“Check against delivery”

Dames en heren,

Rector Professor Rüdiger,

Leden van het Rectoraat van RWTH,

Leden van de Raad van Bestuur van de Karelsprijs,

En, vooral, beste studenten,

Ik kijk ernaar uit om enkele gedachten met u te delen. Vooral ben ik nieuwsgierig naar u, de studenten. Naar uw vragen, uw ideeën, uw visie op onze tijd. U zult immers de toekomst vormgeven. Uw toekomst. De toekomst van Europa.

Europa is een groot verhaal, gebaseerd op waarden. In de late jaren vijftig, kort na twee gruwelijke wereldoorlogen, besloten voormalige vijanden elkaar de hand te reiken. Frankrijk, Italië, en de Benelux verwelkomden Duitsland terug in de kring van democratieën. Dit markeerde het begin van het unieke Europese verhaal, met grote namen zoals Adenauer, Schuman, en De Gasperi. Toen waren er 6 staten. In de jaren zeventig waren het er 12.

Vandaag is de Europese Unie een unie van 27 staten. We hebben 24 verschillende talen en vormen een vreedzame unie van 450 miljoen mensen. Niet alleen een vreedzame unie, maar ook een vrijwillige. Geen enkel land werd ooit gedwongen om lid te worden van de EU. Iedereen wilde graag deel uitmaken van deze kring. En dat is waarom Poetin zijn oorlog tegen Oekraïne begon. Oekraïne wilde gewoon lid worden van de EU. Poetin is uiteindelijk bang voor te veel Europa. Omdat hij de kracht van vrijheid en de aantrekkingskracht van democratie vreest.

Europa is een echt groot geschenk. Maar er is geen garantie dat Europa vooruit zal blijven gaan. De Europese Unie is geen vanzelfsprekendheid, het kan niet als vanzelfsprekend worden beschouwd. Het moet elke dag opnieuw worden geconsolideerd. En Europa is niet alleen een groot economisch gebied. Ons Europa is de kampioen van vrijheid en mensenrechten. Europa is een waarborg voor veiligheid en vrede. Europa is gebouwd op de rechtsstaat. Ik zal het morgen over al deze zaken en meer hebben.

Vandaag wil ik met u, de studenten, praten over wetenschap en de toekomst. Hier aan de RWTH Aken Universiteit kunt u met uw ideeën de koers van de wereld veranderen. In grote en kleine zaken. En vaak begint grote vooruitgang klein. Zo klein als de steel van een bloem, bijvoorbeeld. Dat is hoe dun de kleinste hartpomp ter wereld is. Ontwikkeld en geproduceerd hier in Aken door Thorsten Sieß – een voormalige engineeringstudent aan de RWTH. Een oprichter, uitvinder, nu ondernemer. Het is terecht dat hij dit jaar de Aachener Ingenieurprijs ontvangt. Zijn hartpomp is slechts enkele millimeters breed, een flexibele buis met een mini-motor en mini-propellers. Het pompt bloed door het lichaam van iemand die een hartaanval heeft. Het wordt nu bij ongeveer 50.000 patiënten per jaar gebruikt. Zou ik dat als student, als jonge arts mogelijk hebben geacht? Nooit. In de jaren negentig zou je een bagagetrolley nodig hebben gehad met een besturingsunit en een batterij en canules zo dik als je duim.

Een wereld van wonderen opgeroepen door wetenschappelijke technologie – dat is wat August von Kaven, de eerste directeur van uw universiteit, het noemde toen hij in 1870 de eerste studenten hier in Aken verwelkomde.

Hij prees de spoorwegen die – door hun pure snelheid – het gebied van het vasteland van Duitsland indirect 100 keer kleiner hadden gemaakt. Over fotos van de zeebodem genomen met wiskundige precisie. Over telegraaflijnen die iemand in het Verenigd Koninkrijk in minuten met India konden verbinden. Hij gebruikte bewust het woord wonderen. Hij bedoelde baanbrekende ontwikkelingen die mensen 50 of 60 jaar eerder als gek zouden hebben afgedaan. En die de geschiedenis veranderden.

Tegenwoordig is het in de politiek onverstandig om op wonderen te hopen. Wonderen vallen niet uit de lucht. Bovendien hebben we iets beters. We hebben onze denkkracht, onze nieuwsgierigheid, onze ambitie. Want het zijn mensen die vooruitgang brengen. Bereikt door hard werken en vastberadenheid – vaak in het gezicht van twijfel en tegenslagen.

Maar er zijn voorwaarden voor zulke vooruitgang: academische vrijheid en openheid. Samenwerking en vertrouwen. Dit zijn ook pijlers waarop ons vrije Europa is gebouwd na de donkerste jaren. Waarden die leven geven aan onze democratie, die het levend houden.

Maar deze waarden kunnen niet als vanzelfsprekend worden beschouwd. Wie had een jaar geleden gedacht dat in een van de meest innovatieve democratieën ter wereld financiering voor vaccinprogrammas met een pennenstreek kon worden geschrapt? Dat een zeer succesvolle, technologisch geavanceerde natie programmas zou schrappen alleen omdat hun beschrijving woorden bevat zoals vrouw, klimaat of diversiteit? Niemand zou dat hebben geloofd. Maar dat is de realiteit vandaag.

