Zijn de EU en haar lidstaten klaar om de bindende energie- en klimaatdoelen voor 2030 te halen?
De beoordeling van de Commissie van de definitieve Nationale Energie- en Klimaatplannen (NECPs) toont aan dat lidstaten aanzienlijke verbeteringen hebben aangebracht in hun ontwerpplannen. Dankzij de aanbevelingen van de Commissie is de ambitie verhoogd. De EU nadert het behalen van de netto broeikasgasemissiereductiedoelstelling van -55% voor 2030 ten opzichte van 1990, zoals vastgelegd in de Europese Klimaatwet. Volgens projecties van de lidstaten zullen de netto-emissies tegen 2030 met ongeveer 54% dalen, mits de huidige en geplande maatregelen worden uitgevoerd.
Er blijven echter ambitiegaten bestaan, vooral in sectoren die onder de Effort Sharing Verordening vallen, zoals transport en gebouwen. Deze sectoren zullen naar verwachting hun emissies met ongeveer 38% verminderen tegen 2030, vergeleken met 2005. Vijf van de 23 beoordeelde plannen vertonen echter een kloof ten opzichte van hun nationale doelstellingen, wat meer actie vereist.
Op het gebied van landgebruik, verandering in landgebruik en bosbouw (LULUCF) blijft er een kloof van 45-60 MtCO2eq, ondanks inspanningen van lidstaten. Dit komt overeen met 100-140% van het 2030-doel van 42 Mt CO₂eq nettoverwijderingen. Negen lidstaten verwachten nu hun LULUCF-doelen te bereiken. Er zijn verschillende hulpmiddelen beschikbaar om deze kloof aan te pakken, zoals fondsen uit het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid.
Lidstaten hebben hun hernieuwbare energie doelen grotendeels afgestemd op het EU-doel van 42,5% tegen 2030. Met slechts een ambitiegat van 1,5% heeft de EU potentieel om het doel te overtreffen als lidstaten hun ambitie waarmaken.
Op het gebied van energie-efficiëntie tonen de plannen vooruitgang met een algehele vermindering van 8,1% in eindverbruik, maar er blijft een kloof van 31,1 Mtoe. Dit vraagt om meer actie om het EU-doel van 11,7% te halen.
Wat zijn andere belangrijke elementen van de EU-brede NECP-beoordeling?
De beoordeling komt op een moment dat de EU zich richt op een sterke, duurzame en veilige economie die werkt voor mensen en bedrijven. Het dekt alle dimensies van de Energie-unie, zoals decarbonisatie, energie-efficiëntie en energiezekerheid, evenals onderzoek en innovatie.
De beoordeling laat aanzienlijke vooruitgang zien richting de klimaat- en energiedoelen voor 2030. Dit toont de waarde aan van het iteratieve en coöperatieve proces tussen de Commissie en de EU-lidstaten.
De definitieve NECPs laten een versterkte energiezekerheid zien door verminderde afhankelijkheid van gas en diversificatie van energiebronnen. Deze verschuiving vereist specifieke plannen en aanzienlijke infrastructuurupgrades.
Betreffende de interne energiemarkt zijn er grote verschillen tussen lidstaten. Extra maatregelen zijn nodig om grensoverschrijdende verbindingen te verbeteren en markthindernissen te verwijderen.
Industrieel concurrentievermogen en innovatie krijgen meer aandacht in de plannen, hoewel veel plannen specifieke doelen missen. Investeringen in schone technologieën en innovatie worden gepromoot.
Er zijn verbeteringen in de investeringsramingen, maar weinig plannen bieden een duidelijk overzicht van subsidies voor fossiele brandstoffen of een tijdlijn voor het afbouwen ervan.
De noodzaak van een eerlijke transitie voor iedereen en energiearmoede wordt behandeld in de plannen. Concrete maatregelen voor de sociale klimaatplannen ontbreken echter.
Ondanks de klimaatrisicos in Europa wordt aanpassing aan klimaatverandering inconsistent aangepakt in de plannen.
