De plotselinge beleidswijziging en bevriezing van de financiering door de VS, samen met bezuinigingen van andere grote donoren, hebben het humanitaire systeem diepgaand beïnvloed. De financiële en structurele duurzaamheid van het mondiale humanitaire model, dat de waarden en belangen van de EU weerspiegelt, staat nu op het spel.

Deze nieuwe realiteit dwingt het systeem om moeilijke keuzes te maken, zoals het prioriteren van levens die gered moeten worden en de focus op de mensen en plaatsen die het meest hulp nodig hebben. Dit is een bijna onmogelijke taak, aangezien 305 miljoen mensen wereldwijd humanitaire hulp nodig hebben.

Tom Fletcher, de VN-ondersecretaris-generaal voor Humanitaire Zaken en Noodhulpcoördinator, sprak in maart deze Commissie toe en benadrukte de uitdagingen waarmee het humanitaire systeem wordt geconfronteerd. Hij pleitte voor het verdedigen van internationaal humanitair recht en mensenrechtenwetgeving en riep op tot voorspelbare, voldoende financiering om principiële humanitaire acties te ondersteunen en sterke steun voor lokale partners.

De huidige geopolitieke uitdagingen en de groeiende financieringskloof maken hervorming van het humanitaire systeem en de manier waarop we hulp verlenen urgenter dan ooit. Wij steunen volledig het werk van ondersecretaris-generaal Fletcher aan een Humanitaire Reset, die gericht is op gedurfde, praktische hervormingen om het systeem efficiënter en effectiever te maken. We volgen dit nauwgezet en ik zal ook overleg organiseren met de EU-lidstaten aan de zijlijn van het Europese Humanitaire Forum.

De Commissie zal haar humanitaire verplichtingen niet opgeven. We zullen blijven leveren op een principiële manier, gebaseerd op kwetsbaarheden en ernst van behoeften. We hebben onlangs een extra €350 miljoen gemobiliseerd om de meest urgente crises aan te pakken, waaronder in Soedan, Democratische Republiek Congo, Palestina, Syrië, Oekraïne en Afghanistan.

Om de basiswerking van het systeem te ondersteunen, heeft de Commissie ook de hulp aan belangrijke ondersteunende diensten die onevenredig getroffen zijn door de bezuinigingen verhoogd. Dit omvat gegevens- en behoeftenbeoordelingen, veiligheid en beveiliging, en logistiek, zoals humanitaire vluchten.

De EU zal een sleutelrol spelen in het vormgeven van een efficiënter humanitair systeem. Efficiëntiewinst kan ook worden verwacht van een meer strategische en gecoördineerde aanpak van humanitaire toeleveringsketens, van inkoop tot levering. Een groot deel van de humanitaire uitgaven gaat naar deze activiteiten.

Sinds afgelopen december hebben we de relevante spelers, waaronder de private sector, verzameld in een Humanitair Leiderschapsgroep over de Toeleveringsketen. We willen echte verandering in dit gebied stimuleren door samen te werken en kosten te verlagen. Tegen het einde van het jaar zullen we een hoog niveau conferentie organiseren om overeenstemming te bereiken over een reeks concrete acties om de levering van humanitaire hulp te verbeteren. We zullen ons richten op betere coördinatie, lokalisatie en digitalisering om kosten te verlagen en impact te vergroten.

De Commissie is volledig betrokken, maar we kunnen de leemte die anderen hebben achtergelaten niet opvullen en we mogen niet de valse indruk wekken dat we dat kunnen. Iedereen in de internationale gemeenschap moet zijn verantwoordelijkheid nemen en een rol spelen die overeenkomt met zijn economische positie. Ik reken op het Europees Parlement om te pleiten voor sterke financiële steun van de EU-lidstaten op korte, middellange en lange termijn. We moeten ook blijven pleiten voor grotere bijdragen van opkomende wereldwijde donoren en economieën.

Het huidige hernieuwde momentum voor een humanitaire reset ontvouwt zich naast een bredere VN-brede hervormingsinspanning - het VN80-initiatief - gelanceerd door secretaris-generaal Guterres. Samen vertegenwoordigen deze initiatieven een unieke kans om humanitaire hervorming af te stemmen op een systeemwijde transformatie.

De EU zal een grote supporter blijven - zowel politiek als financieel - van het mondiale humanitaire systeem en de VN als kern. De One UN-aanpak is essentieel om beleidscoherentie en een gecoördineerde respons te waarborgen. Het verenigt VN-agentschappen om als één team te werken, met inter-agency coördinatie als leidend principe.

Nu ontwikkelings- en humanitaire hulp onder toenemende druk staan, stijgt de kwetsbaarheid wereldwijd. Voor de EU is inactiviteit geen optie, omdat langdurige politieke crises, gewapende conflicten en klimaatverandering de kwetsbaarheden verergeren. Laten we niet vergeten dat de opkomst van mondiale kwetsbaarheid ook direct de veiligheid, beveiliging en welvaart van Europa beïnvloedt.

