Vandaag rapporteert de Commissie over de voortgang van de uitvoering van het Pact over Migratie en Asiel, aangenomen in juni 2024. Halverwege de overgangsperiode is er belangrijke vooruitgang geboekt op EU-niveau en door lidstaten, maar verdere inspanningen zijn nodig om de resterende uitdagingen aan te pakken en ervoor te zorgen dat het nieuwe robuuste migratiemanagementsysteem van de EU in juni 2026 volledig operationeel is.
In het Gemeenschappelijk Implementatieplan dat in juni 2024 werd gepresenteerd, heeft de Commissie de belangrijkste mijlpalen uiteengezet om de juridische en operationele capaciteiten op te zetten die nodig zijn om de nieuwe wetgeving met succes toe te passen vanaf juni 2026.
Volgens het Pact rapporteert de Commissie vandaag over de voortgang op elk bouwblok van het Gemeenschappelijk Implementatieplan:
- Eurodac: Er is aanzienlijke vooruitgang geboekt bij het opzetten van de vernieuwde Eurodac-database, een kritieke voorwaarde voor de werking van alle elementen van het Pact. Sommige lidstaten ondervinden nog steeds uitdagingen bij het opzetten van het nieuwe systeem, en de Commissie en het EU-agentschap voor de operationele beheer van grootschalige IT-systemen (eu-LISA) volgen de ontwikkelingen en zullen blijven ondersteunen.
- Buitengrenzen: De voorbereidingen voor de nieuwe screening- en grensprocedures zijn gaande. Sommige lidstaten hebben al de vereiste ontvangstcapaciteit en personeelsmiddelen bereikt. Er blijven uitdagingen bestaan met betrekking tot de identificatie van locaties voor de screening en grensprocedures, evenals op het gebied van aanbesteding en adequate middelen.
- Ontvangstomstandigheden: Het waarborgen van voldoende ontvangstcapaciteit en adequate ontvangstomstandigheden in de lidstaten is essentieel, ook om secundaire bewegingen van de ene EU-lidstaat naar de andere te voorkomen. Er wordt gewerkt aan de nieuwe ontvangstnormen en het waarborgen van voldoende capaciteit.
- Billijke, efficiënte en convergente asielprocedures: Lidstaten passen zich aan het nieuwe juridische kader aan, ook met EU-ondersteuning. Verdere stappen zijn nodig om achterstanden en vertragingen in de asielprocedures te verminderen, onder andere door capaciteit te vergroten en adequate training te bieden.
- Terugkeerprocedures: Lidstaten sluiten de gaten tussen asiel- en terugkeerprocedures, zoals vereist door het Pact. De onderhandelingen over het voorstel van de Commissie voor een terugkeerregeling vorderen en moeten snel worden afgerond om de resterende inefficiënties in de terugkeerprocedures aan te pakken.
- Verantwoordelijkheid laten werken: Voor het Pact om te functioneren, moeten lidstaten op basis van een eerlijke verdeling van verantwoordelijkheden werken. Dublin-overdrachten naar de lidstaat die verantwoordelijk is voor een asielaanvraag moeten plaatsvinden van en naar alle lidstaten. Dit is essentieel voor een effectieve overgang naar de nieuwe verantwoordelijkheidsregels en de goede werking van de jaarlijkse solidariteitscyclus, die de solidariteitsbijdragen tussen lidstaten zal bepalen.
- Solidariteit laten werken: Er wordt verder gewerkt aan de voorbereidingen voor de eerste jaarlijkse solidariteitscyclus in oktober 2025 en aan de oprichting van het permanente solidariteitsmechanisme tegen juni 2026. De Commissie, het Europees Asielagentschap (EUAA) en de lidstaten werken nauw samen om de benodigde gegevens te verzamelen om de migratiesituatie te beoordelen en de solidariteitsbijdragen van elke lidstaat te bepalen.
- Voorbereiding en noodplanning zijn nodig om te garanderen dat asiel- en ontvangstsystemen onder alle omstandigheden goed functioneren. Lidstaten moeten ervoor zorgen dat noodplannen geschikt zijn, deze testen wanneer mogelijk en ervoor zorgen dat ze coherent zijn met andere noodplannen zoals die voor grenzen en terugkeer.