De Commissie benadrukt belangrijke gebieden voor emissiereducties en energiebesparingen door publieke en private financiering.
De decarbonisatie van transportsystemen omvat elektrificatie van openbaar vervoer en verbeteringen in spoor- en fietsinfrastructuur.
Overgang naar hernieuwbare energie en schone infrastructuur kan duizenden banen creëren en onze afhankelijkheid van fossiele brandstoffen verminderen.
Zitten de EU en haar lidstaten op koers voor klimaatneutraliteit in 2050 en de Parijs-akkoordverplichtingen?
In het Klimaatactie Voortgangsrapport 2024 concludeerde de Commissie dat de GHG-emissies dalen, maar de implementatie moet intensiveren om klimaatneutraliteit te bereiken. De huidige projecties tonen aan dat de EU op koers ligt voor het -55% doel voor 2030.
Meer werk is nodig om het langetermijndoel van klimaatneutraliteit te bereiken, maar de EU heeft een solide beleidsbasis.
Hoe zorgen de definitieve Plannen voor EUs concurrentievermogen en investeringen voor de transitie?
De plannen focussen op het versterken van EUs concurrentievermogen en toeleveringsketen veerkracht. Ze bevatten concrete maatregelen ter ondersteuning van schone technologieën en verbeterde investeringsramingen.
Veel lidstaten schetsen nationale strategieën voor onderzoek en innovatie, maar missen vaak specifieke financieringsdoelen.
De Commissie streeft naar versterking van het concurrentievermogen via initiatieven zoals de Clean Industrial Deal.
Bieden de definitieve Plannen voldoende ondersteuning voor burgers en consumenten?
Een eerlijke en rechtvaardige transitie is essentieel. De meeste lidstaten bespreken de geleidelijke uitfasering van fossiele brandstoffen en de impact op werkgelegenheid en vaardigheden. Energiearmoede wordt aangepakt met inkomensondersteuningsmaatregelen.
Weinig plannen bevatten input voor de Sociale Klimaatplannen die tegen juni 2025 moeten worden ingediend.
Investeren lidstaten voldoende in hernieuwbare energie en energie-efficiëntie?
Lidstaten tonen politieke wil door hun hernieuwbare energie ambities te verhogen. Er blijft echter een ambitiekloof van 1,5%.
Wat betreft energie-efficiëntie, ondanks een daling van het energieverbruik sinds 2021, blijven er aanzienlijke hiaten.
Prioriteren lidstaten voldoende aanpassing aan klimaatverandering?
Ondanks klimaatrisicos wordt klimaatbestendigheid ongelijkmatig aangepakt. Weinig plannen hebben aanpassingsmaatregelen volledig geïntegreerd.
Zullen de definitieve NECPs de energiekosten verlagen?
De NECPs zullen bijdragen aan het verlagen van energiekosten door de uitrol van schone energie en een geïntegreerde Europese energiemarkt te bevorderen.
Wat doet de Commissie om de 2030-doelen te bereiken?
Het bereiken van de doelen is een gezamenlijke inspanning op EU-niveau. De Commissie zal de samenwerking met lidstaten versterken en processen stroomlijnen.
Op het gebied van hernieuwbare energie zal de Commissie wetgeving stroomlijnen om investeringen te bevorderen.
Op het gebied van energie-efficiëntie onderzoekt de Commissie de oprichting van een EU-brede markt voor energie-efficiëntie.
De Commissie werkt samen met lidstaten aan Effort Sharing en LULUCF om bestaande hiaten te dichten.
Het is belangrijk om te erkennen dat deze NECPs recent zijn afgerond en de implementatie in de beginfase is.
Blijven jullie druk uitoefenen op lidstaten die hun NECPs niet hebben ingediend?
België, Estland en Polen hebben hun plannen nog niet ingediend. De Commissie dringt aan op snelle indiening.
De Commissie voert momenteel de beoordeling uit van het plan van Slowakije, ingediend op 15 april 2025.
Meer Informatie
Persbericht - EU op schema voor klimaat- en energiedoelen 2030 volgens nationale plannen