De toespraak van de Europese commissaris Valdis Dombrovskis aan de Riga Technical University, ter gelegenheid van de opening van het nieuwe seizoen van het Talentprogramma.

Geachte rector,

geachte leiding van de Riga Technical University en het Talentprogramma,

beste studenten, deelnemers aan het Talentprogramma!

Het is een genoegen u toe te spreken bij de opening van het zesde jaar van het Talentprogramma. Dit waardevolle initiatief blijft zich ontwikkelen en dit jaar zijn er meer dan 80 getalenteerde jongeren uit Letland in het Talentprogramma opgenomen, bijna een verdubbeling van het aantal deelnemers.

Als patroon van het programma wil ik de uitvoerders bedanken voor hun inzet bij het ontwikkelen van het menselijk kapitaal in Letland, evenals de deelnemers zelf voor hun verlangen om hun vaardigheden te verbeteren en meer te bereiken.

Vandaag wil ik schetsen hoe de structuur van de Europese economie verandert en welke kansen dit biedt voor u - getalenteerde en vasthoudende jongeren.

Technologische ontwikkeling, strategische doelen en onverwachte uitdagingen brengen aanzienlijke veranderingen teweeg in de Europese economie.

Allereerst moet worden opgemerkt dat kennis, hooggekwalificeerde vaardigheden en innovatie steeds belangrijker worden in de Europese economie, terwijl we ons van een model van hulpbronnenintensievere groei bewegen.

Investeringen in zogenaamde immateriële activa - software, intellectueel eigendom, gegevens, algoritmen, ontwerpen en organisatorische innovaties - nemen toe.

Dit is gerechtvaardigd, omdat, simpel gezegd, om economische groei te creëren, het aantal gewerkte uren moet worden verhoogd of er moet meer toegevoegde waarde worden gecreëerd in elk gewerkt uur. Gezien de negatieve demografische trends in de Europese Unie, moeten we ons richten op het bevorderen van productiviteit. Innovatie is de belangrijkste manier om productiviteit op lange termijn te verhogen - door nieuwe of aanzienlijk verbeterde producten, processen en moderne technologieën in de economie te introduceren. Procesinnovaties stellen ons in staat om efficiënter te produceren, maar productinnovaties om waardevoller te verkopen.

Wat betreft de langetermijnplannen die de Europese economie veranderen, moeten we de groene en digitale transformatie van de economie benadrukken.

Met de groene koersstrategie heeft de Europese Unie zich gecommitteerd om tegen 2050 klimaatneutraliteit te bereiken. Dit betekent dat de energie, industrie, transport en andere sectoren geleidelijk moeten worden omgevormd naar duurzame, milieuvriendelijke oplossingen. Bijvoorbeeld, door het verminderen van het gebruik van fossiele brandstoffen, neemt de productie van hernieuwbare energie toe, en worden er nieuwe banen gecreëerd in verband met het gebruik van wind- en zonne-energie.

Deze veranderingen worden zowel gedreven door de marktvraag als door de wetten die de afgelopen jaren zijn aangenomen.

Bijvoorbeeld, de Wet op netto-nul-emissies stelt als doel dat de Europese Unie tegen 2030 ten minste 40% van de gebruikte milieuvriendelijke technologieën produceert - bijvoorbeeld batterijen, warmtepompen, elektrische apparaten, enzovoort.

Een belangrijke prioriteit van de Europese Unie is ook de digitale transformatie. Technologieën zoals kunstmatige intelligentie, kwantumcomputing en robotica beïnvloeden elke sector van de economie. Gegevens en digitale technologieën worden de nieuwe brandstof van de economie - de concurrentiekracht van bedrijven wordt steeds meer afhankelijk van hun vermogen om kunstmatige intelligentie en automatiseringsmogelijkheden effectief te benutten.

Om deze veranderingen te bevorderen, zijn er in het plan Digitale Decade van de Europese Unie specifieke doelstellingen vastgesteld die tegen 2030 moeten worden bereikt met betrekking tot vaardigheden, digitalisering in bedrijven, infrastructuurontwikkeling en de digitalisering van openbare diensten.

Ondertussen hebben recente schokken de noodzaak benadrukt om de Europese veiligheid in al zijn dimensies te versterken. De Covid-19-pandemie heeft aangetoond dat de Europese Unie zijn toeleveringsketens moet versterken en de productie moet verhogen in strategische gebieden zoals medicijnen en chips.