- Nieuwe waarborgen en monitoring van fundamentele rechten: Het Pact vindt een balans tussen de verplichtingen en rechten van mensen die bescherming in de EU zoeken. Nationale plannen weerspiegelen over het algemeen deze balans en integreren de nieuwe elementen. Er moet doorgegaan worden met het operationaliseren van het onafhankelijke monitoringmechanisme voor fundamentele rechten en gratis advies.
- Integratie en legale paden: In de EU tonen integratie-inspanningen steeds positievere effecten, met voortdurende inspanningen die nodig zijn op het gebied van onderwijs, werkgelegenheid, gezondheid en huisvesting.
De Commissie en EU-agentschappen Frontex, EUAA en eu-LISA ondersteunen lidstaten, onder andere door praktische richtlijnen, nieuwe tools en gerichte ondersteuning. In mei is er extra €3 miljard beschikbaar gesteld vanuit de EU-begroting om de uitvoering van het Pact te helpen en lidstaten te ondersteunen die ontheemde personen uit Oekraïne opvangen.
Volgende stappen
De Commissie roept lidstaten op om hun inspanningen voort te zetten om ervoor te zorgen dat de uitvoering van het Pact een succes zal zijn. Terwijl er op technisch niveau vooruitgang wordt geboekt, blijven blijvende politieke betrokkenheid en eigenaarschap op nationaal niveau essentieel om de vastgestelde uitdagingen effectief aan te pakken en volledige gereedheid te bereiken tegen het midden van volgend jaar.
Het volgende implementatierapport zal in oktober 2025 worden gepubliceerd als onderdeel van het eerste Jaarverslag over Migratie en Asiel.
Achtergrond
De aanneming van het Pact over Migratie en Asiel (het Pact) in juni 2024 markeerde een belangrijke mijlpaal in de ontwikkeling van het Gemeenschappelijk Europees Asielsysteem (CEAS). Het Pact hervormt en ontwikkelt de huidige regels verder, op basis van een alomvattende aanpak die de EU-beleid op het gebied van migratie, asiel, grensbeheer en integratie versterkt en integreert. Het Pact creëert een juridisch kader dat solidariteit en verantwoordelijkheid tussen lidstaten in evenwicht brengt, in een alomvattende aanpak voor het effectief en eerlijk beheren van migratie. De wetgevende handelingen van het Pact zijn op 11 juni 2024 in werking getreden en zullen vanaf medio 2026 van toepassing zijn.
Na de aanneming van het Pact heeft de Commissie in juni 2024 een Gemeenschappelijk Implementatieplan gepresenteerd, waarin de belangrijkste mijlpalen zijn uiteengezet voor alle lidstaten om de juridische en operationele capaciteiten op te zetten die nodig zijn om de nieuwe wetgeving met succes toe te passen. Tegelijkertijd bieden de Commissie en EU-agentschappen op maat gemaakte ondersteuning aan lidstaten. Dit omvat zowel operationele als financiële ondersteuning zoals die in mei beschikbaar is gesteld aan lidstaten.
Met de communicatie van vandaag informeert de Commissie het Europees Parlement en de Raad over de voortgang van de uitvoering van het Pact.
Het Pact over Migratie en Asiel zal ook een positieve impact hebben op het werk van de Commissie ter ondersteuning van lidstaten bij de uitvoering van vereenvoudigingsdoelstellingen. Veel van de nieuwe regels onder het Pact vereenvoudigen procedures tussen lidstaten. Van een snellere terugnameprocedure voor asielzoekers naar de lidstaat die verantwoordelijk is voor de verwerking, tot het gelijktijdig uitvaardigen van een terugkeerbesluit met een negatief asielbesluit, zijn er veel verbeteringen die vertragingen zullen verminderen en migratie efficiënter zullen beheren.
Voor meer informatie
Stand van zaken over de uitvoering van het Pact over Migratie en Asiel
Pact over Migratie en Asiel - Gemeenschappelijk Implementatieplan
Migratie verantwoordelijk beheren - Europese Commissie
Pact over Migratie en Asiel – Toelichtende MEMO