Prioriteit op het spoor voor militair transport

Staatssecretaris Thierry Aartsen (Infrastructuur en Waterstaat): “We leven in een tijd dat het steeds belangrijker wordt om militairen en militair materieel snel te kunnen verplaatsen. De dreiging van een militair conflict in Europa neemt toe. Met deze maatregel zorgen we ervoor dat er altijd capaciteit is voor militair transport op het spoor. Daarmee lopen we vooruit op besluitvorming in Brussel en laten we zien wat hiervoor nodig is. Zo dragen we bij aan de veiligheid van Nederland en Europa.”

Het vervoer van militair materieel gebeurt vooral vanuit de Nederlandse zeehavens naar de grens. Maar er kunnen bijvoorbeeld ook militaire transporten vanuit België door Nederland naar Duitsland gaan. Vrijwel alle capaciteit op het Nederlandse spoor wordt jaarlijks verdeeld, maar militaire transporten kunnen moeilijk vooraf worden ingepland. Ze maken daarom gebruik van de capaciteit die ProRail standaard reserveert voor ad hoc vervoer.

Maar als die reservecapaciteit ook vol is, zijn treinen met tanks, materieel of mensen gedwongen te wachten. Met de verwachte groei van militaire mobiliteit wordt de kans steeds groter dat die ongewenste situatie zich voordoet. Voldoende capaciteit voor militaire transporten hoort ook bij de verplichtingen als NAVO-lidstaat.

De regelgeving wordt nu zo aangepast dat militair transport in zo’n geval voorrang krijgt op het andere vervoer op het spoor. Er moet dan wel ook sprake zijn van een urgent militair transport. Dat is bijvoorbeeld het geval als er bijzondere eisen gelden voor een transport, zoals constante bewaking bij een munitietransport. Ook het dreigingsbeeld kan aanleiding zijn om een transport aan te merken als urgent. En ten slotte zijn er treinen die echt op een bepaald moment op een bepaalde plek moeten aankomen.

De ministers van Defensie en Infrastructuur en Waterstaat bepalen gezamenlijk welke transporten urgent zijn en dus prioriteit krijgen. De maatregel kan hinder voor reizigers opleveren, maar er wordt alleen capaciteit ingetrokken als het écht niet anders kan.

Vandaag is de internetconsultatie gestart om de regels rond de verdeling van spoorcapaciteit aan te passen. De maatregel gaat op z’n vroegst in het najaar van 2026 in. Daarmee krijgt militair transport voor het eerst een plek in deze regelgeving. Ook in Europa wordt gewerkt aan voorrang voor militaire transporten.

Het geven van prioriteit is een van de maatregelen die staatssecretaris Aartsen neemt om het militair transport over het spoor te verbeteren. Zo heeft hij een impactanalyse naar het Nederlandse spoor laten uitvoeren. Naar aanleiding daarvan gaat het ministerie van IenW samen met Defensie en ProRail op zoek naar knelpunten op het spoornetwerk voor militaire transporten. Ook wordt er samen met ProRail een gezamenlijke weerbaarheidsstrategie ontwikkeld, waarmee het spoor weerbaarder wordt tegen hybride dreigingen. Verder wil Aartsen voorkomen dat militaire treinen door papierwerk blijven stilstaan bij de grens. En spooremplacementen worden aangepast om ze beter geschikt te maken voor militaire mobiliteit. Denk aan het faciliteren van 740 meter lange goederentreinen.