Bovendien betekent de agressie van Rusland in Oekraïne en de bedreigingen voor buurlanden, evenals veranderingen in de prioriteiten van de Amerikaanse buitenlandse politiek, dat Europese landen hun defensiecapaciteiten veel serieuzer moeten versterken.

Daarom wordt momenteel het plan ReArm Europe / Klaarheid 2030 uitgevoerd, dat voorziet in de mobilisatie van 800 miljard euro in de komende vier jaar voor het versterken van de defensiecapaciteiten in de Europese Unie en haar lidstaten.

Het plan omvat de oprichting van een nieuwe leningprogramma SAFE van 150 miljard euro, evenals meer flexibiliteit in de fiscale regels van de Europese Unie, zodat de lidstaten snel hun investeringen in defensie kunnen verhogen.

De groei van de militaire industrie en onderzoek zal ook worden bevorderd door de in juni goedgekeurde overeenkomsten van de NAVO-lidstaten om 5% van het bruto binnenlands product voor defensie uit te trekken. Dit zal leiden tot aanzienlijke langetermijninvesteringen in nieuwe generatie uitrusting, veiligheidssystemen, materialen, satellieten, telecommunicatie en diverse andere defensietechnologieën.

Al deze bovengenoemde factoren creëren nieuwe accenten in de Europese economie. Dit weerspiegelt zich zowel in het huidige gebruik van de Europese fondsen als in de plannen voor toekomstige investeringen. Hier moet de aanbeveling voor de meerjarige begroting van de Europese Unie van 2028 tot 2034, die de Europese Commissie in juli presenteerde, worden genoemd. Dit schetst een visie op de prioriteiten voor de toekomst.

Over het algemeen is de volgende meerjarige begroting gepland op bijna twee biljoen euro. Een belangrijk deel daarvan zal een nieuw Europees Competitiefonds zijn, waarmee meer dan 234 miljard euro zal worden geïnvesteerd in de transformatie van de Europese economie door verschillende bestaande programmas te combineren.

Het Competitiefonds zal zich richten op vier gebieden. De prioriteiten zijn in de eerste plaats milieuvriendelijke technologieën. Dit omvat bijvoorbeeld duurzame mobiliteit, energiezuinige bouw en innovaties in de energieproductie.

Ten tweede zijn investeringen bedoeld voor verschillende digitale transformatieprojecten zoals de ontwikkeling van kunstmatige intelligentie, cyberbeveiliging en supercomputers.

Ten derde zullen gezondheids-, biotechnologie-, bio-economie- en landbouwinnovaties worden ondersteund. Hier moet worden opgemerkt dat de levenswetenschappen momenteel ongeveer 1,5 biljoen euro aan toegevoegde waarde creëren in de economie van de Europese Unie en 29 miljoen banen bieden. Tegelijkertijd is er een breed potentieel om de productie van moderne medicijnen, biomaterialen, voedsel en andere goederen en diensten in Europa uit te breiden.

Ten vierde, defensie-, veiligheids- en ruimtevaartindustrieën. Deze sector is voorzien van een vijfvoudige stijging van de financiering in vergelijking met de huidige periode. Dit omvat bijvoorbeeld investeringen in het Europese Defensiefonds voor de financiering van gezamenlijke onderzoeksprojecten op Europees niveau.

Het is de bedoeling dat het Competitiefonds in tandem zal functioneren met het onderzoeksprogramma Horizont Europa, waarvan het budget van 2028 tot 2034 bijna zal worden verdubbeld tot 175 miljard euro.

Ondersteuning is bedoeld voor onderzoek op hoog niveau om revolutionaire ontdekkingen te bevorderen, evenals voor het oplossen van de belangrijkste maatschappelijke problemen. Innovaties zullen op grotere schaal worden gefinancierd in al hun fasen - van onderzoek en prototypes tot productie en grootschalig gebruik. Eveneens zal met middelen van Horizont Europa de Europese onderzoeksruimte worden versterkt.

