Krapte op de woningmarkt vormt de rode draad in de cijfers in het driejaarlijkse WoON-onderzoek dat de belangrijkste ontwikkelingen toont op de Nederlandse woningmarkt. In de Kernpublicatie van het WoON2024-onderzoek staat onder meer dat de druk op de woningmarkt toeneemt omdat meer mensen willen verhuizen terwijl er minder woningen vrijkomen door doorstroming. Ook stijgt het aantal eenpersoonshuishoudens door vergrijzing en individualisering naar 40%, wat zorgt voor extra vraag naar woningen.

Het onderzoek is gedaan tussen augustus 2023 en juni 2024. Het WoON is een groot, langlopend landelijk onderzoek onder tienduizenden respondenten dat elke drie jaar door het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) en het ministerie van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening wordt uitgevoerd. Het is al decennialang een belangrijke bron van informatie over de woonsituatie, tevredenheid, verhuiswensen en woonlasten van Nederlandse huishoudens.

Vooral door stijgende energieprijzen stegen de woonlasten tussen 2021 en 2024. De netto woonquote, de verhouding tussen de totale woonlasten en het netto besteedbare inkomen, steeg van 33,3% naar 34,3%. De netto huurquote daarentegen ging iets omlaag, van 25,4% naar 24,7%. Dit betekent dat het inkomen van huurders gemiddeld harder steeg dan hun huurprijs, waardoor huurders een relatief kleiner deel van hun inkomen kwijt waren aan de huur. Ook zijn er minder huurders die een voor hun inkomen te hoge huur betalen, mede door huurverlagingen in 2021 en 2023. 

Stijgende energieprijzen spelen mogelijk ook een rol in de toename van vocht en schimmel in de woning. Ruim 20% van de huishoudens heeft hier last van, tegen 15% drie jaar eerder. Eén van de oorzaken zou kunnen zijn dat bewoners minder zijn gaan verwarmen en ventileren vanwege gestegen energieprijzen. Ook de steeds betere isolatie van woningen, het recordnatte 2023 met veel regen en de toegenomen aandacht voor het probleem spelen mogelijk een rol bij de toename van de meldingen van vocht en schimmel.

Aan de andere kant blijkt ook het koelen van de woning een steeds groter probleem, zowel in goed als slecht geïsoleerde huizen. Een kwart van de kopers en bijna de helft van de huurders kan het huis op hete dagen niet op een aangename temperatuur houden. Gevraagd naar redenen om de eigen woning te verduurzamen, geven mensen aan dit vooral te doen voor een lagere energierekening en meer comfort.

Starters kochten vaker een woning (+13%), mogelijk mede doordat starters steeds later een woning kunnen kopen en daardoor een hoger inkomen en meer spaargeld meebrengen. Ook ontvangt ruim een derde van de kopers hiervoor een schenking van ouders of schoonouders. De doorstroming binnen de koopmarkt nam met 24% af. Met name gezinnen met kinderen (14%) en ouderen (10%) verhuisden minder. Het aantal huishoudens dat van huur naar koop verhuisde nam wel licht toe, met 7%.

De meeste Nederlanders zijn (zeer) tevreden met de huidige woning, al nam de tevredenheid de laatste jaren wel iets af. Geluid en verkeer worden het vaakst genoemd als bronnen van overlast. Redenen om te verhuizen zijn vooral geld en comfort. Onder thuiswonende jongeren nam de druk om te verhuizen toe.

Meer informatie over het WoON-onderzoek staat op de website van Woonderzoek Nederland. Onderzoekers kunnen het microbestand van het WoON aanvragen via DANS.