Curaçao, Aruba, Sint Maarten en Nederland werken samen aan bescherming rechtsstaat en goed bestuur

Ondermijning is een vorm van georganiseerde criminaliteit waarbij de legale en illegale sfeer, de bovenwereld en onderwereld, zich vermengen. De ligging nabij Latijns- en Noord-Amerika en de handelsroutes naar Europa maken het Caribisch deel van het Koninkrijk extra kwetsbaar voor ondermijnende criminaliteit, zoals de smokkel van drugs en wapens en mensenhandel en mensensmokkel. Ook brengt de kleinschaligheid van de eilanden een groter risico op onbedoelde belangenverstrengeling met zich mee.

Grensoverschrijdende en ondermijnende criminaliteit, bestrijding van corruptie en fraude en het bevorderen van integriteit zijn autonome aangelegenheden van Aruba, Curaçao en Sint Maarten. De landen kennen daarbij een verhoogde kwetsbaarheid vanwege een beperkte capaciteit in personeel en middelen. Nederland werkt daarom met Aruba, Curaçao en Sint Maarten samen om extra capaciteit, expertise en middelen beschikbaar te stellen voor de bestrijding van ondermijnende criminaliteit.

BZK staatssecretaris Eddie van Marum benadrukt het belang van de aanpak voor bewoners:

“De regeringen binnen het Koninkrijk delen een gezamenlijke verantwoordelijkheid om deze vormen van ondermijning tegen te gaan. Ondermijning schaadt immers het functioneren van het openbaar bestuur en het vertrouwen van burgers in een eerlijke, integere overheid. Burgers in het gehele Koninkrijk moeten kunnen rekenen op een solide, weerbare rechtsstaat.”

De samenwerking tussen Nederland en de drie Caribische landen op het terrein van ondermijning vindt plaats op zowel strafrechtelijk als bestuurlijk gebied. Daarnaast is er samenwerking op het gebied van goed bestuur en integriteit.

Nederland ondersteunt sinds 2017 drie ketenpartners in de landen met de strafrechtelijke aanpak van ondermijning: via het Recherchesamenwerkingsteam, de Openbaar Ministeries in de landen en het Gemeenschappelijk Hof van Justitie. De aankomende jaren wordt ingezet op meer capaciteit en expertise voor het doen van strafrechtelijke onderzoeken naar financieel-economische criminaliteit. Ook is er behoefte aan beter zicht op criminele geldstromen. Voor een efficiënte aanpak wordt hierbij op basis van gerichte informatie, mensen en middelen ingezet. Voor de strafrechtelijke aanpak is jaarlijks 24 miljoen euro gereserveerd.

Voor de bestuurlijke aanpak van ondermijning is bovendien een protocol vastgesteld. Het ministerie van BZK maakt hier jaarlijks 1 miljoen euro voor vrij. De drie Caribische landen hebben hiermee de campagne Not On Our Island gelanceerd gericht op meer bewustwording rond ondermijning in de samenleving. Ook willen de landen eind 2026 een platform hebben opgericht, naar voorbeeld van de Regionale Informatie en Expertise Centra (RIEC) in Nederland.

De afgelopen jaren hebben de Caribische landen diverse stappen gezet op het gebied van goed bestuur en integriteit. Zo heeft Sint Maarten sinds 2019 een Integriteitskamer en is er in Aruba sinds 2021 het Bureau Integriteit Aruba. Ook Curaçao is bezig met het opzetten van een integriteitsbureau. Verder hebben de Caribische landen regels voor financiering van politieke partijen en screening van nieuwe bewindspersonen ingevoerd en krijgen ambtenaren integriteitstraining. Vanaf 2023 wordt jaarlijks de Integrity Summit Dutch Caribbean gehouden om expertise van integriteitsfunctionarissen te bevorderen. Het doel is om in 2026 een Caribisch Kenniscentrum Integriteitsbevordering te realiseren, dat zowel de landen als de Openbare Lichamen kan ondersteunen. Tot slot wordt in overleg met de landen onderzocht hoe de voortgang van trajecten op het gebied van goed bestuur en integriteit het beste kan worden gemonitord. Bijvoorbeeld via de National Integrity System Assessments die al in de landen zijn uitgevoerd. Met Transparency International wordt verder gesproken over mogelijke instrumenten van monitoring, gelet op hun kennis en ervaring naar het volgen van trends en corruptie over de hele wereld.