Ten slotte is het de bedoeling om zogenaamde uitdagingprojecten (moonshot projects) te ontwikkelen, die gericht zijn op de daadwerkelijke implementatie van onderzoek in de praktijk. Deze uitdagingprojecten zijn bedoeld om Europa tot een wereldleider te maken in strategische sectoren zoals kwantumcomputing, next-generation kunstmatige intelligentie, geautomatiseerd vervoer en kernfusie-energie.

Inclusief het Innovatiefonds zal de totale ondersteuning voor concurrentievermogen, onderzoek, innovaties en het verbeteren van de productiviteit meer dan 450 miljard euro bedragen.

Bovendien is er bedoeld om meer steun te bieden voor onderwijs en vaardigheden, waaronder een bijna verdubbeling van het budget van het Erasmus+-programma tot 41 miljard euro.

Uiteraard zijn er nu nog lange onderhandelingen met de lidstaten van de Europese Unie en het Europees Parlement nodig om overeenstemming te bereiken over de volgende meerjarige begroting van de Europese Unie. Echter, het is te verwachten dat er over het algemeen een groter steun voor innovaties en de gemarkeerde economische sectoren zal worden behouden.

De Europese Unie verhoogt de investeringen in onderzoek, ontwikkeling en vaardigheden, omdat de basis van de toekomstige economie van Europa kennis en hooggekwalificeerd personeel zal zijn. Werknemers die in staat zijn kritisch te denken, complexe problemen op te lossen en zich succesvol aan te passen aan technologische veranderingen.

Daarom heeft de Europese Commissie al op de eerste dagen van deze mandaat de Skills Union-initiatief gelanceerd om de vaardigheden van Europeanen te verbeteren en talenten te ontwikkelen. Een belangrijke werkgebied is de versterking van STEM-gebieden, om met verschillende maatregelen de vaardigheden van Europeanen in wetenschap, technologie, ingenieurswetenschappen en wiskunde te verbeteren. En de Riga Technical University is een uitstekende plek om deze vaardigheden te ontwikkelen.

Deze richtingen - de kenniseconomie in het algemeen, evenals decarbonisatie, digitalisering, levenswetenschappen en defensietechnologieën - vormen het kader voor de toekomstige economie van Europa.

Dit zijn sectoren met een hoog groeipotentieel. Dienovereenkomstig zal er in Europa een grote vraag zijn naar uw kennis en vaardigheden om oplossingen voor de volgende generatie in deze sectoren te creëren.

Vanuit zowel de Europese Unie als de private sector zijn er aanzienlijke investeringen in deze gebieden voorzien, en tegelijkertijd werken we aan verschillende andere ondersteunende maatregelen om de innovatiewereld te verbeteren.

Veel hoogwaardige onderzoeksresultaten in Europa worden nog steeds niet gecommercialiseerd. Obstakels worden gevormd door de fragmentatie van het Europese innovatiesysteem, evenals overmatige bureaucratie - verschillende normen, complexe intellectuele eigendombeheer, onvoldoende samenwerking tussen de industrie en universiteiten, moeilijkheden voor innovatieve startups om kapitaal aan te trekken en in verschillende landen te opereren.

Een belangrijke initiatief in dit verband is de Europese Innovatiewet, die momenteel door de Europese Commissie wordt voorbereid. Hiermee is het de bedoeling om de bovengenoemde problemen aan te pakken en de toegang van innovatieve oplossingen tot de markt te vergemakkelijken. Er zijn plannen om een eenvoudiger, innovatievriendelijker regulering te creëren, evenals de toegang tot financiering en innovatiestructuren in de hele Europese Unie te verbeteren.

Daarbij wordt een voorstel ontwikkeld voor het zogenaamde 28e regime of een uniforme Europese regelgeving voor startups. Dit zou startups in staat stellen om in heel de Europese Unie te opereren volgens uniforme regels in plaats van 27 verschillende nationale reguleringen. Ook van groot belang is de oprichting van de Europese Spaar- en Investeringsunie om meer en effectiever particuliere investeringen te mobiliseren.

Bovendien moet de vermindering van bureaucratie worden benadrukt, die voor het eerst is vastgesteld als de hoogste prioriteit van de Europese Commissie. Er zijn doelen gesteld om de administratieve last in het algemeen met ten minste 25% te verminderen, en voor kleine en middelgrote ondernemingen met 35%. De voorstellen van de Europese Commissie die we in het eerste halfjaar hebben gepresenteerd, zullen Europese bedrijven jaarlijks minstens 8,5 miljard euro besparen, en dat is pas het begin van dit werk.

