Dat grote overstromingen niet alleen veroorzaakt kunnen worden door dijkdoorbraken, bleek in juli 2021. De provincie Limburg werd toen getroffen door hevige regenval, met enorme schade tot gevolg. Wat zou er gebeuren als op andere plekken in Nederland zo extreem veel regen valt? In opdracht van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat is dit voor dertien Nederlandse regio’s onderzocht.
Deze waterbeelden laten zien wat er gebeurt als er binnen 48 uur 200 mm regen valt, vergelijkbaar met de hoeveelheid regen die de overstromingen in Limburg veroorzaakte. Ter indicatie: gemiddeld valt er in Nederland 875 mm regen in een jaar tijd. De kans dat deze gebeurtenis plaatsvindt, is dus zeer klein. Maar inmiddels niet meer onvoorstelbaar en daarom is het belangrijk om goed voorbereid te zijn. Door te weten waar de grootste problemen kunnen ontstaan, kunnen we bepalen op welke plekken we maatregelen moeten gaan nemen.
Gevolgen voor provincie Utrecht
De provincie Utrecht kent verschillende soorten landschappen. In de lager gelegen gebieden en polders zal bij een extreme bui het water vaak tot kniediep (zo’n 60 cm hoog) komen en er vervolgens één tot drie weken blijven staan. Dit doordat het gebied heel vlak is en doordat het watersysteem zulke grote hoeveelheden water niet kan afvoeren. Rondom de Utrechtse Heuvelrug zien we door de hoogteverschillen juist een heel ander beeld. Hier kan het water snel naar beneden stromen, met grote hoeveelheden water onderaan de heuvel tot gevolg. De stroomsnelheid kan daarbij ook voor gevaarlijke situaties zorgen.
Ook in steden en dorpen kan langdurige wateroverlast ontstaan. Dit heeft invloed op de bereikbaarheid en kan ook leiden tot schade aan gebouwen. De grootste uitdaging ligt op de plekken waar belangrijke voorzieningen liggen, zoals elektriciteitskasten, telefoonverbindingen en hoofdwegen. Ook de bereikbaarheid van ziekenhuizen en andere belangrijke hulpdiensten/voorzieningen is een aandachtspunt.
Geen detail op straatniveau
De kaarten in de stresstest laten geen details op straatniveau zien, er wordt alleen globaal weergegeven hoe het water zich gedraagt bij een grootschalige regenbui. Mogelijk zijn er meer stedelijke gebieden kwetsbaar dan de kaartbeelden laten zien, omdat de effecten in werkelijkheid groter kunnen zijn wanneer rioolproblemen ook worden meegerekend. De waterbeelden zijn te bekijken via de landelijke Klimaateffectatlas externe link.
Gevolgen in beeld brengen
De volgende stap is het opstellen van een gevolgenbeeld. Hiervoor gaat de provincie in gesprek met onder andere veiligheidsregio’s en waterschappen om in kaart te brengen wat de mogelijke gevolgen zijn bij uitval van vitale en kwetsbare functies, zoals ziekenhuizen en dijken. Vervolgens wordt besproken welke gevolgen acceptabel zijn en waar maatregelen nodig zijn. Deze gesprekken worden gevoerd vanaf eind 2025. Eind 2026 zullen de resultaten van de gevolgenbeelden gedeeld worden in de Nationale Aanpak Wateroverlast.
Voorbereid zijn op klimaatverandering
Door klimaatverandering krijgen we vaker te maken met hevige regenval. Het watersysteem, met pompen en gemalen, kan zulke grote hoeveelheden niet snel genoeg afvoeren. Door te zorgen voor meer ruimte voor water kan de mogelijke wateroverlast worden verminderd.
Drie regio’s binnen provincie Utrecht
De onderzoeken zijn verdeeld over dertien verschillende regio’s, ingedeeld op basis van stroomgebieden. De provincie Utrecht valt binnen de drie regio’s Amsterdam-Rijnkanaal-Noordzeekanaalgebied, Vallei en Veluwe en Rivierenland. Per regio kunnen iets andere modellen gehanteerd zijn, wat betekent dat de effecten anders weergegeven zijn op de kaart. Dit speelt bijvoorbeeld bij de Utrechtse Heuvelrug. In de praktijk zal aan de west- en oostzijde van de Utrechtse Heuvelrug vergelijkbare wateroverlast optreden.
Voor persinformatie:
jiri.glaap@provincie-utrecht.nl
06 39 63 21 97
