Welkom op deze tweede dag van ons Europese Humanitaire Forum. Het is een eer om omringd te zijn door zoveel toegewijde humanitairen. Vandaag ontmoeten we elkaar in een moeilijke tijd voor onze gemeenschap en de wereld. Meer nationalistisch, meer transactioneel, meer opportunistisch. En laten we eerlijk zijn, minder genereus. Iemand beschreef de toekomst onlangs als donker en dreigend, als een dreigende storm.

Maar wanneer ik met velen van jullie praat, hoor ik dat niet. Ik voel dat niet. Ik hoor jullie ideeën en voel jullie energie en vastberadenheid. Ik zie een verenigde gemeenschap die wordt gedreven door overtuiging, solidariteit en menselijkheid, niet ontmoedigd, ongeacht de uitdagingen die voor ons liggen, klaar om deze momenten met actie aan te pakken.

Ik ben onlangs teruggekeerd uit Tsjaad, een land dat worstelt met de gevolgen van oorlog in het naburige Soedan, waar tienduizenden zijn gedood, miljoenen zijn ontheemd en waar hongersnood is uitgeroepen. Ik zag ontheemding en slachtoffers van gendergerelateerd geweld en ondervoede babys die moeite hadden om hun volgende adem te halen. Ik zag hulpverleners MUAC-lint gebruiken om de ondervoedingsniveaus van kinderen te meten.

Het was hartverscheurend.

Maar ik zag ook mensen die volhielden, moedig en vastbesloten om nog een dag door te komen, en hulpverleners die vroeg arriveerden en laat naar huis gingen, gedreven om nog een kind te voeden. Deze gezichten blijven me tot op de dag van vandaag bij.

Ik bezocht ook Oekraïne, Syrië en Bangladesh, waar ik families ontmoette die door oorlog uiteen waren gerukt, kinderen wiens enige school een ondergrondse schuilplaats is, gemeenschappen die na de bombardementen weer opbouwen. Elke moeder, vader, dochter en zoon herinnerde me eraan dat ons werk niet gaat over het aanpakken van een enorme oceaan van behoeften. Het gaat over het voorzien van een brood, een kopje water, het herbouwen van een school, een ziekenhuis. En dit keer op keer doen, voor zoveel mogelijk mensen, op zoveel mogelijk plaatsen. Het belangrijkste is dat het gaat om het redden van levens, één leven tegelijk, en dat steeds opnieuw doen.

De kwetsbaarheid is ook wereldwijd enorm toegenomen. We zien het in Soedan, Syrië, Myanmar en vele andere landen. Oorlog, politieke instabiliteit, klimaatverandering en economische schokken maken het erger. Deze crises staan niet op zichzelf. Ze zijn met elkaar verbonden en vormen een complex web van kwetsbaarheid dat om een uitgebreide reactie vraagt.

In de EU zijn we vastbesloten om dit aan te pakken en een uitgebreide en geïntegreerde EU-aanpak van kwetsbaarheid over de hele wereld te ontwikkelen. Humanitaire actie, ontwikkelingssamenwerking en vredesopbouw versterken elkaar wederzijds. Het inzetten van slechts één van deze instrumenten alleen kan geen blijvende oplossingen brengen.

Door de grondoorzaken van conflicten en kwetsbaarheid met al onze beschikbare hulpmiddelen in synergie aan te pakken – humanitair, ontwikkeling en diplomatiek – kunnen we meer veerkrachtige gemeenschappen opbouwen en toekomstige crises voorkomen. Als we het goed doen, kunnen we fragiele staten transformeren in stabiele en welvarende bondgenoten. Neem Zuid-Korea, dat ooit een hulpontvanger was. Nu is het een economische grootmacht, een strategische partner en een opkomende donor van hulp. Dit moet worden gerepliceerd.

Wanneer onze waarden worden getest, ontdekken we wie we werkelijk zijn en waar we werkelijk in geloven. De EU is en zal een leidende humanitaire partner blijven. We hebben dit keer op keer aangetoond, van onze snelle respons op natuurrampen tot onze voortdurende steun voor langdurige crises.  

In een wereld die te vaak vraagt, “Wat levert het mij op?” worden we gedreven door een eenvoudige overtuiging: elk leven doet ertoe. Elk leven moet worden beschermd, en de enige manier om dit te bereiken is door samenwerking en solidariteit.

Economische macht doet ertoe. Maar ik geloof dat onze ware kracht komt van hoe we onze medemensen behandelen en hoe we andere landen behandelen, vooral in hun tijd van nood. Wat ons werkelijk sterk maakt, is niet alleen wat we hebben, maar wat we geven. Het is onze bereidheid om een hand uit te steken naar degenen die minder fortuinlijk zijn dan wij.