We werken eraan om ook in het onderwijs- en onderzoeksgebied overmatige of onredelijke eisen te voorkomen die het gebruik van de fondsen van de Europese Unie bemoeilijken.

Enkele woorden ook over de taken in Letland, om zich aan te passen aan de behoeften van de toekomstige economie.

Er is vooruitgang te zien in ons hoger onderwijs en onderzoek, evenals enkele uitstekende prestaties.

Echter, de resultaten van de Europese Innovatie-index van dit jaar tonen aan dat de totale innovatieprestaties van Letland nog aanzienlijk verbeterd moeten worden - momenteel overtreffen we slechts Bulgarije en Roemenië op het niveau van de Europese Unie.

In de Letse economie domineren nog steeds sectoren met lage en gemiddelde technologie. De productiviteit en investeringen in onderzoek blijven aanzienlijk achter bij het gemiddelde niveau van de Europese Unie. In 2024 was het bruto binnenlands product per hoofd van de bevolking in Letland ten opzichte van het gemiddelde van de Europese Unie 71%, dus het verhogen van de productiviteit is bijzonder belangrijk om convergentie met hogere inkomenslanden te bereiken.

De meest recente rapporten van de Europese Commissie over digitalisering tonen ook aan dat we nog veel te doen hebben - zowel basis digitale vaardigheden als ook hogere niveau vaardigheden in Letland liggen onder de gemiddelde waarden van de Europese Unie.

De Letse universiteiten en de onderzoeksomgeving moeten de noodzakelijke hervormingen doorvoeren om excellentie te bevorderen en te ondersteunen. De financiering van onderzoek uit het staatsbudget moet worden verhoogd, en tegelijkertijd moeten de brede mogelijkheden van de fondsen van de Europese Unie zo effectief mogelijk worden benut.

Aangezien de middelen van het nieuwe Europees Competitiefonds, evenals van het Horizont Europa-programma, op basis van concurrentie beschikbaar zullen zijn, is het belangrijk om de capaciteiten in Letland te versterken om succesvol deel te nemen aan projectoproepen. Daarom moet de ondersteuning in het voorbereidingsproces van projecten worden uitgebreid.

Tegelijkertijd zal de motivatie en volharding van elke student en onderzoeker ook belangrijk zijn - om te verkennen, ontdekken en creëren.

Geachte aanwezigen,

Zoals u ziet, ervaart de Europese Unie en haar economie een dynamisch tijdperk van verandering.

In mijn toespraak heb ik geschetst hoe innovatieve groene technologieën, digitalisering, natuurwetenschappen en de defensie-industrie de hoekstenen van de economie worden. Dit zijn veelbelovende sectoren die aanzienlijke steun van de Europese Unie zullen ontvangen en het is de moeite waard om dit te overwegen bij het kiezen van uw specialisatie.

In de Europese Commissie werken we aan het verbeteren van de concurrentiekracht van de economie. Maar een cruciale factor voor de volledige ontwikkeling van een moderne economie in Europa is de beschikbaarheid van menselijk kapitaal en hooggekwalificeerd personeel. En hier komen we terug bij u als deelnemers aan het Talentprogramma.

De richtingen die ik heb geschetst zijn concrete professionele en academische mogelijkheden voor u als toekomstige professionals - onderzoekers, ondernemers, docenten - om uw talent en ideeën te realiseren.

En tegelijkertijd is het ook een oproep aan u om uw vaardigheden in te zetten om een golf van innovatie en groei te helpen creëren in de hele Europese Unie en ook, uiteraard, in Letland.

Uw deelname aan het Talentprogramma bevestigt uw potentieel. Nu ligt de realisatie ervan in uw eigen handen.

Ik moedig u aan om nieuwsgierig te zijn, om hoge doelen te stellen en vastberaden te werken om ze te bereiken.

Vandaag - op de Dag van de Kennis - beginnen we officieel een nieuw academisch jaar, en hopelijk begint ieder van u vandaag ook een persoonlijk doorbraakjaar. Want juist u - getalenteerde, nieuwsgierige en doelgerichte jongeren - zult de bladzijden van de toekomst van Letland en Europa moeten schrijven.

Veel succes!

Dank u.