Dit alles is niet alleen een waarschuwing. Het is een oproep aan ons allen, en het is ook een grote kans voor Europa. Hieruit ontstaat een plicht voor ons hier in Europa: om vrije wetenschap een thuis te geven. Wetenschap hier moet levendig, levend, controversieel zijn. Het moet creatief, samenwerkend zijn. Europa heeft zoveel te bieden – zoveel waar we trots op zijn. Het is de thuisbasis van meer dan twee miljoen onderzoekers, een kwart van het totale aantal wereldwijd. Dit continent heeft meer dan 500 Nobelprijswinnaars voortgebracht. We zijn leiders in schone technologieën, gezondheidszorg, economie en sociale wetenschappen, en uitmuntend in luchtvaart, biotechnologie en farmaceutica. In Horizon Europe hebben we het grootste internationale onderzoeksprogramma ter wereld, met een budget van meer dan EUR 93 miljard. We hebben goede infrastructuur. Er is rechtsstaat. Grensoverschrijdende uitwisseling.

Hier in Aken alleen al, aan deze prestigieuze universiteit van excellentie, komt ongeveer een derde van de studenten uit het buitenland. We kunnen trots zijn op dit alles. Maar we moeten het ook beter doen. U, meer dan wie dan ook, weet dat. Uitstekend basisonderzoek – van AI tot kwantumcomputing – wordt hier gedaan. U past dat onderzoek ook toe. Start-ups floreren in Aken: de stad is een hotspot voor oprichters. Maar daarom weet u ook hoe lang het duurt en hoeveel obstakels er in de weg staan om marktrijpheid en zakelijk succes te bereiken. U weet hoe moeilijk het is om het nodige kapitaal te verkrijgen. U weet hoe belangrijk het is dat academische vrijheid ook ruimte betekent voor wetenschap.

We lanceren nu het Choose Europe-initiatief. We verwijderen onnodige regelgevende obstakels. Dat is wat de nieuwe Europese Innovatiewet zal bereiken. We zullen het gemakkelijker maken voor jonge bedrijven en start-ups om durfkapitaal te verkrijgen. We introduceren het zevenjarige Super Grant-initiatief, met een verdubbeld budget om de vrijheid van wetenschappelijk onderzoek op de lange termijn te garanderen, ook voor degenen die al in Europa werken. Europa moet een magneet worden die de besten aantrekt, zodat u de toekomst van wetenschap in Europa kunt vormgeven. Europa kiest voor wetenschap. En ik wil alles doen wat ik kan zodat u voor Europa kiest. Ik wil dat u de beste voorwaarden in Europa heeft, zodat uw wetenschappelijk succes zich vertaalt in economisch succes.

Het waarborgen van Europas economische kracht vandaag door wetenschap is één ding. Het andere is om ervoor te zorgen dat Europa in de toekomst sterk blijft door wetenschap. Kijk maar naar de natuurlijke wereld, die ons bijna alles heeft geleerd wat we weten in de wetenschap. Europas natuurlijke wereld is ongeëvenaard. In Noord-Europa hebben we de Waddenzee, een werelderfgoed. De Oostzee biedt ons het grootste gebied van brak water ter wereld. In het zuiden zijn er de Europese vlaktes, met hun uitgestrekte veengebieden. En Europa is rijk aan bos. Van de machtige naaldbossen van het noorden en oosten, via de laatste resten van oer-eiken- en beukenbossen in Midden-Europa, tot de kurkeikenbossen van Zuid-Europa. Al deze zeeën en bossen werken voor ons. Ze absorberen koolstofdioxide, leveren hout en andere producten, en filteren de lucht en het water. En het verlies van deze natuurgebieden zou niet alleen miljoenen mensen hun gevoel van thuis ontnemen, maar ook hun levensonderhoud.

Daarom moeten we ons inspannen, door wetenschap, ondanks alle weerstand, om het klimaat te beschermen en de natuurlijke wereld te behouden. Want degenen die na ons komen zouden ons nooit vergeven – en terecht – als we deze taak zouden ontlopen. En daarom is, voor mij, natuurbehoud niet alleen een klimaatkwestie maar ook een kwestie van rechtvaardigheid tussen generaties.

Nu wil ik terugkomen op de oprichtingsdirecteur van deze universiteit. Sommige van de dingen die hij zei toonden destijds niet alleen veel vooruitziendheid, maar maken ons ook vandaag, 155 jaar later, weer aan het denken. Hij zei – en ik citeer – ‘Goedgelovigheid is een van de belangrijkste oorzaken van fouten. Neem dat als een aanmoediging. Stel dingen ter discussie – om vooruit te denken. Zoek naar de waarheid. Wees volhardend, wees kritisch. Zoek en u zult iets nieuws vinden. Gebruik vrijheid. Europa heeft u nodig. Ik kijk uit naar de discussie.

Hartelijk dank. En lang leve Europa.