We kunnen onze kop niet in het zand steken. Het humanitaire landschap verandert. De Verenigde Staten, lang een pijler van internationale hulp, heeft besloten veel van zijn hulpprogrammas te schrappen. Dit zal leiden tot het lijden van miljoenen, het verergeren van humanitaire crises en het vergroten van instabiliteit. Het beïnvloedt ook direct onze eigen veiligheid, door het vergroten van risicos zoals radicalisering, terrorisme, ontheemding, illegale migratie en mensenhandel.

De Europese Unie volgt een ander pad. We verhogen onze humanitaire inzet. Dit jaar hebben we ons initiële humanitaire hulpbudget verhoogd tot €1,9 miljard, en we hebben onlangs ingestemd met een aanvulling van €350 miljoen. Als Team Europa worden we de grootste humanitaire donor ter wereld. Afgelopen maart, tijdens de Nutrition for Growth Summit in Parijs, heeft Team Europa €6,5 miljard toegezegd tot 2029 om wereldwijde ondervoeding te bestrijden.

De EU en haar lidstaten alleen kunnen – en mogen – de kloof niet opvullen. Iedereen in de internationale gemeenschap moet zijn verantwoordelijkheid dragen in verhouding tot zijn economische positie.

We moeten ook onze humanitaire diplomatie versterken om steun te verwerven voor humanitaire principes door samen te werken met alle belanghebbenden – regeringen, het maatschappelijk middenveld en getroffen gemeenschappen. Humanitaire diplomatie gaat niet over politieke compromissen. Het gaat om het beschermen van de ruimte voor principiële humanitaire actie. Dat betekent toegang, bescherming en respect voor het internationale humanitaire recht. We zullen het blijven herhalen: humanitaire principes zijn niet onderhandelbaar.

Collectieve actie – dat is de enige manier om de ernstige en wijdverspreide humanitaire crises van vandaag aan te pakken. Het humanitaire systeem – overbelast en ondergefinancierd – worstelt om levensreddende hulp te bieden in noodsituaties. Het staat voor serieuze vragen over zijn financiële en structurele duurzaamheid. We kunnen het beter doen.

We moeten het humanitaire systeem hervormen om het efficiënter en effectiever te maken voor degenen die op ons rekenen. Daarom is dit Europese Humanitaire Forum belangrijk. Het is een ruimte om ideeën te delen, moeilijke vragen te stellen en samen te werken aan oplossingen. Maar wat niet zal veranderen, is onze toewijding aan humanitaire principes, wereldwijde solidariteit en multilateralisme.

Het multilaterale systeem is misschien niet perfect, maar het is de enige manier om vrede, veiligheid en welvaart te garanderen. De EU is sterk toegewijd om te helpen het te hervormen, verbeteren en versterken. We zullen een sterke ondersteuner blijven van het wereldwijde multilaterale humanitaire systeem, met de VN als kern.

Ik geloof dat Europa een speciale rol heeft te spelen in dit moment van grote verandering. We hebben de middelen, de expertise en de politieke wil om te helpen een effectiever humanitair systeem op te bouwen. Maar we kunnen het niet alleen. We hebben iedereen nodig – onze partners hier in Europa en daarbuiten – om te helpen een beter humanitair blauwdruk voor de toekomst te creëren. Daarom versterken we onze bestaande partnerschappen en zoeken we naar nieuwe. Landen die we vandaag helpen, kunnen morgen onze partners worden.

We zullen ook nauwer samenwerken met lokale partners, investeren in innovatieve oplossingen die de grondoorzaken van kwetsbaarheid aanpakken, en nieuwe technologieën gebruiken om efficiënter en effectiever te zijn.

Vandaag lijkt de wereld somber. Maar dit Humanitaire Forum – en onze humanitaire gemeenschap – is een krachtige kracht van licht tegen deze duisternis. Een kracht voor meer menselijkheid, meer compassie en meer solidariteit met onze medemensen. Wanneer we een hand uitsteken naar iemand in nood, laat het een vonk van hoop achter, en we moeten dat nooit onderschatten. Ik heb keer op keer de dankbaarheid van mensen voor onze Europese solidariteit gezien. In Gaziantep, Türkiye, bijvoorbeeld, twee jaar na de aardbeving, herinneren mensen zich nog steeds onze steun.

Om al deze redenen ben ik trots om aan jullie zijde te werken voor een wereld die gelooft in het behandelen van anderen met respect en waardigheid. Onze missie is juist. Laten we nooit vergeten, we hebben miljoenen bondgenoten daarbuiten. Je kunt op mij rekenen, en je kunt op de Europese Unie rekenen.