest op het Papiaments wordt de waarde van de taal voor de identiteit en culturele beleving van de sprekers erkend.
Erkenning onder het Handvest kan plaatsvinden onder deel II of deel III. Deel II beschermt de taal breed, waarbij de Staat eventuele belemmeringen voor het taalgebruik moet wegnemen. Erkenning onder deel III betekent niet alleen bescherming, maar ook actieve bevordering van de taal. Het Papiaments werd in januari dit jaar erkend onder deel III op Bonaire. Dit betekent dat op Bonaire onderwijs in het Papiaments gegeven kan worden en ook in de rechtspraak Papiaments gebruikt kan worden. In Europees Nederland is het Papiaments vanaf 1 juli erkend onder deel II. De verklaring waarin dit is vastgelegd, is op nationale herdenkingsdag van het slavernijverleden officieel overhandigd aan de Raad van Europa na de opening van een expositie over dit verleden in het Palais de l’Europe.
De expositie “Slavernij. Tien waargebeurde verhalen over Nederlandse koloniale slavernij” werd georganiseerd door de Permanente Vertegenwoordiging van het Koninkrijk der Nederlanden bij de Raad van Europa, in aanwezigheid van het Openbaar Lichaam Bonaire en Fundashion Akademia Papiamentu. Na de opening vond de formele overhandiging van de verklaring plaats aan de plaatsvervangend Secretaris-Generaal van de Raad van Europa, Bjørn Berge.
Ambassadeur Tanja Gonggrijp: “Deze verhalen tonen ontmenselijking en tegelijkertijd menselijke waardigheid. De geschiedenis benadrukt het belang van respect voor gelijkheid en waardering voor iedereen; de kern van alle mensenrechten en het werk van de Raad van Europa.”
Gedeputeerde den Heyer: “Papiaments wordt op Bonaire gezien als een levend monument voor culturele identiteit en overlevenden van ons slavernijverleden. Voor de eilandbewoners is Papiaments erfgoed, een fundament van de cultuur en een geliefde taal. Elke taal, hoe klein ook, draagt bij aan ons gedeelde menselijk erfgoed. Bescherming en viering van bedreigde talen tonen onze toewijding aan een Europa dat diversiteit waardeert en culturele verschillen respecteert.”
Financiële steun voor Papiaments op Bonaire
Om de bescherming en bevordering van het Papiaments te versnellen, heeft de minister van Binnenlandse Zaken eerder dit jaar 1 miljoen euro beschikbaar gesteld bij de ondertekening van het Bestuursakkoord Bonaire. Het Openbaar Lichaam Bonaire zal deze steun gebruiken voor de oprichting van een taalinstituut dat de uitvoering van de Bestuursafspraak voor het Papiaments op Bonaire zal ondersteunen.
Meer informatie over erkende minderheidstalen in Nederland is te vinden op: Welke erkende talen heeft Nederland? | Rijksoverheid.nl