Zoals ik afgelopen januari benadrukte, herbevestig ik mijn inzet voor de prioriteiten die in mijn missiebrief zijn uiteengezet - om de kritieke behoeften in kwetsbare contexten aan te pakken, samen met vredesopbouw en ontwikkelingsactoren. We praten al vijftien jaar over de Drievoudige Nexus. We hebben veel goede voorbeelden om op voort te bouwen. Maar nooit eerder was er zon urgentie om een werkelijk alomvattende, strategische en systematische EU-aanpak te ontwikkelen.

We hebben simpelweg niet de financiering om dingen op de oude manier te blijven doen - in silos - omdat werken in silos te duur is. Het creëert inefficiënties door kostbare levensreddende acties in langdurige crises op manieren te financieren die niet duurzaam zijn. We zijn nu van plan een meer omvattende EU-aanpak van kwetsbaarheid begin 2026 te plannen.

Deze op maat gemaakte aanpak voor specifieke kwetsbaarheidscontexten zal voortbouwen op lessen uit het verleden. Het zal werk omvatten aan sociale bescherming, sociale vangnetten en betere betrokkenheid van lokale actoren. Lokalisatie zal centraal blijven staan in die inspanningen, aangezien lokale actoren de sleutel hebben tot duurzamere en innovatieve oplossingen. Ze zijn het zwaarst getroffen door de huidige bezuinigingen, dus we ontwikkelen een routekaart om ten minste 25% van de financiering naar lokale actoren te kanaliseren.

We hopen dat dit het hele humanitaire systeem zal aanmoedigen om gefocust te blijven op deze kwestie, zodat de vooruitgang die we de afgelopen jaren hebben geboekt niet verloren gaat. Dit is ook belangrijk vanuit een klimaatperspectief, aangezien klimaatverandering onevenredig kwetsbare landen treft en humanitaire behoeften vergroot. We zullen ook blijven werken aan het versterken van lokale paraatheid door middel van specifieke financiering voor rampenparaatheid.

Nu mondiale humanitaire budgetten krimpen, neemt de noodzaak om nauwer samen te werken met multilaterale ontwikkelingsbanken en de private sector ook toe. Het is belangrijk om hen meer betrokken te krijgen in kwetsbare contexten. We moeten hun financiële kracht verbinden met humanitaire expertise om ervoor te zorgen dat investeringen helpen om aan de behoeften van de meest kwetsbaren te voldoen.

We hebben aangetoond dat dit mogelijk is. De Commissie heeft sinds 2021 een reeks humanitaire blended finance pilotprojecten gefinancierd. We zullen de lessen uit deze ervaring gebruiken als onderdeel van een nieuwe manier van werken in kwetsbare contexten en bij het intensiveren van ons werk aan innovatieve financiering. Het Europese Humanitaire Forum van volgende week zal een gelegenheid zijn om uitgebreid uit te wisselen en te overleggen met een breed scala aan belangrijke belanghebbenden over de verschillende aspecten die verband houden met kwetsbaarheid.

Tot slot wil ik onze belangrijkste verantwoordelijkheid benadrukken - het beschermen van het internationaal humanitair recht. Ik ben gealarmeerd door het flagrante gebrek aan respect voor het internationaal humanitair recht wereldwijd. Aanvallen op kinderen en hulpverleners, beperkte toegang en talloze andere voorbeelden. In de EU moeten we al onze instrumenten gebruiken om het IHL te bevorderen en burgers te beschermen. We pleiten consequent voor de bescherming van hulpverleners en respect voor IHL op politiek niveau, en wijzen op schendingen.

In mijn portefeuille ondernemen we ook actie. We hebben een pilotprogramma ontwikkeld dat uniek is in de wereld. Het helpt hulpverleners die te maken hebben gehad met veiligheids- of gezondheidsincidenten, of die juridische problemen ondervinden. En we zullen dit programma verder opschalen.

We hebben ook betrouwbare gegevens en analyse nodig om effectief te zijn. Het initiatief IHL in Focus is een nuttig hulpmiddel. Het kan effectief bijdragen aan het monitoren van IHL-schendingen en het bestrijden van straffeloosheid. Ik zal werken aan het verhogen van de belangenbehartiging en het betrekken van besluitvormers, partijen bij gewapende conflicten en hun sponsors om het humanitaire recht te respecteren.

Nu het humanitaire systeem drastische veranderingen ondergaat, moeten we ons luid en duidelijk blijven uitspreken voor onze steun aan het internationaal humanitair recht. Dit zijn onze fundamentele Europese waarden en ze moeten worden verdedigd. Ik kijk ernaar uit om met het Parlement aan al deze belangrijke kwesties te blijven werken.